Hititçe çiviyazılı kaynaklara göre Tetešhapi ve kültü
Teteshapi and its cult according to Hittite cuneiform sources
- Tez No: 811871
- Danışmanlar: PROF. DR. YASEMİN ARIKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri, Ancient Linguistics and Cultures
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hititoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 448
Özet
Hititlerin metin küllliyatını, tarihi metinler, devlet anlaşmaları, mektuplar, kanunlar, idari metinler, mitler, dualar, arınma ritüelleri, kehanetler ve daha fazlası oluşturmaktadır. Ancak, bu kategorinin büyük bir kısmı bayram ritüel metinlerine aittir. Bayram ritüel metinlerinin geniş kapsamlı dizininin inşa edilmesi, Hititoloji sahasına her ne kadar fayda sağlasa da bazen zorluklarla doludur. Örneğin, mevsimsel bayramlar birçok güne yayılmakta ve birden fazla kült kentini içermektedir. Basmakalıp cümleler ve pasajlardan oluşan bu bayram metinlerindeki küçük fragmanların başka bir bayram metnine ait olduğunu ispat etmek ise son derece zorlayıcıdır. Ancak, genel kapsamda bayram ritüellerini değerlendirdiğimizde tanrıları memnun etmek, ülkenin refah ve bolluğu için onlarla iletişime geçmek amacıyla tanrıları anarak onlara zengin ziyafetler sunulması, kurbanlar verilmesi, dans, müzik ve eğlencenin yer aldığı kültsel öğelerin bulunduğunu açıkça görebilmekteyiz. Hatti kökenli tanrıça Tetešhapi'nin bayramı, eski Hitit unsurlarını içinde barındıran dans, müzik ve eğlencenin yoğun olduğu bir bayramdır. 61 tablet ve 89 fragmandan oluşan bu bayram metinleri Eski, Orta, Yeni ve Geç Yeni Hitit'e tarihlendirilmektedir. Eski Hitit geleneğine atıfta bulunan purulli(ya)- ve KI.LAM bayramlarında da adı geçen tanrıça Tetešhapi, vahşi doğanın koruyucu tanrıçası (potnia theron) olarak görülmektedir. Tanrıça Tetešhapi'nin bayramının hangi mevsimde kutlanıldığına dair metinlerde net bir bilgi olmasa da ilkbaharda kutlanan purulli(ya)- ve KI.LAM bayram metinlerini tanrıça Tetešhapi'nin bayram metinleri ile karşılaştırdığımızda bazı ortak unsurlardan yola çıkarak tanrıça Tetešhapi'nin bayramının ilkbaharda kutlanılan bir bayram olduğunu açıkça görmekteyiz. Tanrıça Tetešhapi'nin bayramının başrolünde, NIN.DINGIR rahibesinin bulunduğunu ve onun tuhkanti- ile ortak hareket etmesinden yola çıkarak bu rahibenin statüsünün kraliyet ailesi üyelerininkine benzediğini ifade edebiliriz. Çünkü, KI.LAM bayramında, NIN.DINGIR rahibesi kral ve kraliçe ile hareket ederken tanrıça Tetešhapi bayramında ise bağımsız bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. En az yedi gün süren bu bayramda avcılık unsurlarının yanı sıra dans, müzik ve eğlencenin önemli olduğunu tanrıça Tetešhapi'nin bayram metinlerinden öğrenmekteyiz. Aynı zamanda, Hattuša'dan Tawiniya'ya süren bir kült yolculuğu, birçok tanrı adının geçmesi ve tuhkanti-'nin varlığı Tetešhapi'nin bayramının devlet kültüne ait bir bayram olduğunu kanıtlamaktadır. Bu bayram metinlerinden de anlaşılacağı üzere, dans ve Hatti şarkıları çok önemli ve sıra dışıdı bir konumdadır. Dans, NIN.DINGIR rahibesi tarafından tek başına veya“fakir adamın kızı”olarak bilinen genç bir kadınla ve belirli bir düzen içerisinde gerçekleştirilmiştir. Bir diğer dikkat çeken unsur ise Hititçe kaynaklarda çok sık rastlayamadığımız bir ilahın kendi cümleleridir. Tanrıça Tetešhapi'nin cümlelerini ise bu bayram metinlerinde görmekteyiz. Bu durum, tanrıça Tetešhapi bayramını diğer bayramlardan ayıran en önemli özelliktir. Sonuç olarak, bugüne kadar bir araya getirilmemiş tanrıça Tetešhapi bayram metinleri göstermektedir ki söz konusu bu metinler diğer bayram metinlerine nazaran benzersiz yönlere sahiptir. Son olarak, tanrıça Tetešhapi'ye dair tüm bilgi ve belgeleri detaylıca inceleyip bir bütün haline getirdiğimiz bu çalışmamızın Hititoloji sahasına bir katkı sağlayacağını düşünmekteyiz.
Özet (Çeviri)
The Hittite text corpus contains historical texts, state treaties, letters, laws, prayers, purification rituals, oracle, and more. However, a large part of this belongs to the festival ritual texts. Although the construction of a comprehensive index of festival ritual texts benefits the field of Hittitology, it is sometimes fraught with difficulties. For example, the seasonal festivals spread many days and involve more than one cult city. It is extremely challenging to prove that the small fragments in these festival texts, which consist of stereotypical sentences and passages, belong to another festival text. However, when we evaluate the festival rituals in general, we can clearly see that in order to please the gods and communicate with them for the prosperity and abundance of the country there are cultic elements such as commemorating the gods, offering them affluent feasts, giving sacrifices, dancing, music, and entertainment. The Hatti-origin goddess Tetešhapi is a festival that includes ancient Hittite elements, dance, music and entertainment. These festival texts, consisting of 61 tablets and 89 fragments, are dated to the Old, Middle, New and Late New Hittite. The goddess Tetešhapi, who is also mentioned in purulli(ya)- and KI.LAM festivals, which refers to the old Hittite tradition, is seen as the protective goddess of the wild nature (potnia theron). Although there is no clear information in the texts about which season the goddess Tetešhapi's festival is celebrated, when we compare the purulli(ya)- and KI.LAM festival texts with the goddess Tetešhapi's festival texts, we clearly see that the goddess Tetešhapi's festival is celebrated in the spring. We can state that the NIN.DINGIR priestess plays the leading role in the festival of Goddess Tetešhapi, and based on her acting in partnership with tuhkanti-, the status of this priestess is similar to that of the royal family members. Because while the NIN.DINGIR priestess acts with the king and the queen in the KI.LAM Festival, the goddess appears independently on the Tetešhapi Festival. We learn from the festival texts of the goddess Tetešhapi that dance, music, and entertainment are important as well as hunting elements in this festival, which lasts at least seven days. At the same time, a cult journey from Hattuša to Tawiniya, the mention of many gods, and the presence of tuhkanti- prove that the festival of Tetešhapi is a festival of the state cult. As it can be understood from the texts of this festival, dance and Hatti songs are in a very important and extraordinary position. The dance was performed by the priestess of NIN.DINGIR alone or with a young woman known as the“poor man's daughter”and in a certain order. Another striking element is the words of a deity, which we cannot find very often in Hittite sources. We see the words of the Goddess Tetešhapi in these festival texts. Thus, this feature is the most important feature that distinguishes this festival from other festivals. As a result, the festival texts of the goddess Tetešhapi, which have not been brought together until today, show that they have unique aspects compared to other festival texts. We are of the opinion that this study, in which all the information and documents about the Goddess Tetešhapi were examined in detail and brought into a whole, will contribute to the field of Hittitology.
Benzer Tezler
- Hititçe çiviyazılı kaynaklara göre doğa olayları
Başlık çevirisi yok
BETÜL TERCAN
Doktora
Türkçe
2023
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAnkara ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN ARIKAN
- Hititçe çiviyazılı kaynaklara göre Kraliçe Ašmunikal
Queen Ašmunikal; According to the Hittite cuneiform sources
NAZAN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAnkara ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN ARIKAN
- Hititçe çiviyazılı kaynaklara göre duygularla ilgili terimler
Terms related to emotions according to the Hittite cuneiform texts
NAZAN BAŞ
Doktora
Türkçe
2024
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAnkara ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN ARIKAN
- Hitit toplumunda cinsiyet kavramı
The concept of gender in Hittite society
MERVE ÖZ MANAP
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eski Çağ Dilleri ve Kültürleriİstanbul ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM ALPARSLAN
- Hitit Krallarının kült gezileri ve tanrılar için düzenledikleri merasimler
Ceremonies organized for cult visits and gods by Hittite Kings
ÖZLEM SİR GAVAZ
Doktora
Türkçe
2011
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAnkara ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. SEDAT ERKUT