Döviz kuru ile ihracat ve ithalat rakamları arasındaki ilişkinin Borsa İstanbul'da sektörel bazda analizi ve değerlendirilmesi
:analysis and evaluation of the relationship between exchange rates and export-import figures on a sectoral basis at Borsa İstanbul
- Tez No: 817036
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN KAMİL ERCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Maliye, Economics, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Muhasebe Finansman Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Günümüz de döviz kurları özellikle pandemiden sonra dünya genelinde dikkate alınan ve önem arz eden makroekonomik göstergeler arasında yer almaktadır. Ülkemizdeki kur dalgalanmaları pandemi süreciyle beraber hareketliliğini korumakta ve gerek tüketiciler gerekse de firmalar bakımından dikkate alınması gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışma seçili makroekonomik ve mikro ekonomik değişkenlerin firma bazlı ihracat ve ithalat rakamlarını panel veri analiz yöntemiyle incelemeyi amaçlamaktadır. Analizler Borsa İstanbul'da işlem gören imalat ve teknoloji sektöründeki 40 firmanın 2010:Q1-2021Q4 yılları arasındaki verilerini kapsamaktadır. Çalışmaya konu olan veri seti çeyreklik dönemlerden oluştuğu için ilk olarak mevsimsellikten arındırılmıştır. Sonrasında analizlerde panel verisi kullanıldığı için verilerin yatay kesit bağımlılığına bakılmıştır. Yatay kesit bağımlılığına göre de birim kök testlerine karar verilerek hem birinci nesil hem de ikinci nesil birim kök testleri uygulanarak, veri seti durağanlığı kontrol edilmiştir. Son aşama olarak analizlerin uygun model seçimi için Breusch-Pagan Lagrange Çarpanı (LM), Hausman ve Sabit etkilerin anlamlılığı için F testleri uygulanmıştır. Bu testler sonucuna göre panel veri analizinde Rassal Etkiler modelinin seçimi kararlaştırılmıştır. Ancak model tahmini sonucu elde edilen artıkların varlığından dolayı analiz sonuçlarını daha doğru hale getirmek amacıyla artıklara yatay kesit bağımlılık testi uygulanmıştır. Doğru sonuçlara ulaşabilmek için Dayanıklı tahmin ediciler (Cross-section SUR(PCES)) ile elde edilen Rassal Etkiler Modeli analiz tahminlerinde kullanılmıştır. Çalışma analizleri 4 model üzerinden incelenmiştir. İmalat sektörü sonuçlarına göre; ihracat ile dolar kuru, ithalatın ihracata oranı ve ithalatın SMM' ine oranı değişkenleri arasındaki ilişkinin ters yönlü olduğu saptanmıştır. GSYİH ve ihracatın toplam satışlara oranı değişkenleriyle arasındaki ilişkinin yönü ise pozitiftir. Aynı sektördeki ithalat bağımlı değişkeninin dolar kuru, ithalatın ihracata oranı ve ihracatın toplam satışlara oranı ile arasındaki ilişki ters yönlü iken GSYİH ve ithalatın SMM' i oranına yönelik ilişkiler ise pozitiftir. Teknoloji sektörü sonuçlarına göre; ihracat ile dolar kuru, GSYİH ve ithalatın SMM' ine oranı değişkenleri arasındaki ilişkinin ters yönlü olduğu saptanmıştır. Sadece ithalatın toplam satışlara oranı ile pozitif yönlüdür. Öte yandan ithalat bağımlı değişkeni ile dolar kuru, GSYİH ve ihracatın toplam satışlara oranı değişkenleri arasında negatif yönlü bir ilişki vardır. İthalatın SMM' ine oranı değişkeniyle ise pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur. Modelin genel anlamıyla istatistiksel olarak anlamlılık düzeyi yüksektir.
Özet (Çeviri)
In today's world, exchange rates are considered prominent and significant macroeconomic indicators, particularly after the pandemic, on a global scale. Exchange rate fluctuations, especially in our country, have maintained their volatility from the onset of the pandemic until the present. This process emerges as a matter that requires consideration both for consumers and firms. The aim of this study is to examine the relationships between exchange rates and selected macroeconomic and microeconomic variables with firm-specific export and import figures using the panel data analysis method. The analysis was conducted based on the data of 40 companies in the manufacturing and technology sectors listed on Borsa Istanbul, covering the period from 2010:Q1 to 2021:Q4. As the dataset used in the study consists of quarterly periods, it was first seasonally adjusted. Subsequently, since panel data analysis was employed in the analysis, the cross-sectional dependence of the data was examined. Based on the cross-sectional dependence, unit root tests were conducted to determine the presence of stationarity, utilizing both first-generation and second-generation unit root tests. The data set's stationarity was confirmed. In the final stage, suitable model selection tests, such as the Breusch-Pagan Lagrange Multiplier (LM) test, the Hausman test, and F tests for the significance of fixed effects, were applied. Based on the results of these tests, the Random Effects model was selected for the panel data analysis. However, to improve the accuracy of the analysis results due to the presence of residuals, a test for cross-sectional dependence on the residuals was conducted. To achieve more accurate results, the Random Effects Model obtained through Robust estimators (Cross-section SUR(PCES)) was used in the analysis predictions. The analysis of the study has been examined through four models. According to the results in the manufacturing sector, a negative relationship was observed between exports and the exchange rate, the IMP/EXP ratio, and the IMP/COGS ratio variables. The relationship between GDP and the EXP/TS ratio variables is positive. In the same sector, while the relationship between the import-dependent variable and the exchange rate, the IMP/EXP ratio, and the EXP/TS ratio is negative, their relationship with GDP and the IMP/COGS ratio is positive. According to the results in the technology sector, a negative relationship was found between exports and the exchange rate, GDP, and the IMP/COGS ratio variables. Only the variable representing the IMP/TS ratio has a positive direction. On the other hand, there is a negative relationship between the import-dependent variable and the exchange rate, GDP, and the EXP/TS ratio variables. There is a positive relationship with the IMP/COGS ratio variable. Overall, the model exhibits a high level of statistical significance.
Benzer Tezler
- Türkiye'de reel kur ve nominal kur endeksleri ile Borsa İstanbul'da (BIST) bulunan firmaların ithalat ve ihracat hacimleri arasındaki ilişki üzerine bir uygulama
An application on the relationship between the real exchange rate and Nominal exchange rate indices in Turkey and the import and export volumes of the companies in Borsa Istanbul (BIST)
EBRU BOZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAMİL ŞAMİLOĞLU
- Afganistan'ın halı ürün ihracatının belirliyicileri: Çekim modeli yaklaşımı
Determinants of Afganistan carpet exportation: The gravitation model approach
ABDUL SAMI RAHYAB
- Türkiye'nin dış ticaretinde 1980 sonrası dönemde meydana gelen yapısal değişiminin ekonometrik analizi (1973-1992)
Başlık çevirisi yok
ZEKERİYA MIZIRAK
- Dış ticarette finansman teknikleri ve Türkiye'de ihracatçıların karşılaştıkları finansman sorunları üzerine bir araştırma
Foreign trade financing methods and a research on financing problems faced by exporters in Turkiye
FULYA BÖLÜKBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeİstanbul Arel Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CÜNEYT DİRİCAN
- Reel döviz kuru, ihracat ve ithalat arasındaki ilişki: Türkiye örneği 1982-2005
The relationship between the real exchange rate, export and import the Turkish evidence 1982-2005
OĞUZ CİĞERLİOĞLU