Arapça-Türkçe sözlük 'Kitâbu müntehab' (Metin-dizin)
'Kitâbu müntehab' (Text-index)
- Tez No: 808619
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET TANYILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 509
Özet
Sözlük; bir dilin sözcüklerini, terimlerini, deyimlerini alfabetik sıralamaya göre açıklayan eserlere denilmektedir. Şüphesiz ki sözlükler bir dilin sözcük ve anlam hafızasını en iyi yansıtan eserlerdir. Özellikle sözlükler kültürel etkileşimi gösteren önemli kaynaklardandır. Türk ve Arap ilişkisi İslamiyetin kabulüyle şekillenmiş ve birçok Arapça kelimenin Türk diline geçmesine sebep olmuştur. Türkçe; Arapçadan çok fazla kelime almasının yanı sıra Türkçeden de Arapçaya birçok kelime sirayet etmiştir. Tarihte yapılan sözlük çalışmaları incelendiğinde başta Divanü Lügati't-Türk, Mukaddimetü'l-Edeb gibi iki dilli sözlüklerin kaleme alındığı görülmüştür. Bu çalışmada da Ankara Milli Kütüphanesinde bulunan Uşak Karaali Câmii Koleksiyonûnda 64 Karaali 13 demirbaş numarasıyla kayıtlı olan Kitâbu Müntehab adlı Arapça-Türkçe sözlüğü incelenmiştir. Bu eser incelenirken öncelikle Arapça-Türkçe kelimelerin dil ve şekil özellikleri, dizimi, yazılışının nasıl bir yöntemle şekillendiği örneklerle açıklanmıştır. Eserde kelimelerin ilk ve ikinci harfi alfabetik olarak verilmiştir. Yine bazı kelimelerin harekeli ve harekesiz oluşlarına dair örnekler tespit edilmiştir. Eserde bazı kelimelerin açıklaması verilirken bazılarının ise yapılmadığı görülmüştür. Müellif eserinde çoğul harfleri bazen cem' bazen de 'c' harfini yazarak belirtmeye çalışmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise metnin çeviri yazısı yapılmış ve sonuç bölümünde elde edilen veriler değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Dictionary; The works that explain the words, terms and idioms of a language in alphabetical order are called. Undoubtedly, dictionaries are the works that best reflect the memory of words and meanings of a language. Especially dictionaries are important sources that show cultural interaction. The Turkish-Arab relationship was shaped by the acceptance of Islam and caused many Arabic words to be translated into the Turkish language. In addition to taking too many words from Turkish Arabic, many words have also spread from Turkish to Arabic. When the dictionaries made in history are examined, it is seen that bilingual dictionaries such as Divanü Lügati't-Türk and Mukaddimetü'l-Edeb were written. In this study, the Arabic-Turkish dictionary named Kitâbu Müntehab, which is registered with the number 64 Karaali 13 in the Uşak Karaali Mosque Collection in the Ankara National Library, has been examined. While examining this work, first of all, the language and morphological features, syntax and spelling of Arabic-Turkish words are explained with examples. In the work, the first and second letters of the words are given in alphabetical order. Again, examples of some words being animated and immobile have been identified. It has been observed that while some words are explained in the work, some are not. In his work, the author tried to indicate the plural letters sometimes by writing the letter 'cem' and sometimes the letter 'c'. In the second part of the study, the translation of the text was made and the data obtained in the conclusion part were evaluated.
Benzer Tezler
- Türkçe satıraltı bir sözlük: Kitābü'l-Müsellese
An interlinear dictionary: Kitābü'l-Müsellese
TUĞBA POÇAN
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRÜ HALUK AKALIN
- 13. yüzyıla ait bir Türk dili yadigârı: Kitabü'l-Ef'al (Metin-inceleme-dizin)
A Turkish language relic from the 13th century: Kitabü'l-Ef'al ( Text-analyis-index)
LAMİNE TAMSSAOUT
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BETÜL BÜLBÜL OĞUZ
- Metâlî'ü's-Sa'âdet (92a-141a)(İnceleme - metin - sözlük- tıpkıbasım)
(Metâlî'ü's-Sa'âdet (92a-141a) (Analysis-text-dictionary-facsimile)
OĞUZHAN MERAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimArtvin Çoruh ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİNAN UYĞUR
- Kitâb-ı Tabîrnâme-i İbni Sîrîn tercümesi (inceleme-tematik tasnif- sözlük- çeviri yazılı metin)
Translation of 'Kitabü Ta'bir-name-i İbni Sirin' (analysis- text in translation)
HATİCE KÜBRA HALTAŞ ÖZÇELİK
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESLİHAN İLKNUR KESKİN
- Yabancılara Türkçe öğretiminde kaynak eserler (Kitâbu'l-İdrâk li-Lisâni'l-Atrâk örneği)
Source works in teaching Turkish to foreigners (Example of Kitâbu'l-İdrâk li-Lisâni'l-Atrâk)
ÜNAL ALDEMİR
Doktora
Türkçe
2020
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA S. KAÇALİN