Kemal Tahir'in hapishane romanlarında iktidar mekanizmalarının işleyişi
Functioning of power mechanisms in Kemal Tahir's prison novels
- Tez No: 820695
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMRE GÖKALP
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Türk Dili ve Edebiyatı, Sociology, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kemal Tahir, Hapishane, İktidar, Söylem, Aydın, Kemal Tahir, Prison, Power, Discourse, Intellectual
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 218
Özet
Kemal Tahir'in hapishane romanlarındaki iktidar mekanizmalarının işleyişine ve özneleşme imkanlarına odaklanan çalışmamız; ele aldığı metinler üzerinden Foucaultcu Söylem Analizi yapmayı amaçlamaktadır. Foucaultcu Söylem Analizi toplumsal düzendeki sapmaları ve genel eğilimin dışında kalan unsurları göstermiştir. Çalışmamızda gerçekleştirilen söylem analizi sonucunda Kemal Tahir romanlarında; Türk toplumsal hayatına egemen söylemlerin tezahürlerinden ziyade bu baskın unsurların dışladığı ve görünürlüğünü sınırladığı söylemlerin ortaya çıktığı sonucuna varılmıştır. Hapishanedeki iktidar mekanizmalarının ve söylem düzeninin muhatabı olduğu özneler üzerinde yıkıcı, teslim alıcı ve tahakküm altına alıcı niteliklerinin oldukça sınırlı olduğu görülmüştür. Suç ceza söylemi başta olmak üzere toplum düzeninin hakim söylemlerine direnmenin, farklı faillik ve özneleşme pratikleri geliştirmenin mahkumların hapishane deneyimlerinin yaygın eğilimleri olduğu söylenebilir. Bu karşı durma eğiliminin bir sonucu olarak hapishanede işleyen iktidar pratiklerinin makul ve itaatkar vatandaş özneler ortaya çıkarmadığı görülmüştür. Hapishanedeki söylem düzeninde modern, modern öncesi, Osmanlıcı, Türkçü, milliyetçi, dini, batıl inançlı, rasyonel, evrimci, pozitivist, suçlu, sapkın, müstehcen, ahlak dışı, Batıcı, laik gibi pek çok söylemin görünürlüğünün belirgin hale geldiği gözlenmiştir. Bu söylem çeşitliliği ise hapishanenin mutlak bir ayrışmanın ve kapatılmanın değil, belirgin düzeylerde toplumsal görünürlüğün ve temasın mekanı olduğunu göstermiştir. Çalışmamızda hapishane deneyimindeki söylem dağılımı ve iktidar ağında aydının merkezi bir konum sahip olduğu görülmüştür. Çalışmamızın odağındaki romanlarda, hapishane kurumunun mutlak egemenliğe dayalı bir iktidar düzeneğine değil toplumsal uzamda yayılan son derece çeşitli söylemlerin ve öznelliğin görünürlük mekanına işaret ettiği açıktır. Toplumsal hayata yayılan söylemlerin ve öznel deneyimlerin ise hapishane içindeki merkezi konumdaki aydın üzerinden görünürlük kazanması söz konusudur. Merkezi aydın özne tarafından görünür olma hususu, toplumsal hayatta aydın konumunun etkisine işaret etmektedir. Aydının hapishane hayatında son derece çeşitli söylemle temas kurarak kendi öznelliğini kurduğunu ve dönüşüme uğradığını ifade etmek mümkündür.
Özet (Çeviri)
Our study, which focuses on the functioning of power mechanisms and the possibilities of subjectivation in Kemal Tahir's prison novels, aims to conduct a Foucauldian Discourse Analysis through the texts it deals with. Foucauldian Discourse Analysis has shown the deviations in the social order and the elements that are outside the general tendency. As a result of the discourse analysis carried out in our study, in Kemal Tahir's novels; rather than the manifestations of the dominant discourses in Turkish social life, discourses that these dominant elements exclude and limit their visibility emerge. It has been observed that the power mechanisms and discourse order in prison have very limited destructive, subjugating and dominating qualities on the subjects they are dealing with. It can be said that resisting the dominant discourses of the social order, especially the discourse of crime and punishment, and developing different practices of agency and subjectivation are common tendencies of prison experiences. As a result of this tendency to resistance, the power practices operating in prison did not produce reasonable and obedient citizen subjects. It has been observed that the visibility of many discourses such as modern, pre-modern, Ottomanist, Turkist, nationalist, religious, superstitious, rational, evolutionist, positivist, criminal, deviant, obscene, immoral, Westernist, secularist has become evident in the discourse order in prison. This diversity of discourses has shown that prison is not a place of absolute segregation and confinement, but a place of social visibility and contact at significant levels. In our study, it has been observed that the intellectual has a central position in the discourse distribution and power network in the prison experience. In the novels of our study, it is clear that the institution of prison does not point to an order of power based on absolute sovereignty, but rather to a place of visibility of extremely diverse discourses and subjectivities spread in social space. The discourses and subjective experiences that spread throughout social life gain visibility through the central intellectual in the prison. Being visible through the central intellectual subject points to the influence of the position of the intellectual in social life. It is possible to state that the intellectual establishes his/her own subjectivity and undergoes transformation by coming into contact with extremely diverse discourses in prison life.
Benzer Tezler
- Kemal Tahir'in mahpushane dönemi ve hapishane romanları
Kemal Tahir's prison period and prison novels
OSMAN ERYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyografiİZMİR BAKIRÇAY ÜNİVERSİTESİSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL YILDIRIM
- Kemal Tahir'in romanlarında kadın ve eğitim
In the novels of Kemal Tahir women and education
EMEL AKBAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZLEM FEDAİ
- Kemal Tahir'in romanlarında eğitim
Education in Kemal Tahir's novels
ELİF NAMALIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLKÜ GÜRSOY
- Kemal Tahir'in devlet anlayışı ve karakteristik özellikleri
Kemal Tahir's vision for governement and his personal caracteristics
MUHAMMET TAHSİN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Kamu YönetimiDumlupınar ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATİH DEMİRCİ
- Kemal Tahir'in romanlarında tarih ve toplum
History and society in Kemal Tahir's novels
ÖZLEM FEDAİ (DURMAZ)
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN TUNCER