Derleme Sözlüğü'nde deyimlerin tematik sınıflandırılması ve haritalandırılması
Thematic classification and mapping of idioms in the Compilation Dictionary
- Tez No: 830073
- Danışmanlar: PROF. DR. ASİYE MEVHİBE COŞAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Deyim, Tematik Sınıflandırma, Eş Anlamlılık, Çok Anlamlılık, Haritalandırma, Idiom, Thematic Classification, Synonymy, Polysemy, Mapping
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
Derleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi ağızlarının çeşitliliğini ortaya koyan kapsamlı bir sözlük olup içerisinde barındırdığı söz varlığı açısından zengin bir malzeme sunmaktadır. Bu çalışmada Sözlük, deyimler temelinde değerlendirilmiştir. Zihinde hazır bulunuşlarıyla etkili bir ifade imkânı sunan deyimler, kendilerine özgü nitelikleri olan yapılardır. Alanyazınında deyim olarak işaretlenen yapılara dair görüşlerden hareketle 2009 basımı 6 ciltlik Derleme Sözlüğü taranarak deyimler tespit edilmiştir. Çalışmada, deyim kavramının alanyazınında ele alınışı, araştırmacıların konuya yaklaşımı ve temel kaynaklara yönelik bir değerlendirme yer almaktadır. Derleme Sözlüğü'ndeki deyimlerin tespiti ve tasnifi üzerinden ortaya konulan çalışma, aynı zamanda bunların harita üzerinde görselleştirilerek erişime açık şekilde sunulmasını amaçlamaktadır. Bu amaçla Derleme Sözlüğü'nden tespit edilen 5163 deyim anlamdan yola çıkılarak 10 ana başlık altında 172 alt başlıktan oluşan bir tematik sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Her temanın kendi içerisinde deyimler bir araya getirilmiş, eş anlamlı ve çok anlamlı deyimler ayrıca tablo hâlinde gösterilmiş, söyleyiş farklılığı ile eş anlamlılık bahsinde verilen deyimler ayrıca belirtilmiştir. İlaveten MYSQL veri tabanına aktarılan deyimler ve onlara ait bilgiler hazırlanan PHP ile geliştirilmiş web sitesi üzerinden etkileşimli bir şekilde Türkiye haritası üzerinde eş anlamlı, çok anlamlı ve tematik olarak aranabilir hâle getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The Compilation Dictionary is a comprehensive dictionary that reveals the diversity of Turkish dialects in Turkey, providing a rich resource in terms of the vocabulary it encompasses. In this study, the Dictionary has been evaluated based on idiomatic expressions. Idiomatic expressions, which offer an effective means of expression with their readily available formulations in the mind, are structures with unique qualities. In line with the opinions on structures marked as idiomatic expressions in the literature, idiomatic expressions were identified by scanning the 2009 edition 6-volume Compilation Dictionary. The study includes an examination of how the concept of idioms is addressed in the literature, researchers' approaches to the subject, and an assessment of primary sources. The study, which is based on the identification and classification of idioms in the Compilation Dictionary, also aims to present them in an accessible manner by visualizing them on a map. For this purpose, starting with the meanings of 5163 idioms identified from the Compilation Dictionary, they were subjected to a thematic classification consisting of 10 main categories and 172 subcategories. Idioms within each theme were grouped together, synonymous and polysemous idioms were also presented in table form, and idioms with pronunciation differences in the context of synonymy were also indicated. Additionally, the idioms and their associated information, transferred to a MYSQL database, have been made searchable interactively on a map of Turkey through a website developed with PHP, allowing users to search for synonymous, polysemous, and thematic idioms.
Benzer Tezler
- Derleme Sözlüğü'nde geçen Kastamonu ağzına ait kelime ve deyimlerin ses bilimsel işlevliliği
Phonological functionality of the phrases and the idioms of Kastamonu dialect in Compilation Dictionary
ÖZLEM TOPCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKastamonu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ M. MALİK BANKIR
- Derleme Sözlüğü'nde 'C' madde başı altında toplanan kelime ve deyimlerin sınıflandırılması
Başlık çevirisi yok
AKCAN ALBAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECMETTİN HACIEMİNOĞLU
- Sözcükbilim açısından Ordu ağzı ile ilgili popüler yayınlar
Popular publications about Ordu dialect in terms of lexicology
ÖMER ORAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AYDIN
- Sivas ili Gürün ilçesi merkez köyleri ağzı sözlüğü
The postgraduate thesis, the dialectic dictionary of province of Sivas, district of Gürün and its villages
ZEHRA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİN EMİNOĞLU
- Yaşar Kemal'in romanlarında Çukurova ağzına ait sözcükler ve etimolojileri
Words and etymologies of Çukurova dialects in Yaşar Kemal's novels
YEKPARE KARAKIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM AYAZLI