Left-leaning protest music tradition in Turkey (1960s-1990s) and the case of Ahmet Kaya
Türkiye'de sola yaslanan protest müzik geleneği (1960'lar-1990'lar) ve Ahmet Kaya örneği
- Tez No: 827911
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA BELMA OĞUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 298
Özet
Bu tez, temel olarak bir protest şarkıcı-şarkı yazarı olan Ahmet Kaya (1957-2000) örneğine odaklanmakta; diğer yandan, Ahmet Kaya örneği üzerinden, Türkiye'de sola yaslanan protest müzik geleneğini temel referanslar, yaklaşımlar ve müzik kaynakları açısından inceleyerek tartışmaya açmaktadır. Tez iki eksen etrafında kurgulanmıştır: Birinci eksen kapsamında, 1960'lar-1990'lar döneminde Türkiye'deki Sol/Sosyalist düşünce ve hareketle bağlantılı müzikal protesto geleneği ana hatlarıyla tarif edilmeye çalışılmaktadır. İkinci eksen kapsamında, Ahmet Kaya örneği bahsi geçen protest gelenek ile hem bir 'yeniden bağlanma' hem de bir 'kopuş' olarak incelenir. Bu bağlamda, sol protest müzik geleneği içinde farklı bir örnek olarak Kaya'nın müzikal birikiminin kişisel, sosyo-politik ve müzikal açıdan analizi de hedeflenmektedir. Dolayısıyla çalışma, Ahmet Kaya örneğini anahtar olarak kullanarak, söz konusu protest müzik alanının 'protest' karakterinin neleri içerdiği ve neleri dışladığı üzerinden eleştirel bir okuma yapmayı da amaçlar. Ahmet Kaya bir şarkıcı-şarkı yazarıdır; kendi şarkılarını besteleyerek seslendirmiştir. Şarkılarının yarısına yakını kendi sözleri olup, birinci kuşak sosyalist şairlerden genç nesil şairlere dek çeşitli isimlerin şiirlerini de besteleyerek repertuarına katmıştır. Şarkılarını üretirken döneminin sosyal-politik koşullarından etkilenmiş ve bunları müziğine yansıtmıştır. Kaya, müziği sadece toplumun mazlum mağdurlarıyla bağ kurmak, onların sesi olmak, onlara moral ve güç vermek için değil, aynı zamanda tarihe not düşmek ve belge oluşturmak için de kullanır. Bu anlamda, Kaya'nın müziği hakikat taşıyıcı bir karaktere ve protestocu bir tavra sahiptir. Aynı zamanda müzik onun için bir kendini ifade etme biçimi, kendi kimliğini oluşturma ve kendini güçlendirme aracıdır. Ayrıca zamanının baskın müzik yapma biçimlerine de meydan okumuştur. Örneğin, o zamanlar sol kültürde 'aşağı/yoz' kabul edilen arabesk ve incesaz geleneği unsurlarını müziğine dahil eder. Onu dönemin çoğu protest müzisyeninden ayıran önemli faktörlerden biri de budur. Bütün bunlardan dolayı hayatı boyunca müziğinden yaşam tarzına kadar birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Bu eleştiriler onun kendi müziğini tanımlama ve üretme biçimini de etkilemiştir. Bu etkilenme bazen reddetme, isyan ve meydan okuma, bazen de kabullenme şeklini alır. Diğer yandan Kaya, müziğini popüler kanallar içinden üretmiş, sunmuş ve piyasa koşullarıyla içli dışlı hale gelmiştir. Halk müziğinden klasik Türk müziğine uzanan geleneksel üsluplara ek olarak, arabesk gibi yerel popüler formlardan ve rock ve pop gibi popüler türlerden unsurları da bünyesine katan Kaya'nın müziğinde çok çeşitli müzikal etkileri yanyana/içiçe görmek mümkündür. Bu çeşitlilik onun 'karma' diyebileceğimiz müzik tarzına yol vermiş ve aynı zamanda toplumun çeşitli kesimlerinden dinleyicinin, onun müziğiyle bağ kurmasına yardımcı olmuştur. Öte yandan dönemin siyasi koşulları nedeniyle istediği gibi radikal çıkışlar yapamamış, örneğin repertuarına son albüme kadar bir Kürtçe şarkı ekleyememiştir. 1999 yılında Magazin Gazetecileri Derneği tarafından kendisine verilen 'en iyi yorumcu' ödülünü alırken yaptığı konuşmada, yeni albümünde Kürtçe bir şarkı söyleyeceğine dair yaptığı açıklama, onun sürgünde ölümüne yol açan linç kampanyasını başlatır. Tez temel olarak şu argümanlara dayanmaktadır: Birinci olarak, sol eğilimli protest müzik geleneğinin oluşumunda bir inşâ süreci izlenmiş, söz konusu inşâ sürecinde halk müziği ve türkülerin toplumsal içeriği odağa alınırken, Türkçe dışındaki halk müziği geleneklerine yer verilmemiş; aynı zamanda müzikal temelde Batılı modernleşme anlayışı sürdürülerek, bu anlayışa uygun biçimde, yerel icralardan arabesk, alaturka gibi müzik türlerine kadar çeşitli unsurlar hakim protest geleneğin dışında bırakılmıştır. Bu anlamda tez, Türkiye'deki protesto geleneğinin dışlayıcı bir karaktere sahip olduğu ve inşâ sürecinde müzikal soylulaştırma mekanizmalarının yürürlükte olduğunu iddia etmektedir. İkinci olarak, 1970'lerin toplumsal mücadelesi bağlamında 'bağlama, deyiş ve isyan' üzerine kurulu bir protest müzik anlayışının egemen olduğu; öte yandan, yine 70'lerde kentli pop/rock alanında verimli ve yaratıcı bir sürece girilmişken bu sürecin 1980 darbesiyle kesintiye uğradığı ifade edilmektedir. 1980'li yıllar, protest müzik alanındaki müzikal etkiler açısından önceki dönemlere göre çeşitlilik gösterse de, bu dönemde de arabesk gibi türlerin ve en önemlisi etnik kimlik ve dilsel/kültürel çeşitliliğe dayalı söylemlerin yine kapı dışında bırakıldığını söylemek mümkündür. Bu bağlamda bu tezde Ahmet Kaya'nın, hem müzikal yaklaşımı hem de politik söylemi açısından farklı bir örnek teşkil ettiği iddia edilmektedir. 1980'lerin ortasında çıkışını hakim sol kültür içinden yapan Kaya, 90'lı yıllar boyunca giderek sol kültürden ayrışır. Tez boyunca Ahmet Kaya'nın müzikal birikimi, 'dönemin sosyo-politik ve müzikal arkaplanı,' 'Kaya'nın bireysel yaşamı ve müzikal üretimleri' ve 'müziğinin karma karakteri' gibi parametreler üzerinden incelenir.
Özet (Çeviri)
This thesis is a discussion of the left-leaning protest music tradition in Turkey discussed with regard to the key references, approaches and musical sources, and focuses on the case of a protest singer-song writer, Ahmet Kaya (1957-2000) as both a re-connection with and a rupture from that tradition. The thesis is constructed around two axes: Within the scope of the first axis, the study focuses on describing and interpreting the tradition of musical protest in any way related with the Leftist/Socialist thought and movement in Turkey from 1960s to 1990s. As the second axis, the study focuses on examining the case of Ahmet Kaya as both a 're-connection with' and a 'rupture from' the left-leaning protest music tradition in Turkey as well as analyzing his musical accumulation in personal, socio-political and musical terms. Hence, by using Ahmet Kaya example as a key, the study aims to make a critical reading of the 'protest' character of the mentioned musical field in terms of what was included and excluded by the said tradition. Ahmet Kaya is a singer-songwriter; he composed and performed his own songs. Nearly half of the songs are with his own lyrics and he also composed the poems of various poets from first generation socialists to the younger poets of his period. While producing his songs, he was influenced by the social-political conditions of the period and reflected these through his music. He made music not only to establish bonds with the oppressed victims of the society, to be their voice and give them morale and strength, but also to mark history and create documents. In this sense, Kaya's music has a truth-bearing and protest character. At the same time, music is for him a form of self-expression, a means of establishing his own identity and empowering himself. He also challenged the dominant music making styles of his time. For example, he incorporated arabesk and Turkish classical music elements to his music, which were considered inferior in left culture then. That distinguishes him from many other protest musicians of the period. Because of all this, he was exposed to many criticisms throughout his life -from his music to his lifestyle- and even his music was called as arabesk. These criticisms also affected the way he defined and produced his own music; sometimes it took the form of rejection, rebellion and defiance, and sometimes acceptance. On the other hand, Kaya produced and presented his music in the field of popular music and intertwined with market conditions. In addition to traditional styles from folk to Turkish classical music, he incorporated elements from local popular forms such as arabesk and global popular genres such as rock and pop. It is possible to see various musical influences in his music. This led to his mixed musical style which also helped his audience from various sections of the society to be connected with his music. On the other hand, due to the political conditions of the period and the fact that the market was so involved in his music making, he could not make radical exit as he wished; for example, he could not include a Kurdish song in his repertoire until his last album. This decision started the lynching campaign against him that led to his death in exile. Nevertheless, Ahmet Kaya became an icon in the eyes of the revolutionary youth of the period and especially Kurdish people together with the 90s. It is possible to say that the freedom struggle of the Kurdish people has been symbolized through Ahmet Kaya. In this thesis it was argued that due to the above-mentioned elements in personal, musical and political terms, Ahmet Kaya should be evaluated as a popular and distinctive figure and a divergent example of the mentioned left-leaning protest music tradition in Turkey.
Benzer Tezler
- Türk halk müziğinde Aşık Veysel'in yeri ve önemi
Başlık çevirisi yok
BAKİ BAHŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiGüzel Sanatlar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AFŞİN EMİRALİOĞLU
- Türk halk oyunları oyun müziklerinin çokseselilik açısından değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
ENGİN ŞAFAK GÜRLER
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1997
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiGüzel Sanatlar Ana Bilim Dalı
DOÇ. FİKRET DEĞERLİ
- The journey of American hip hop music from periphery to center
Amerikan kültüründe hip hop müziğinin çeperden merkeze yolculuğu
HALİL İBRAHİM ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Amerikan Kültürü ve EdebiyatıEge ÜniversitesiAmerikan Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELİS MÜLAZIMOĞLU ERKAL
- Libya müdahalesi üzerinden insani müdahale/koruma sorumluluğu incelemesi
Analysis of humanitarian intervention/responsibility to protect through the Libya intervention
ELİF BUSE ÖZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GİZEM BİLGİN AYTAÇ
- Pinochet askeri yönetimine karşı barışçıl bir kadın protestosu: Arpillera hareketi
A peaceful women protest against Pinochet's military regime: Arpillera movement
MÜNEVVER GÖKNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiLatin Amerika Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET NECATİ KUTLU