Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların ebeveynlerine çevrimiçi koçluk ile sunulan doğal öğretim müdahale programının etkililiği
Effectiveness of naturalistic teaching intervention presented with online coaching to parents of children with autism spectrum disorders
- Tez No: 828755
- Danışmanlar: DOÇ. DR. VEYSEL AKSOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Zihinsel Engelliler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı olan çocukların eğitim sürecine erken dönemlerde başlanması çok önemlidir. Bu süreçte yetersizliğin etkilerini azaltmak için kullanılan en etkili yollardan birisi kanıta dayalı uygulamaların işlevsel olarak kullanılmasıdır. OSB olan çocukların erken eğitimlerinde kullanılan bu uygulamalardan birisi de ebeveyn merkezli uygulamalardır. Ebeveyn merkezli uygulamalar tarihsel süreçte aile eğitimleri şeklinde sadece bilgi paylaşımlarıyla gerçekleştirilirken ilerleyen yıllarda ebeveynlerin sadece bilgi düzeyleri değil uygulamalarına da destek olacak koçluk uygulamalarına evrilmiştir. Ebeveyn koçluk uygulamaları çok farklı becerilerin öğretiminde kullanılmaktadır. Bunların başında ebeveyn ve çocukların doğal ortamlarında uygulayıp kullanılabilecekleri doğal öğretim yöntemleri gelmektedir. Bu becerilerin koçlukla ebeveynlere kazandırılması günlük rutin, etkinlik ve geçiş süreçlerinin nitelikli hale getirilmesinin yanında doğal ortamlar içerisinde öğrenilmiş becerilerin genellenmesine hizmet etmektedir. Ebeveyn koçluğu uygulamaları erken müdahale hizmetlerinde önceleri yüz yüze sunularak gerçekleştirilirken teknolojik ilerleme ve gelişmelerle çevrimiçi (uzaktan) sistemlerle sunulmaya başlanmıştır. Bu araştırmada son zamanlarda yaşanan pandemi, deprem gibi olağanüstü durumları da göz önüne alarak ebeveynlere çevrimiçi (uzaktan) koçluk uygulamaları kullanarak doğal öğretim stratejilerinin kazandırılması hedeflenmektedir. Bu bağlamda erken çocukluk döneminde bulunan 16 OSB olan çocuk ve onların ebeveynleri katılımcı olarak araştırmada yer almıştır. Ebeveynler anında ve gecikmiş geri bildirim türüne göre Deney-I ve Deney-II çevrimiçi koçluk gruplarına yerleştirilmiştir. Anında ve gecikmiş geri bildirim türüne göre sunulan çevrimiçi koçluk sürecinin ebeveynleri doğal öğretim stratejilerini ve nitelikli yetişkin davranışlarını öğrenip uygulama düzeylerinin belirlenmesi amacıyla bu araştırma nicel ve nitel verileri sentezleyip karşılaştırmayı sağlayan iç içe gömülü deneysel karma yönteme göre desenlenmiştir. Araştırmanın nicel paradigması ön-test-son-test statik (etki) gruplu yarı deneysel desenle oluşturulup bu veriler gruplar arası fark için Mann-Whitney U Testi ile analiz edilmiş olup, grup içi farklar ise Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ile test ortaya konulmuştur. Araştırma öncesi, sırası ve sonrası toplanan nitel veriler ise tematik analiz ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucu elde edilen bulgular çevrimiçi koçlukla uygulanan Doğal Öğretim Müdahale Programının hem anında hem de gecikmiş geri bildirimle alan ebeveynlerin nitelikli yetişkin davranış düzeylerinde anlamlı ilerlemeler ve doğal öğretim stratejilerini kullanma sıklıklarında istendik yönde artış olduğunu göstermiştir. Bunun yanında her iki grupta yer alan ebeveynlerin çocuklarının temel davranışlarında anlamlı ilerlemeler olduğu ve otistik etkileşim düzeylerinde istendik yönde azalma gerçekleştiği bulunmuştur. Ayrıca araştırmanın uygulama öncesi, sırası ve sonrası toplanan nitel verileri hem ebeveynlerin nitelikli yetişkin davranışlarındaki hem de doğal öğretim stratejilerini kullanma sıklıklarındaki artışla paralel olduğunu ve çocuklarının davranışlarındaki ilerlemeleri de destekler nitelikte olduğu bulunmuştur. Bunun yanında son görüşmede ebeveynlere sorulan sorularla ebeveynlerin çevrimiçi koçlukla sunulan doğal öğretim programı uygulanış sürecine ilişkin bakış açıları sosyal geçerlilik boyutunda incelenmiş ve katılımcı ebeveynlerin çevrimiçi koçluk sürecine olumlu görüş bildirdikleri bulunmuştur. Araştırma sonunda elde edilen bulgular; ebeveynlerin nitelikli yetişkin davranışları düzeyi, doğal öğretim stratejilerini kullanma sıklıkları ve çocukların temel davranışları ve otizm etkileşim düzeyleri şeklinde sıralanmaktadır. Bu bulgulardan ebeveynlerin nitelikli yetişkin davranışları ve doğal öğretim stratejilerini kullanma sıklıkları yapılmış çalışmalardaki uygulama öncesi düşük ve uygulama sonrası istendik düzeyde artış göstererek alanyazınla benzerlik göstermiştir. Ayrıca çocukların temel davranışlardaki ilerlemeleri de yine ilgili alanyazındaki bulgularla benzerlik göstermektedir. Diğer bulgu başlıkları alanyazında yapılmış araştırmalarla karşılaştırılarak tartışılmış ve gelecek araştırmalara öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
It is very important to start the education process of children with Autism Spectrum Disorder at an early stage. In this process, one of the most effective ways to reduce the effects of disability is the functional use of evidence-based practices. One of these practices used in the early education of children with ASD is parent-centered practices. While parent-centered practices were carried out only in the form of information sharing during the family trainings in the past, in the following years they have evolved into coaching practices that will support not only the knowledge level of parents but also their implementations. Parental coaching practices are used in teaching many different skills. One of these are naturalistic teaching methods that parents and children can apply and use in their natural environments. Coaching these skills to parents change the daily routine, activity and transition processes into a qualified level, and make easy previously learned skills to generalize in natural environments. While parent-coaching practices were previously presented face-to-face in early intervention services, they have started to be presented online (remote) systems with technological advances and developments. In this research, it was aimed to provide parents naturalistic teaching strategies by using online (remote) coaching practices, taking into account the recent extraordinary situations such as pandemics and earthquakes. Totally 16 participants consisting of children aged 0-6 with ASD and their parents were recruited in the study. Parents were randomly assigned to experiment I and experiment II groups according to the type of immediate and delayed (video) feedback. This research was designed according to embedded research design from mix method types, which provides the synthesis and comparison of quantitative and qualitative data, in order to determine the levels of parents learning and applying naturalistic teaching strategies and qualified adult behaviors during the online coaching process, which is presented according to the type of immediate and delayed feedback. The quantitative paradigm of the research was created with a pre-test-post-test static (effect) group quasi-experimental design, and the data obtained were analyzed with the Mann-Whitney U Test for the difference between the groups, and the within-group differences were revealed with the Wilcoxon Signed Rank Test. Qualitative data collected before, during and after the research were analyzed with thematic analysis. The findings of the research showed that the Naturalistic Teaching Intervention applied with online coaching showed significant improvements in the quality adult behavior levels of the parents who received both immediate and delayed (video) feedback, and an increase in the frequency of using natural teaching strategies. In addition, it was found that there were significant improvements in the interactional behaviors of the children of the parents in both groups and a positive decrease in the autistic interaction levels. Besides, it was found that the qualitative data collected before, during and after the implementation of the study were in parallel with the increase in both the parents' qualified adult behaviors and the frequency of using naturalistic teaching strategies. Moreover, the parents' perspectives on the implementation process were examined in terms of social validity, and it was found that the parents expressed a positive opinion on the online coaching process. The findings obtained at the end of the research are listed as the level of qualified adult behaviors of the parents, the frequency of using naturalistic teaching strategies, the pivotal behaviors of the children and the autism interaction levels. From these findings, the frequency of parents' use of qualified adult behaviors and natural teaching strategies showed similarity with the literature by showing a low level before the implementation and an increase at the desired level after the implementation in the studies. In addition, the progress of children in pivotal behaviors is also similar to the findings in the relevant literature. Other findings were discussed in comparison with the studies conducted in the literature, and suggestions for future research were presented.
Benzer Tezler
- Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin genetik testlere yönelik düşüncelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
Investigation of the thoughts of parents with special needs on genetic testing in terms of various variables
GÜLSÜM DÜŞEK
Doktora
Türkçe
2023
Ev EkonomisiAnkara ÜniversitesiEv Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERKAN YILMAZ
PROF. DR. NERİMAN ARAL
- Otizm Spektrum Bozukluğu tanılı çocuğu olan ebeveynlerin COVID-19 sürecinde eğitim ve çevrimiçi (uzaktan) eğitim deneyimleri
Education and online (distance) education experiences of parents with a child with Autism Spectrum Disorder in the COVID-19 process
TURAN DEMİRKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYDAN AYDIN
- Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip olan bireylerin sosyal iletişim ile oyun becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between social communication and play skills of individuals with Autism Spectrum Disorder
ÇAĞLA ŞEYMA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Okan ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERİMAN ARAL
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların babalarına sunulan ETEÇOM programı çevrimiçi grup müdahalesinin etkililiği
The effectiveness of the ETEÇOM online group intervention program offered to fathers of children with autism spectrum disorder
ALİ KAYMAK
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM HALİL DİKEN
- Augmented reality application in education of children with autism
Otizmli çocukların eğitiminde artırılmış gerçeklik uygulaması
ONAT KORUCU
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiOyun ve Etkileşim Teknolojileri Ana Bilim Dalı
PROF. HATİCE KÖSE