Geri Dön

Türkçede katılımcı rolleri kodlayan durum ulamının dizgesel ve dağılımsal görünümü

System and distributional view of the status subject coding participant roles in Turkish

  1. Tez No: 816863
  2. Yazar: SEVİM İŞBİLİR
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. TURGAY SEBZECİOĞLU
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 104

Özet

Bu çalışmada, durum ulamının katılımcı rollerle olan etkileşimi ve dağılımı incelenmiştir. Söz konusu inceleme Michael Alexander Kirkwood Halliday'in Dizgeci İşlevsel Dilbilgisi Kuramı çerçevesinde yapılmış olup çözümlemeler tümce sınırlı bir etiketleme yoluyla gerçekleştirilmiştir. Türkçe durum dizgesinin dilbilgisel kodlamalarla açıkça gözlemlenebildiği bir dildir ve sözcüklerin dizilimleri farklılaşsa da bu sözcüklere getirilen durum ekleri sayesinde tümce içerisinde çoğu kez bir sözcüğün hangi dilbilgisel rolü üstlendiği belirlenebilmektedir. Bu roller Dizgeci İşlevsel Dilbilgisi Kuramına göre incelenirken yalnızca sözdizimsel değil anlambilimsel çözümlemelere de yer verilmiştir. Dizgeci İşlevsel Dilbilgisi dili inceleme yöntemiyle işlevseldir. Kuram, dili düşünsel, kişilerarası ve metinsel olmak üzere üç işlevle anlamlandırır. Çalışma rollerle ilişkili olduğundan inceleme alanı olarak, kuramın düşünsel üstişlevin altişlevlerinden biri olan yaşantısal üstişlev belirlenmiştir. Yaşantısal üstişlev maddesel, zihinsel, ilişkisel, varoluşsal, davranışsal ve sözel olmak üzere altı süreçten oluşmaktadır. Her süreç türünde katılımcıların belli rolleri bulunmaktadır. Maddesel süreçlerde Kılıcı ve Erek; zihinsel süreçlerde Algılayıcı ve Olgu; ilişkisel süreçlerde Niteleyici ve Tanımlayıcı; davranışsal süreçlerde Davranıcı; sözel süreçlerde Söyleyen; varoluşsal süreçlerde Varolan gibi roller bu süreçlerin temel katılımcı rolleridir. Bu çalışmayla, Türkçede ad ya da ad öbeklerinden oluşan ve süreçte yer alan katılımcıların rollerinde durum ulamının dizgesel ve dağılımsal görünümleri ele alınmıştır.

Özet (Çeviri)

In this study, the interaction and distribution of the status category with the participant roles were examined. The aforementioned analysis was carried out within the framework of Michael Alexander Kirkwood Halliday's Systematic Functional Grammar Theory, and the analyzes were carried out through a sentence-limited labeling. Turkish is a language in which the case string can be clearly observed with grammatical coding, and although the sequences of words differ, it is often possible to determine which grammatical role a word plays in a sentence, thanks to the case suffixes brought to these words. While these roles are analyzed according to the Systematic Functional Grammar Theory, not only syntactic but also semantic analyzes are included. The Typescript Functional Grammar language is functional by the method of examination. The theory makes sense of language with three functions: intellectual, interpersonal, and textual. Since the study is related to roles, experiential metafunction, which is one of the sub-functions of the theory's intellectual metafunction, has been determined as the field of study. Experiential metafunction consists of six processes: material, mental, relational, existential, behavioral and verbal. In each type of process, participants have certain roles. Sword and Aim in material processes; Perceiver and Phenomenon in mental processes; Qualifying and Descriptive in relational processes; Behavior in behavioral processes; Saying in verbal processes; Roles such as Existing in existential processes are the main participatory roles of these processes. In this study, the systematic and distributional aspects of the status category in the roles of the participants in the process, consisting of nouns or noun phrases in Turkish, are discussed.

Benzer Tezler

  1. Konu rolleri: Türkçe eylem veritabanı temelinde bir anlambilimsel konu rolleri modeli önerisi

    Thematic roles: A proposal of a semantic model of thematic roles on the basis of a database of Turkish verbs

    PINAR İBE AKCAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. N. ENGİN UZUN

  2. Yeni anne olmuş evli kadınlarda ilişkisel belirsizlik, cinsiyet rollerine ilişkin kalıpyargılar, partner duyarlılığı ve evlilik doyumu arasındaki ilişkiler: İlişkisel türbülans modeli bakış açısıyla bir inceleme

    Relationships between relational uncertainty, gender role stereotypes, partner responsiveness and marital satisfaction in married women who became mothers for the first time: An analysis from the perspective of relational turbulence model

    AYŞE NUR AKYÜZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikolojiAnkara Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYDA BÜYÜKŞAHİN SUNAL

  3. International dynamics in medical encounters: The participant roles and identities

    Doktor-hasta görüşmesinde iletişimsel dinamikler: Katılımcı rol ve kimlikleri

    ÖZGE ÇAĞLAR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2004

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. DİDAR AKAR

  4. Topluluk duygusu ve kaygı ilişkisi: Topluluk duygusu tanımlayıcıları ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması ve sosyal medya kullanıcıları üzerine keşifsel bir araştırma

    The relationship between sense of community and anxiety: Adaptation of the sense of community descriptors scale into Turkish and an exploratory study on social media users

    EZGİ KARADENİZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikolojiBaşkent Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BURÇİN AKIN SARI

  5. Küresel eğitimde gönüllü çeviriler: Çeviri sosyolojisi odağında Khan Academy Türkçe

    Volunteer translation in global education: Khan Academy Turkish from the focal point of the sociology of translation

    FATMA ÖZKAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Batı Dilleri ve EdebiyatıYıldız Teknik Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZERNİŞAN EMİNE BOGENÇ DEMİREL