Orta Doğu'daki siyasi ve askeri gelişmelerin Türk-Amerikan ilişkilerine yansıması (1945-1960)
The reflection of the political and military developments in the Middle East on the Turkish-American relations (1945-1960)
- Tez No: 828224
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM ETHEM ATNUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 515
Özet
II. Dünya Savaşı sonrasında Orta Doğu, SSCB ve ABD arasındaki küresel stratejik güç rekabetinde oldukça önemli bir yere sahipti. Sovyetlerin Türkiye'ye yönelik toprak talepleri ve Orta Doğu'da etkinlik kurma çabaları Türkiye ve ABD arasında siyasi ve askeri işbirliğini güçlendirdi. Sovyetlerin bölgedeki ideolojik ve siyasi yayılma çabalarını sınırlandırmak isteyen Türk ve Amerikan hükümetleri Orta Doğu savunmasının güçlendirilmesine yönelik bir dış politika izlediler. Ancak, II. Dünya Savaşı sonrasında bölgede Batı karşıtı bağımsızlık hareketleri ve Pan-Arabizm güç kazanmıştı. Orta Doğu'da etki gücünü arttırmak isteyen SSCB, bu amaç doğrultusunda bölgedeki Batı karşıtı rejimlere, bağımsızlık hareketlerine ve komünist unsurlara destek verdi. Orta Doğu'da Sovyetlerin ve komünizmin güç kazanmasını engellemek isteyen ABD için Türkiye ile ilişkiler stratejik bir öneme sahipti. Türk ordusunun ve ekonomisinin güçlendirilmesi Orta Doğu savunmasının da güçlendirilmesi anlamına geliyordu. Bu doğrultuda, ABD ve Türk hükümetleri arasında gerçekleştirilen işbirliği ve yardım programlarıyla Türk ekonomisine önemli ölçüde dış destek sağlandı ve olası bir Sovyet istilasına karşı Türk ordusunun savunma gücü arttırıldı. Orta Doğu'daki zengin enerji kaynaklarının kontrolü ve enerji nakil hatlarının güvenliği Türkiye ve ABD arasındaki ittifak politikasının önemini arttıran bir faktördü. Sovyetlerin Orta Doğu'ya yönelik dış politikası bölgede siyasi ve askeri istikrarsızlık yaratarak Batı Avrupa ülkelerinin Orta Doğu'daki enerji kaynaklarından faydalanmalarını önlemeyi de amaçlıyordu. Şüphesiz olarak, böyle bir durumda Avrupa ülkelerinde sosyal ve siyasal krizler artabilir ve ABD hükümetinin beklentilerinin aksine, Batı Avrupa'da kapitalizm yerine komünizm güç kazanabilirdi. Bu durum ise hem NATO'nun Batı Avrupa'ya yönelik savunma planlarını hem de Orta Doğu savunmasını tehlikeye sokabilirdi. Türkiye bu dönemde ABD ve Batı'lı ülkelerden aldığı destekle Orta Doğu ülkelerini Sovyet etkisinden uzaklaştırmak ve Batı'lı ülkelerin savunma stratejilerinin bir parçası haline getirmek amacıyla siyasi ve diplomatik çabalar göstermiştir. Ancak, İngiltere ve Fransa gibi Batı'lı güçlerle bölge ülkeleri arasında devam etmekte olan siyasi anlaşmazlıklar ve Batı dünyasının Filistin meselesinde İsrail yanlısı bir tutum takınması SSCB ve Arap ülkeleri arasında siyasi ve askeri işbirliğine zemin hazırlamıştır.
Özet (Çeviri)
The US and the USSR contended for the global strategic power after the Second World War and the Middle East was so consequential region in this rivalry. Soviet's territory demands from the Turkey and her attempts to become dominant power in the Middle East reinforced the Turkish-American political and military cooperation. The Turkish and US governments aiming at restricting Soviet's ideological and political expansion attemps in the region carried out a foreign policy concerning consolidation of the Middle East defence. But even so, the anti-western independence movements and the Pan-Arabism gained strength in the Middle East after the Second World. The USSR aiming at increasing her dominance in the Middle East upheld the anti-western regimes, the independence movements and the communist elements in the Middle East in accordance with this purpose. The US government intending to curb Soviet and communism effect in the Middle East attached importance to relations with the Turkish government. The strengthening of Turkish economy and military also meant strengthening of the Middle East defence and therefore defence power of the Turkish military was increased against a probable Soviet invasion and the Turkish economy significantly was supported with the foreign aid and investment by means of cooperation programs between the US and Turkish governments. The control of vast oil sources and the security of oil pipelines in the Middle East was a factor increasing significance of the Turkish-American alliance policy. One of the main purposes of the Soviet foreign policy in the Middle East was to create the political and military instability to stop accession of the Middle East oil to the Western Europe. Indeed, if the oil product and the flow of oil had been ceased in the Middle East because of the Soviet attemps, the European countries would have confronted political and social crises and the communism would have fortified in the Europe in place of the capitalism unlike the US government's expectations. A political scenario in the Middle East like this would also have endangered both the Middle East defense and the defense plans of the NATO alliance towards the Western Europe. During this period, the Turkish government propped up by the US and Western powers endeavored politically and diplomatically to take the Middle Eastern countries away from the Soviet penetration and to make these countries a part of the Western defense plans. But, the political conflicts between the Middle Eastern countries and the western powers like the UK and France and also the Western support for the Israel regarding the Israeli-Palestinian conflict led up to the political and military cooperation between the USSR and Arab countries.
Benzer Tezler
- İngiliz arşiv belgelerine göre Türk-İngiliz ilişkileri (1945-1960)
Anglo-Turkish relations in the light of British archive documents (1945-1960)
İLKER CENDER
- Siyasi olaylarla 1917-1945 dönemi Türk-Sovyet ilişkileri
Başlık çevirisi yok
A.TUNCAY ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KEMAL MELEK
- Soğuk savaş sonrasında Batı Avrupa Birliği
Western Europen Union after the cold war
RECEP ATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiAvrupa Topluluğunun Siyasi Yapısı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. S. GÜLDEN AYMAN
- Soğuk Savaş döneminde Demokratik Alman Cumhuriyeti'nden Türkiye'ye propaganda yayını yapan Bizim Radyo (1958-1989)
Our Radio that Broadcasted Propaganda to Turkey from German Democratic Republic in the Cold War period (1958-1989)
OĞUZ ERDUR
Doktora
Türkçe
2023
Radyo-TelevizyonMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULVAHAP KARA