Oğuzca Kur'an tercümeleri üzerine eş zamanlı ve art zamanlı bir dil incelemesi: Zâriyat Suresi örneği
A synchronic and diachronic language study on the Qur'an translations of Oghuz languages: The Surah Zariyat
- Tez No: 804080
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT ELMALI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dil Bilimi Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 508
Özet
Diller zaman içerisinde değişmektedir. İlk Türkçeden türeyen Oğuzca da günümüze kadar dil değişimine uğramış ve bunun sonucu olarak Oğuzcadan farklı diller türemiştir. Bu çalışmada Oğuzcanın dil gelişimi incelenmektedir. Değişimin sebebi dillerde zaman içinde sözcük, anlam, ses, biçim, söz dizim ve ortografik değişimler gerçekleşmesi ve bunun bir sonucu olarak birbirlerinden farklılaşmalarıdır.Bu çalışmada Oğuzcanın art zamanlı ve eş zamanlı değişimi Kur'an tercümeleri kullanılarak karşılaştırılmıştır. Tarihi yazılı belgelerden yararlanılan bu tezde doküman incelemesi yöntemi ile veri analizi yapılmıştır. Örneklem olarak Zâriyat Suresi seçilmiştir. Karşılaştırma çalışması için ise tarihsel dilbiliminin karşılaştırmalı dilbilim metodundan yararlanılmıştır. Çalışmada art zamanlı karşılaştırma Karahanlı Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlıca, Türkiye Türkçesi 20.yy ve Türkiye Türkçesi 21 yy. arasında, Karahanlı Türkçesi ve Türkmence arasında, Karahanlı Türkçesi ve Azerbaycan Türçesi arasında yapılmıştır. Eş zamanlı karşılaştırmayı ise Türkiye Türkçesi 21.yy, Türkmence ve Azerbaycan Türkçesi dilleri oluşturmaktadır. Bu dillerin birbiri ile karşılaştırılmasında kolaylık sağlaması adına tablo oluşturulmuştur. Bu tabloda sözcük, ses ve biçimler karşılaştırılmış ve tabloların hemen altında bu değişimlerin nasıl olduğu açıklanmıştır. Çalışmada art zamanlı 13 farklı şekilde sözcük değişimi, 24 farklı şekilde ses değişimi ve 49 farklı şekilde biçimbilimsel değişim saptanmıştır. Saptanan bu değişimlerin dil içi ve dil dışı sebepler ile gerçekleştiği görülmüş ve değişimlerle ilgili açıklamalar yapılmıştır. Yine, art zamanlı olarak benzer dil durumlarına rastlanmıştır. Bu benzerlikler sözcüklerde 2, seslerde 14 ve biçimbirimlerde 9 şekildedir. Eş zamanlı olarak 5 sözcük denkliği ve 3 sözcük farklılığı, 4 ses denkliği ve 7 ses farklılığı, 14 biçimbilimsel denklik ve farklılık olduğu tespit edilmiştir. Bu değişimlere ek olarak 3 ortografik değişim de bulunmuştur. Son olarak, Oğuzcada orta ses düşmesi gibi bazı değişimler daha sık görülürken ön ses düşmesi gibi bazı değişimlerin daha az görüldüğü tespit edilmiş ve bu değişimler açıklanmıştır.
Özet (Çeviri)
Languages undergo changes over time. Oghuz language, derived from the Proto -Turkic, has undergone change until today, resulting in the emergence of different languages. This study examines the language change of Oghuz languages. The reason for the change is the occurrence of word, meaning, sound, morphology, syntax, and orthographic changes over time in languages, resulting in their differentiation from each other. In this study, Oghuz language's diachronic and synchronic changes were compared using Quran translations. Data analysis was conducted using document analysis method based on historical written documents. Surah Zariyat was selected as a sample. The comparative historical linguistics method was used for the comparative study. The study consist of diachronic comparisons between Qarakhanid, Old Anatolian Turkish, Ottoman Turkish, Turkish of 20th century and Turkish of 21th century, in the Qarakhanid and Turkmen, in the Qarakhanid and Azerbaijanian. Also, synchronic comparisons in the Turkish of 21st century, Turkmen, and Azerbaijanian. Tables were created to facilitate comparison between these languages. Word, sounds, and morphemes were compared in these tables, and an explanation of“how”the changes occurred was provided immediately below the tables. As a result, 13 different word changes, 26 different sound changes, and 49 different morphological changes were identified in the diachronic analysis. The reasons were explained by both internal and external factors. Similarly, in the diachronic analysis, 2 similar word cases, 14 similar sound cases, and 9 similar form cases were found. In synchronic analysis 5 word simmilarities and 3 word differences, 4 sound similarities and 7 sound differences, and 14 morphological similarities and differences were detected. In addition to these changes, 3 ortographic changes were also found. Finally, it was found that some changes were common in Oghuz languages than other.
Benzer Tezler
- Tefsirü'l ? Kur'an (40b ? 80a )giriş ? metin ? dizin ? tıpkıbasım
Başlık çevirisi yok
NURSEL GÜLER TÜMKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. TANJU ORAL SEYHAN
- Tefsirü'l-Kur'an (80b-120b) giriş-metin-dizin-tıpkıbasım
Interpretation of Koran
FATİH BAKIRCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK
- Muhammed Yûsuf Beyânî'nin Şecere-i Hˇârezm-şâhî'si[400a – 509b](Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Muhammad Yusuf Beyani's Turkish Genealogy–i Harezmshahi [400a - 509b] (Introduction, transcriptional text, analysing, index - dictionary, facsimile)
AHMET KARATAŞ
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Divanu Lugati't-Türk'te geçen 'Oğuzca' kayıtlı dil malzemesi
Language material registered as Oğuzca (an old Turkish dialect) in divanu lugatit-Türk
MERYEM SELDA ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MELEK ÖZYETGİN
- İç rekonstrüksiyon bağlamında Ana-Oğuzca durum morfemleri
Case morphemes in Proto-Oghuz in the context of internal reconstruction
KENAN AZILI
Doktora
Türkçe
2020
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA