Türkiye'nin havacılık ve uzay endüstrisinde gözlemlenen coğrafi yoğunlaşmaların kümelenme dışsallıkları yaratmadaki etkinliği
The effectiveness of geographical concentrations in the Turkish aerospace industry on creating cluster externalities
- Tez No: 810490
- Danışmanlar: PROF. DR. BEYHAN MARŞAP
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, İşletme, Economics, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası Ticaret Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 212
Özet
Güncel sosyopolitik gelişmelerin bir sonucu olarak Türkiye'nin, havacılık ve uzay endüstrisinin küresel değer zincirinden dışlanmaya başlaması; bu endüstride bir ulusal öz yeterliliğin gerekliliğini yeniden gündeme getirmiştir. Ancak genel olarak dünya genelinde endüstriye özel bir konum atfedilmesinin yegâne nedeni bu endüstrinin savunma sanayisiyle doğal ilişkisi değildir. Salt iktisadi bir bağlamda dahi havacılık ve uzay endüstrisi; yüksek geri bağlantı etkisi, teknoloji yoğunluğu, yüksek katma değerli çıktıları ve yüksek döviz kazandırıcı niteliğiyle stratejik bir endüstri olarak nitelendirilmektedir. Endüstrinin bilgi yoğunluğu ve teknolojik karmaşıklığı değer zincirinin her aşamasında yoğun bir uzmanlaşma ve katılımcılar arası yüksek düzeyli bir eş güdümü zaruri kılmaktadır. Endüstriyel iş birlikleri aktörler arası yoğun karşılıklı bağımlılık ve uzun vadeli ilişkilerle karakterize olmaktadır. Bu nedenlerle havacılık ve uzay endüstrisinin bir politik güdülemeye ihtiyaç duymaksızın coğrafi olarak yoğunlaşma ve kümelenme eğiliminde olduğu düşünülmektedir. Buradan yola çıkılarak hazırlanan bu tez üç soruya cevap aramıştır. Türkiye'nin havacılık ve uzay endüstrisinde mukayeseli üstünlük yaratıcı bir ulusal uzmanlaşma düzeyine erişip erişmediği bu sorulardan ilkidir. İlgili dış ticaret faslının 2002-2021 dönemini kapsayan verileriyle hesaplanan uzmanlaşma endeksleri Türkiye'nin bu dönemde mukayeseli üstünlük yaratıcı bir ulusal uzmanlaşma düzeyine erişemediğini göstermektedir. İkinci araştırma sorusu, Türkiye'de bu endüstride faaliyet gösteren firmaların net satış verilerinin alanyazında teknoloji yoğun endüstrilerde firma performansı üzerinde açıklayıcı olduğu belirlenmiş mikro ekonomik bağımsız değişkenlerle ne düzeyde açıklanabileceğidir. Çoklu doğrusal regresyon yöntemiyle yapılan analiz; Türkiye'de bu endüstride faaliyet gösteren firmaların net satış verilerinin firma yaşı, resmi bir AR-GE merkezine sahip olma, ürün çeşitliliği ve teknik personelin toplam iş gücü istihdamı içindeki oranı değişkenleriyle tatmin edici bir düzeyde açıklanabildiğini göstermiştir. Üçüncü araştırma sorusu Türkiye'de bu endüstride gözlemlenen coğrafi yoğunlaşmaların alanyazında endüstriyel kümelenmeler için ön görülen pozitif iktisadî dışsallıkları yaratıp yaratmadığıdır. Bu amaçla çoklu doğrusal regresyon analizi için benimsenmiş araştırma modeli çok ölçekli coğrafi ağırlıklı regresyon için uyarlanmıştır. Coğrafi regresyon bulguları, coğrafi yoğunlaşmanın firma net satış verileri üzerinde ancak ihmal edilebilir düzeyde bir ek açıklayıcılığa sahip olduğunu göstermiştir. Ulusal, endüstriyel ve bölgesel düzeydeki araştırmaların bulguları sentezlenerek bazı politika önerileri sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
As a result of Turkey's exclusion from the global value chain of the aerospace industry, which has been in force as a consequence of current socio-political developments, the necessity of national self-sufficiency in this industry has been brought back to the national agenda. However, even in a sole economic context, the aerospace industry is considered a strategic industry worldwide due to its high industrial backward links, technology intensity, high value-added outputs, and high foreign exchange generating capacity. The knowledge intensity and technological complexity of the industry require intense specialization and high-level coordination among participants at every stage of the value chain. Industrial collaborations in the aerospace industry are characterized by intense interdependence and long-term relationships between the actors. For these reasons, it is thought that the aerospace industry tends to cluster geographically without the need for any political direction. Based on these considerations, this thesis sought answers to three questions. The first question is whether Turkey has reached a national specialization level that creates comparative advantage in the aerospace industry. The specialization indices calculated with the foreign trade data covering the period of 2002-2021 show that Turkey has not reached a national specialization level that creates comparative advantage during this period. The second research question is to what extent the net sales data of firms operating in this industry in Turkey can be explained by microeconomic independent variables identified in the literature as explanatory for firm performance in technology-intensive industries. The analysis conducted using multiple linear regression method shows that the net sales data of firms operating in this industry in Turkey can be explained satisfactorily by variables such as firm age, having a formal R&D center, product diversification, and the ratio of engineers and technicians to total workforce employment. The third research question is whether the observed geographical concentration in this industry in Turkey creates positive economic externalities predicted for industrial clusters in the literature. For this purpose, the adopted research model for multiple linear regression analysis was adapted for multi-scale geographic weighted regression. The geographic regression findings indicate that geographical clustering has only negligible additional explanatory power on firm net sales data. Policy recommendations are presented by synthesizing the findings of national, industrial, and regional-level research.
Benzer Tezler
- Teknolojik ürün ticareti ve ekonomik büyüme ilişkisi
The relationship between technological product trade and economic growth
AYBERK ŞEKER
Doktora
Türkçe
2018
Bilim ve TeknolojiYalova ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ve Finansman Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ ÖZCAN
- Esan - Eczacıbaşı Milas Feldspat tesisi atıklarından titanyum mineralleri kazanılması olanaklarının araştırılması
Investigation of recovery possibilities of titanium minerals from Esan - Eczacibasi Milas Feldspar plant wastes
MERT TERZİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Maden Mühendisliği ve Madencilikİstanbul ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLGİN KURŞUN
- Forecasting of the electromagnetic waves in ionized media related to aerospace applications
Hava uzay uygulamalarında ilgili elektromanyetik parametrelerin öngörüsü
EMRE ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2007
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiHavacılık ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. YILDIRIM BAHADIRLAR
PROF. DR. YURDANUR TULUNAY
- Geopolitics of aviation, decision of a potential aircraft and economical modelling of a helicopter maintenance center in related region
Havacılıkta jeopolitiğin önemi, uygun hava aracı seçimi ve belirlenen bölgede helikopter bakım merkezinin ekonomik modellemesi
BARAN EMRE SONUÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Havacılık Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiUçak ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYRİ ACAR
- Türk roket sınıfı kerosen yakıtı geliştirilmesi
Turkish rocket grade kerosene propellant development
HASAN KÖMÜRCÜ
Doktora
Türkçe
2022
Kimya Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUZAFFER YAŞAR