Çocuğun mizacı ve sosyal uyumu arasındaki ilişkide evlilik içi iletişim ve ebeveyn katılımının boylamsal düzenleyicili aracılık rolü
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 823759
- Danışmanlar: PROF. DR. ARZU AYDIN ACI, DOÇ. DR. YELİZ KINDAP TEPE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Bu tez çalışmasında, çocukların mizaç özellikleri ile sosyal uyumları arasındaki ilişkide ebeveynlere özgü faktörlerin düzenleyicili aracılık etkisi kısa süreli boylamsal yöntemle incelenmiştir. Bu bağlamda çocukların mizaç özellikleri ile sosyal becerileri ve problem davranışları arasındaki ilişkide, yıkıcı evlilik iletişiminin düzenleyici etkisi ve ebeveyn katılımının aracılık rolü ele alınmıştır. Araştırmanın örneklemini okul öncesi dönemde en az bir çocuğu olan evli 216 anne baba çifti oluşturmuş, ebeveynlere kartopu örnekleme yoluyla ulaşılmıştır. Dokuz ay ara ile iki kez veri toplanan çalışmanın ilk zaman verileri Eylül-Ekim 2021 ayları içerisinde, ikinci zaman verileri ise Haziran 2022 ayında toplanarak tamamlanmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında geliştirilen Ebeveyn Katılımı Ölçeği, okul öncesi dönemde çocuğu olan anne ve babaların davranışsal/duygusal katılımlarını farklı alt boyutlarda değerlendirmeye yarayan, davranışsal katılımı hafta içi ve hafta sonu olmak üzere ayırt edebilen geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olarak alanyazına kazandırılmıştır. Araştırmanın ana bulguları, çocukların mizaç özelliklerinin dokuz ay sonraki çocuğun sosyal uyumu üzerinde doğrudan etkili olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte ebeveynlere özgü değişkenlerin, nispeten daha zorlayıcı özellikler ile değerlendirilen mizaç özellikleri ile dokuz ay sonraki problem davranışlar arasındaki ilişkide düzenleyicili aracılık rolü doğrulanmıştır. Yıkıcı evlilik iletişimi ile çocukların mizaç özellikleri etkileşiminin yalnızca babaların davranışsal katılımı üzerinde etkili olduğu bulunmuş ve baba kırılganlığı varsayımları desteklenmiştir. Ayrıca çalışmada, anne kırılganlığına yönelik ipuçları, ilk kez analize dayalı olarak elde edilmiştir. Çocuk cinsiyetinin düzenleyici etkisinin incelendiği model çocukların mizaç özellikleri ile ebeveyn katılımı ilişkisinin çocuk cinsiyetine göre düzenlenmediğini göstermiştir. Çalışma değişkenleri çeşitli demografik özelliklere (çocuk cinsiyeti, ebeveyn çalışma saati gibi) göre incelenerek raporlanmıştır. Son olarak çalışma değişkenlerinin boylamsal yönünün belirlenmesi ve karşılıklı etkilerinin anlaşılabilmesi amacıyla çapraz gecikmeli panel modeli kullanılmıştır. Sonuçlar çocukların mizaç özelliklerinin ve yıkıcı evlilik iletişiminin kararlı yapısına ilişkin bazı ipuçları sunmuştur. Araştırma sonuçları genel olarak, ebeveynlere ilişkin faktörlerin çocukların sosyal uyumu üzerindeki zamansal etkisini desteklemiş, ebeveyn katılımını etkileyen öncüllerin anne babalar için nasıl farklılaştığını ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the moderated mediation effect of parental factors in the relationship between child temperament and social adjustment was investigated short-term longitudinally. In this context, the moderating effect of destructive marital communication and the mediating effect of parental involvement in the relationship between child temperament characteristics, social skills, and problem behaviors are examined. The sample of the study consisted of 216 married mothers and fathers who had at least one child in the preschool period, and participants were reached through the snowball sampling method. The first set of time data of the study, which was collected at two different time periods with an interval of nine months, was completed in November-December 2021, and the second set of time data was collected in June 2022. The Parental Involvement Scale, which was developed in the first stage of the study, has been brought into the literature as a valid and reliable scale that can evaluate the behavioral/emotional involvement of mothers and fathers with children in the preschool period in different sub-dimensions and can distinguish behavioral involvement as weekdays and weekends. The main findings of the study showed that children's temperament characteristics had a direct effect on the social adjustment of the child after nine months. However, the moderator role of parental factors in the relationship between temperament evaluated with relatively more challenging traits and problem behaviors after nine months has been confirmed. The interaction between destructive marital communication and child temperament was found to be effective only on the father involvement, and father vulnerability assumptions were supported. In addition, clues to maternal vulnerability were obtained for the first time based on analysis. The moderator effect of the child gender model was examined and showed that the relationship between child temperament and parental involvement was not moderating role according to child gender. Study variables were analyzed and reported according to various demographic characteristics (child gender, parent working etc.). Finally, the cross-lagged panel model was used to determine the longitudinal direction of the study variables and to understand their bidirectional effects. The results offered some clues about the stable nature of child temperament and destructive marital communication. In general, results supported the time-based effect of parental factors on children's social adjustment, and revealed how the antecedents affecting parental involvement differed for parents.
Benzer Tezler
- Women's marital quality and mothering quality: Determinants and interrelations
Kadınların evlilik kalitesi ve annelik kalitesi: Belirleyenler ve etkileşimleri
SEÇİL ÖZBEKLİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
Eğitim ve ÖğretimBoğaziçi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. AYŞE CANER
- Babaların duygu sosyalleştirme uygulamaları ve bu uygulamaların okul öncesi çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerindeki rolü
Fathers' emotion socialization practices and the role of this practices to their preschool children's social and emotional development
EMİNE KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
PsikolojiAnkara ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLEK SARITAŞ ATALAR
- İkili ABCX stres modeli kapsamında bir inceleme: Yaygın gelişimsel bozukluk tanılı çocukların ebeveynlerinin aile uyumu ve duygu sosyalleştirme tepkileri
An examination in the scope of double ABCX stress model: family adaptation and emotion socialization reactions of parents of children with autism spectrum disorder
ELİF GİZEM TÜRSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiBursa Uludağ ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHU ÖZTÜRK
- Longitudinal relations of externalizing and internalizing behavior problems with parental child rearing practices and temperament during transition from preschool to school entry
Okul öncesi dönemden okul dönemine geçişte dışsallaştırma ve içselleştirme davranış problemlerinin anne-babaların çocuk yetiştirme davranışları ve çocukların mizaçları ile boylamsal ilişkileri
BURCU BUĞAN
- Effects of parental beliefs on emotion socialization of Turkish parents: Moderating role of child characteristics
Ebeveyn inanışlarının Türk ebeveynlerin duygu sosyalleştirme davranışları üzerindeki etkisi: Çocuk özelliklerinin düzenleyici rolü
MELDANUR ÇETİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
PsikolojiBoğaziçi ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ TAHİROĞLU
PROF. DR. FEYZA ÇORAPÇI