Geri Dön

Aleksander Kazım Bek ve transkripsyon metinlerinden biri olan grameri üzerine bir inceleme

A study on Alexander Kazım Bek and his Turkish-Tatar grammar as one of the transcription texts

PDF İndir

  1. Tez No: 825148
  2. Yazar: VIKTORIIA RUDAKOVA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZKAN ÖZTEKTEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ege Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 197

Özet

Transkripsiyon metinleri, Arap harfli yazılan Osmanlı Türkçesi ve diğer Türk lehçelerinin tarih içerisindeki ses değişimlerini, yazının ve konuşmanın dengesizliğini incelemekte yardımcı olan malzemelerdir. Aleksander Mirza Kazım Bek'in“Genel Türk-Tatar dili grameri”ise hem tamam metin hem ayrı cümle ve ifadeleri içeren bir eser olarak Kiril harfli transkripsiyon metinlerinden faydalı bir örnek sayılmaktadır. Yazarın eserde kaydettiği telaffuzları dışında transkripsiyon işaretlerini kullanması da dikkat çekicidir. Transkripsiyon metinleri, Arap harfli yazılan Osmanlı Türkçesi ve diğer Türk lehçelerinin tarih içerisindeki ses değişimlerini, yazının ve konuşmanın dengesizliğini incelemeye yardımcı olan malzemelerdir. Rusya'da Türkoloji kurucularından biri olan Aleksander Mirza Kazım Bek'in“Türk-Tatar dilinin umumi grameri”ise hem tamam metin hem ayrı cümle ve ifadeleri içeren bir eser olarak Kiril harfli transkripsiyon metinlerinden faydalı bir örnek sayılmaktadır. Yazarın eserde kaydettiği telaffuzları dışında transkripsiyon işaretlerini kullanması da dikkat çekicidir. Transkripsiyonların dışında eserin gramer kitabı olduğu için Kazım Bek'in Türkçe gramer konusundaki fikirleri de ayrı bir yer almaktadır. Kitap, ilk karşılaştırmalı Türk lehçeleri grameri olup 19. yüzyıl Osmanlı Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Tatar ve Çuvaş lehçelerinin dil bilgisi konusunda önemli bilgiler içermektedir. Avrupa'da uzun yıllar Türkçe ders kitabı olarak kullanılan bu eser o dönemki Türkçe araştırmalarını genişletmiş ve Türkoloji'ye büyük katkıda bulunmuştur. Bu çalışmanın amacı kitabın içeriğini ve içindeki transkripsiyon metinlerini incelemek olmuştur. Bunun için ilk olarak kitabın içerikleri Rusçadan Türkçeye tercüme edilmiştir. İnceleme sırasında ise Kazım Bek'in gramerinin, önce ve sonra yayımlanan diğer eserlerdeki bilgileriyle karşılaştırılmış; yenilikçi, doğru veya yanlış olduğu kanıtlanan fikirlerin analizi yapılmıştır. Kiril harfli transkripsiyonların Latin harfli transkripsiyonları yapılmış, çalışmada vermiş olduğumuz tablolara göre yansıtılmıştır. Arap harfli yazısı için yazarın transkripsiyonunun olmadığı yerlerde ise kendi transkripsiyonumuz yapılmıştır. Aleksander Kazım Bek'in eseri ilk karşılaştırmalı Türk lehçeleri grameri ve ilk Kiril harfli transkripsiyon metinlerinin kaynağı olarak kabul edilir. Fakat bu zamana kadar kitap ne Türkçeye ne İngilizceye çevrilmiştir. Türkiye içinde ise eser incelenmeye alınmamıştır. Bu nedenle eserin incelenmesi diğer araştırmacıların başvurabileceği Türkçe malzeme kaynağı açısından faydalı olacaktır.

Özet (Çeviri)

Transcription texts are materials that play a very important role in the analysis of the historical sound changes in Ottoman Turkish and other Turkic dialects written in Arabic script, as well as the imbalance between writing and speech.“The General Grammar of the Turkic-Tatar Language”by Aleksander Mirza Kazım Bek, one of the founders of Turkology in Russia, is considered as a useful example of Cyrillic transcription texts, containing both complete texts and separate sentences and expressions. The author's use of transcription symbols in addition to recording pronunciations in the work is also remarkable. Apart from the transcriptions, the book contains Kazım Bek's ideas about Turkish grammar because it is a grammar book. The book is the first comparative grammar of Turkic dialects, containing important information about the grammar of 19th century Ottoman Turkish, Azerbaijan Turkish, Tatar, and Chuvash dialects. Used as a Turkish course book in Europe for many years, this work expanded researches in field of Turcic languages of the time and made a significant contribution to Turkology. The purpose of this study was to examine the content of the book and the transcription texts within it. To do this, firstly the contents of the book were translated from Russian to Turkish. During the study, Kazım Bek's grammar was compared with information from other works published before and after the book, and an analysis of innovative, correct or incorrect ideas of the author was conducted. Cyrillic transcription texts were converted into Latin script transcriptions and reflected in order showed in the tables provided in the work. In cases where there was no author's transcription for Arabic script, our own transcription was made. Aleksander Kazım Bek's grammar book is considered as the first comparative grammar of Turkic dialects and the first source of transcription texts written in Cyrillic. However, until now the book has not been translated into Turkish or English. Moreover, it has not been examined within Türkiye. Therefore, the examination of this work will be useful as a material in Turkish language that other researchers can refer to.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    526501

    Rusya'da Türkoloji çalışmaları çerçevesinde Türkiye Türkçesiyle ilgili eserlerin incelenmesi

    Review of work with Turkish language in the framework of Russian Turcology

    SAHIBA KHALAFOVA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FAHRİ TEMİZYÜREK

  2. Tez No

    10614

    Doğu-batı ilişkileri ve nükleer güç

    Başlık çevirisi yok

    KADRİ KEMAL GÜNEŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1987

    Uluslararası İlişkilerAnkara Üniversitesi

    Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ORAL SANDER

  3. Tez No

    145799

    The Serbo-Croat relations in Yugoslavia

    Yugoslavya'da Sırp-Hırvat ilşkileri

    CANER SANCAKTAR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2004

    Uluslararası İlişkilerBoğaziçi Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜN KUT

  4. Tez No

    217099

    Yukarı Ova (Ceyhan Ovası) Hellenistik Dönem seramiği

    Pottery Of the Hellenistic Period from Yukarı Ova (Ceyhan Plain)

    HAKKI FAHRİ ÖZDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    ArkeolojiÇukurova Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. KAZIM SERDAR GİRGİNER

    YRD. DOÇ. DR. MURAT DURUKAN

  5. Tez No

    765288

    Theory of Noncommutative Motives

    Nonkomütatif Motifler Teorisi

    BERKAN ÜZE

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    MatematikBoğaziçi Üniversitesi

    Matematik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KAZIM İLHAN İKEDA

Geri Dön