Geri Dön

Yeni ilm-i kelam döneminde inkârcı cereyanlar karşısında ulûhiyet tasavvuru: Elmalılı Hamdi Yazır ve Said Nursi örneği

The consideration of divine against denial flows in the new period of scientific kalam: The case of Elmalili Muhammed Hamdi Yazir and Said Nursi

  1. Tez No: 833194
  2. Yazar: ABDULBAKİ ÇİFTÇİ
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. VEYSEL KASAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Harran Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 110

Özet

Osmanlının son dönemi dünyada ve İslâm ülkelerindeki inanç, kültür ve siyasi yapılarda ortaya çıkan ve yüz yılı etkisi altına alan değişim ve oluşumların da zorlaması ile fikri alanlarda tecdit hareketleri ve siyasi temayüllerin farklılaştığı bir dönem olmuştur. Bu dönem, İslâm düşünce mecrasına yön verme açısından büyük bir öneme sahiptir. Batının bilimsel ölçüleri genelleştirmesi, materyalist fikirlerin farklı ilimlerin mihenk taşı haline getirilmesi başta İslâm inanç esasları olmak üzere teist ilâhî anlayışı büyük bir yıkımla karşı karşıya bırakmıştır. Böyle bir ortamda ortaya çıkan yenilik fikirleri de İslâm âlimleri, özelde kelâm âlimleri tarafından kabul görmüştür. Yeni ilm-i kelâm da İslâm düşüncesindeki yenilik fikrinin Anadolu'daki temsil ayağını oluşturmaktadır. Bu tezde, Yeni ilm-i kelâm dönemi müellifleri arasında yer alan Muhammed Hamdi Yazır ile Said Nursî'nin ulûhiyet anlayışları incelenmektedir. Ulûhiyet konusu, İslâm inanç esaslarında usûl-i selâse diye ifade edilen asıllardan biri olması açısından önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu çalışmamızda İslam inanç esaslarının aslı olan ulûhiyet konusunun Muhammed Hamdi Yazır ile Said Nursî'deki yansımasını inceledik. Her iki müellif yeni dönemde ulûhiyetle ilgili konuların anlatılmasında metot farklılığını benimseyen ve bilimsel veriler neticesinde İslâm inanç esaslarını açıklayan âlimler arasında yer almışlardır. Bilimsel veriler ışığında ulûhiyet tasavvuru inşâ eden müelliflerimiz, yaşadıkları zamanın inanç buhranına açıklık getirmeleri açısından görüşleri önem arz etmektedir. Her iki müellif de Yeni ilm-i kelâm sistematiği dışında olması görüşlerini önemli kılmıştır. Müelliflerin kelâm konularına ve bilhassa ulûhiyete ilişkin ifadeleri aynı zamanda sistematiğin dışındaki müelliflerin görüşlerine ilişkin ipucular barındırması açısından önemlidir. Zira yenilik faaliyetlerinin kabullenilmesi ve icrası konusunda yalnızca kelâm âlimleri başat bir faktör gibi görünse de metotları dâhilinde bu harekete bağımsız bir şekilde destek veren âlimler de olmuştur. İşte bu âlimler arasında Elmalılı Hamdi Yazır ve Said Nursî'yi saymak mümkündür.

Özet (Çeviri)

The last period of the Ottoman Empire was a period in which the changes and formations that emerged in the belief, culture, and political structures in the world and in Islamic countries, which took a century, became a period in which the transformation movements and political tendencies in intellectual fields differed. This period is of great importance in terms of directing Islamic thought. The generalization of scientific measures by the West and the turning of materialist ideas into the cornerstone of different sciences have left the theist divine understanding, especially the Islamic belief principles, faced with great destruction. The idea of innovation that emerged in such an environment was accepted by Islamic scholars in general and kalam scholars in particular. The New Scientific kalam also constitutes the representative leg of the idea of innovation in Islamic thought in Anatolia. In this thesis, the understanding of the divinity of Muhammed Hamdi Yazır and Said Nursi, who are considered among the representatives of the New Scientific Kalam period, is examined. The subject of divinity is important in that it is one of the principles expressed as usûl-i selâse in the principles of Islamic belief. Therefore, in this study, we examined the reflection of the subject of divinity, which is the basis of Islamic belief, in Muhammed Hamdi Yazır and Said Nursi. Both authors were among the scholars who adopted the difference of method in explaining the issues related to divinity in the new period and explained the principles of Islamic belief because of scientific data. The opinions of our authors, who built a vision of divinity in the light of scientific data, are important in terms of clarifying the belief crisis of the time they lived. The fact that both authors are outside of the New ilm-i kalam systematic made their views important. The expressions of the authors about kalam and especially on divinity are also important in terms of containing clues about the views of the authors outside of the systematic. Because although only kalam scholars seem to be a dominant factor in the acceptance and execution of innovation activities, there have been scholars who independently supported this movement within their methods. It is possible to count Elmalılı Hamdi Yazır and Said Nursi among these scholars.

Benzer Tezler

  1. Şemseddin Günaltay'ın kelâmî görüşleri

    Şemseddin Günaltay's opinions on kalam

    MERYEM İSKENDER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinTrabzon Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜLEYHA BİRİNCİ

  2. Bir kelamcı olarak Abdullatif Harpûtî'nin yeni ilm-i kelam hareketindeki yeri ve önemi

    The place and importance of Abdullatif Harputî as a theologian in the new ilm-i kalam movement

    FATMA İLHAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DinÇankırı Karatekin Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. YAŞAR ÜNAL

  3. Abdüllatif Harpûtî'nin uluhiyyete dair görüşleri

    Abdullatif Harputi's thoughts on divinity

    KEMAL KOÇTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DinSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ERKAN BULUT

  4. Mustafa Sabri Efendi'nin pozitivizm eleştirisi

    Mustafa Sabri Efendi's criticism of positivism

    OSMAN MERCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DinAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OSMAN DEMİR

  5. Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi ve kelami görüşleri

    Sehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi and his ideas for the theology

    ŞÜKRÜ MUTLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EMRULLAH YÜKSEL