Rusya'da Türkoloji çalışmaları çerçevesinde Türkiye Türkçesiyle ilgili eserlerin incelenmesi
Review of work with Turkish language in the framework of Russian Turcology
- Tez No: 526501
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FAHRİ TEMİZYÜREK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Türkololoji araştırmaları, Rusya ve Rus Türkologları için ilk başta siyasi açıdan çok önem arzetmiştir. Uzun tarihe dayanan komşuluk ilişkileri, kültürel ve ekonomik birliktelik ve aynı coğrafyada var olma nedenleri Türklerin dil, kültür, sanat ve etnografik özelliklerini araştırmayı âdeta mecbur kılmıştır. Tarihî Rus destanlarında Hazar, Peçenek, Tatar, İskit ve diğer Türk topluluklarının kültürleri, kağanlarıyla ilgili bilgiler vardır. Kimi zaman da destan kahramanlarının adları Rus-Türk adlarıyla karışmaktadır. Fakat bilimsel olarak Rusya'daki Türkoloji çalışmalarını XVI. yy.'a kadar götürmek mümkündür. Bunun yanı sıra Orhun-Yenisey yazıtlarının bulunması ve okuma çalışmalarının devam ettiği XVIII. yy. Türkoloji araştırmalarının temelinin atıldığı bir dönem olarak kabul edilmektedir. Tarihî karşılaştırmalı dil çalışmaları Türkolojinin bağımsız bir disiplin alanı olması yollarını açmıştır. Özellikle I. Petro zamanında Dmitriy Kantemir'in 1716'da“İncrementa Atque Decrementa Aulae Othomanicae”(Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Düşüş Tarihi) eseri dikkat çekicidir. I. Petro zamanında Türkolojinin yanı sıra diğer bilimsel disiplin dallarının gelişmesinde atılan en önemli adım Rus Bilimler Akademisinin kurulmasıdır. Yine St. Petersburg Üniversitesinde açılan Doğu Dilleri Fakültesi Türkoloji ve Doğu dünyasıyla ilgili araştırmalar açısından çok önemlidir. Rus araştırmacıları ve Philipp Johan Strahlenberg, D. G. Messerschimidt, G. F. Müller, P. S. Pallas ve S. G. Gimelin gibi bilim adamlarının Orta Asya ve Sibirya'yı araştırmaları Rus Türkologlarını da tetiklemiştir. Bu araştırmalar sonucunda Rusya'da çok sayıda Türkoloğun yetiştiğini görmekteyiz. Biz de tezimizde hakkında konuştuğumuz Rus dilbilimcileri ve onların dünya Türkolojisine kattığı değerleri göz önünde bulundurarak bu Türkologlar ve zamanın Türkoloji gelişmeleri hakkında bilgi vermeye çalıştık. Rus Türkolojisinin gelişmesine en büyük katkı sağlayanlardan biri Aleksandr Mirza Kazem Bek olmuştur. Onun Grammatika Turetsko - Tatarskogo Yazıka (Türkçe- Tatarca Grameri) adlı kitabı Türkoloji alanında derin izler bırakmıştır. Aynı zamanda Rus Türkolojisi deyince akla ilk gelenlerden biri de Alman asıllı Rus Türkolog Wilhelm Radloff'tur. Bunun yanı sıra Nikolay Yadrintsev, S. Malov, P. M. Melioranskiy, V. A. Gordlevskiy, A. N. Samayloviç, A. N. Kononov, N. K. Dmitriyev, M. S. Mihailov, E. V. Sevortyan, N. I. Aşmarin, E. K. Pekarskiy, N. A. Baskakov vb. dilbilimcilerin de Türk Lehçeleri, diyalekt ve gramere yönelik çalışmaları dünyada bu alanda yapılan çalışmalara öncülük etmiştir. Türkiye Türkçesinin sesbilimi, sözbilimi, anlambilimi, dilbilgisi, sözlükbilimi ayrı ayrı Türkologlar tarafından araştırılmış ve incelenmiştir. Biz de tezimizde bu alanda yazılmış eserleri inceleyerek Rus Türkologlarının Türkiye Türkçesine sağladığı katkıları Türkçeye aktararak sunmaya çalıştık. Ayrıca Türkçenin incelenmesinde yapılan ilk iş, kullanılacak olan yöntem ve yaklaşımların belirlenmesidir. Araştırmamızda metotlardan da bahsettik. Bilindiği üzere Türkçenin araştırılması ve incelenmesinde kullanılan metotlardan önde geleni Karşılaştırmalı metottur. Fakat son zamanlarda kodlama, dilbilimsel coğrafya yöntemleri de literatüre girmiştir. Türk Lehçelerinin Rus ve dünya Türkologları tarafından mevcut tasnifleri de araştırmamızda yer almıştır. Rus Türkolojisi geniş alanı kapsamakla beraber birçok yeniliğe de imza atmıştır. Biz de kendimizce bütün bunlara tezimizde açıklık getirmeye çalıştık.
Özet (Çeviri)
Turkologology researches, for Russian and Russian Turkologists, were of great political importance at first. Neighborhood relations based on long history, cultural and economic unity and reasons for being in the same geography have almost forced to investigate the language, culture, art and ethnographic characteristics of Turks. History Russian epics have information on the cultures of the Caspian, Pecenek, Tatar, Scythian and other Turkic peoples, and their kagan. Sometimes the names of heroic heroes are mixed with Russian-Turkish names. It is possible to take Turkology studies in Russia to the 16th century. However, as a result of the finding of the Orhun-Yenisey inscriptions and the study of reading, it is necessary to accept it as a period in which the foundation of 18 th century Turkology researches was laid. Especially history-comparative language studies have opened the way for Turkology to be an independent disciplinary field. Particularly remarkable is the work of Dmitriy Kantemir in 1716 at the time of Petro I, Incrementa Atque Decrementa Aulae Othomanicae (The Rise and Fall of the Ottoman Empire). The most important step taken in the development of other scientific disciplines besides Turkology in the time of Petroth I. is the establishment of the Academy of Sciences. Again St. The Faculty of Oriental Studies, opened at St. Petersburg University, is very important in terms of research on Turkology and the eastern world. In addition to Russian researchers, researchers such as Philipp Johan Strahlenberg, D. G: Messerschimidt, G. F. Müller, P. S. Pallas, and S. G. Gimelin further investigated the Central Asian and Siberian studies of Russian Turkologists. One of the greatest contributors to the development of Russian Turkology is Aleksandr Mirza Kazem Bek. Grammatika Turetsko- Tatarskogo Yazika (Turkish-Tatar Grameri) has left deep traces in the field of Turkology. However, one of the first to come to mind in terms of Russian Turkology is the German intelligent Russian Turkologist Wilhelm Radloff. Nikolay Yadrintsev, S. Malov, P. M. Melioranskiy, V. A. Gordlevskiy, A. N. Samaylovich, A. N. Kononov, N. K. Dmitriyev, M. S. Mihailov, E. V. Sevortyan, N. I. Ashmarin, E. K. Pekarskiy and N. A. Baskakov et aL. linguists have pioneered work in the field of language studies, dialects and grammar.
Benzer Tezler
- Türk Cumhuriyetlerinden gelen yükseköğrenim öğrencilerinin Türk milliyetçiliği algısı: Ardahan Üniversitesi örneği
The Turkish nationalism perception by the higer education students that come from Turkic Republics: Case of Ardahan University
UĞUR BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerArdahan ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAY ÜSTÜN
- Etimoloji araştırmalarında Sovetskaya Türkologia dergisinin önemi
The importance of the journal of the Soviet Turkologia in etymological research
ANARGÜL OMAROVA ALPTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FATMA ÖZKAN
- Rus folklor çalışmalarında Türk dilli metinler üzerine yürütülen tartışmalar
Debates on the texts in Turkic languages in Russian folklore studies
YERKESH ÖZER
Doktora
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖCAL OĞUZ
- Theodor Menzel'in yayımladığı Türk masallarının Max Lüthi yöntemiyle çözümlenmesi
The analysis of Turkish tales published by Theodor Menzel with Max Lüthi's method
SELİME TİRYAKİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Tokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİNAN YAMAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ AZEM SEVİNDİK
- Aleksandr Nikolayeviç Samoyloviç ve Türkoloji
Alexandr Nikolayevich Samoylovich and Turkology
SERDAR KARACA
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimBalıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ŞAHİN