A descriptive study on the Turkish translations of La Bannière Bleue within the context of 'national historical memory construction' and historiography
'Milli/ulusal tarih belleği inşası' ve tarihyazımı bağlamında La Bannière Bleue'nün Türkçe çevirileri üzerine betimleyici bir çalışma
- Tez No: 849013
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Tarihyazımı, yeniden inşa, Türk milliyetçiliği, milli/ulusal tarih belleği inşası, çeviri tarihyazım repertuarı, çeviri normları, Historiography, reconstruction, Turkish nationalism, construction of national historical memory, translation historiography repertoire, translation norms
- Yıl: 2023
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Bu tezde“Türk”ve“Türkçülük”kavramlarının Batı kamuoyuna tanıtılmasında ve Türk tarihyazımında önemli rol oynamış Léon Cahun'ün La Bannière Bleue (Paris, 1876-77) adlı tarihi romanının II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerindeki çevirilerinin“milli/ulusal tarih belleği inşası”nda oynadıkları rol sorgulanarak betimlenmesi amaçlanmaktadır. Türk milliyetçiliğinin iki farklı tarihsel dönemde ön plana çıkan özellikleri, tarih alanında çalışan araştırmacıları olduğu kadar diğer disiplinlerden gelenlere de kavramsal bir sorgulama, betimleme yapma imkânı sunmaktadır. Bu tezin araştırma nesnesi olan La Bannière Bleue'nün iki farklı tarihsel dönemde yayınlanmış çevirilerine“Türk milliyetçiliği”ve“Türk tarih belleği”oluşumunda oynadıkları rol açısından yaklaşmak, aynı zamanda bir“Türk tarihyazım repertuarı”oluşumunu da betimlemek anlamına gelmektedir. Bu bağlamda 1912 (Gök Sancak) ve 1913 tarihli (Gök Bayrak) Arap harfli çeviri metinler II. Meşrutiyet Dönemi, 1933 tarihli ilk latin harfli çeviri metin (Gök Bayrak) ise Cumhuriyet dönemi kapsamında ve bağlamında metnin araştırma ve inceleme nesneleri olarak belirlenmiştir. Léon Cahun'un Orta Asya Türk toplulukları bağlamında“en eski Türkleri”anlattığı bu tarihsel romanın kaynaklarını tarih kaynakları oluşturduğundan, bir tarihyazım metni olarak kabul edilebilirliği de sorgulanmaya çalışılmıştır. Léon Cahun'un Orta Asya Türk toplulukları bağlamında“en eski Türkleri”anlattığı bu tarihsel romanın kaynaklarını tarih kaynakları oluşturduğundan, bir tarihyazım metni olarak kabul edilebilirliği de sorgulanmaya çalışılmıştır. Hatırlama eylemi ise daha önce de ifade edildiği gibi,“şimdiki zamandan ödünç alınan veriler yardımıyla, geçmişin yeniden inşasıdır”(Halbwachs 2017, 66). Tarihyazımının bir“yeniden inşa, yeniden hayata döndürme, yeniden kurma, yeniden yorumlama”eylemi olarak görülebileceği, çeşitli tarihyazım ve bellek araştırmacıları tarafından irdelenmiştir. Bir hatırlama eylemi olarak“geçmişi yeniden inşa”etme eylemi,“bitimsiz bir biçimde yeniden-betimlenecek bir geçmişi”de beraberinde getirmiştir (bknz. Jenkins 1997, 76). Dolayısıyla“yeniden yorumlanan”geçmişin her farklı deneyimle“yeniden inşa edilen tarihleri/geçmişi”doğurduğu gerçeğini sorgulanmıştır. Bu kurgu üzerinden hareket edildiğinde, Türk erek dizgesinde“milli/ulusal tarih belleği inşası”nın da tarihyazım metinleri aracılığıyla olduğu kadar çeviri tarihyazım metinleriyle de gözlemlenebilir bir olgu olduğu ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla aynı Türk tarihine farklı yaklaşan ve onu yeniden yorumlayan bir“çeviri tarihyazım repertuarı”ndan da söz etmek mümkün olmuştur. Çeviri yoluyla Türkçülüğün/Türk milliyetçiliğinin farklı yansımalarını OsmanlıCumhuriyet dizgeleri kapmasında sorgulamak, çeviri metinler aracılığıyla çevirmenlerin de birer tarihyazıcısı olarak betimlenmelerini zorunlu kılmıştır. Söz edilen her iki tarihsel dönemde Türkçülüğün temsilcileri olarak görülebilecek Necip Asım ve Galip Bahtiyar aracılığıyla“milli/ulusal tarih belleğinin”nasıl yeniden inşa edildiğine dair izlere değinilmiştir. Her iki tarihsel dönemde La Bannière Bleue'nün çevirilerinde çevirmenlerin“farklı amaçlar”doğrultusunda çeviri tarihyazım metinlerini inşa ettikleri de gözlemlenmiştir. Osmanlı-Cumhuriyet dizgelerinde çeviri tarihyazım metinlerinin“milli/ulusal tarih belleği inşası”nda nasıl bir“repertuara”dönüştüğü ve çoğuldizgede yer kapladıkları da tez bağlamında sorgulanmıştır. Osmanlı-Cumhuriyet dizgelerindeki bu“dönüşüme”, tezin araştırma nesneleri olan Gök Sancak ve Gök Bayrak çeviri metinleri bağlamında, çevirmenlerin kararlarını belirleyen“normlar”açısından yaklaşılmıştır. Söz konusu metinlerin sunduğu metinsel-dilsel malzeme seçimleri bağlamında“milli/ulusal tarih belleği inşası”na nasıl katkı sundukları ya da bu“yeniden inşa”yı nasıl ispatladıkları örnekler bağlamında değerlendirilmiştir.“Çeviri süreci normları”ışığında her iki dönemdeki farklı“amaç ve koşullanma”nın nasıl iki farklı“milli/ulusal tarih belleği inşa”ettiği ve iki farklı“Türk tarihyazım metni”olarak koyduğu sorgulanarak betimlenmiştir. La Bannière Bleue adlı tarihsel romanının çevirileri, özellikle de Osmanlı-Cumhuriyet dizgelerinde benimsenen“Türkçü”söylemi“yeniden kurgulamaları”bakımından önemli bir yere sahiptir. La Bannière Bleue'nün“Türk milliyetçiliği”ni merkeze alan tarihyazım metni olduğu düşünüldüğünde, Türk erek dizgesindeki“Türk tarihyazım repertuarı”nı da yeniden şekillendirdiği söylenebilir.“Yeniden kurgulanan / yorumlanan / betimlenen / nitelenen”Türk tarihyazımının özelliklerini söz konusu çeviriler bağlamında irdelemek ilgili alandaki diğer“ithal”edilen tarihyazım metinlerine yöntem ve yaklaşım sunması bakımından da önemli bir yere sahiptir.
Özet (Çeviri)
The subject of this dissertation is to analyze and describe the role played in the“construction of national historical memory”by the translations in the Constitutional and Republican Periods of the historical novel entitled La Bannière Bleue (Paris, 1876-77) by Léon Cahun, which played an important role in introducing the concepts of“Turk”and“Turkism”to the Western public opinion and in Turkish historiography. The prominent features of Turkish nationalism in two different historical periods allow historical researchers as well as those coming from other disciplines to make a conceptual inquiry and description. Approaching the translations of La Bannière Bleue published in two different historical periods in terms of the role they play in the formation of“Turkish nationalism”and“Turkish historical memory”also means describing the formation of“a culture repertoire.”In this context, the translated texts in Arabic characters dated 1912 (Gök Sancak) and 1913 (Gök Bayrak) were determined as the Second Constitutional Period, and the first translated text in latin characters (Gök Bayrak) dated 1933 was determined as the research and examination objects of the text within the scope of the Republic period. Since the sources of this historical novel of Léon Cahun, in which he tells about“the oldest Turks”in the context of Central Asian Turkish communities, are historical sources, its acceptability as a historiographic text has been tried to be questioned. The act of“remembering”is“the reconstruction of the past with the help of data borrowed from the present”(Halbwachs 2017, 66). It has been examined by some historiography and memory researchers that historiography can be seen as an act of“reconstructing, reviving, reconstructing, reinterpreting”. The act of“reconstructing the past”as an act of remembering brings with“a past that will be endlessly re-described”(cf. Jenkins 1997, 76). Therefore, it become significant to question the fact that the“reinterpreted”past gives birth to“reconstructed histories/pasts”with every different experience. When this fiction is acted upon, it becomes clear that the“construction of national historical memory”in the Turkish target system is an observable phenomenon through translated historiographic texts as well as through historiographic texts. Therefore, it is possible to talk about a“translational historiography repertoire”that approaches and reinterprets the same Turkish history differently. Questioning the different reflections of Turkism/Turkish nationalism through translation in the Ottoman-Republican systems made it necessary for translators to be described as historiographers through translated texts. In both periods mentioned, the traces of how the“national historical memory”was reconstructed through Necip Asım and Galip Bahtiyar, who can be seen as representatives of Turkism, are mentioned. It has also been observed that in the translations of La Bannière Bleue in these two periods, translators translated historiographical texts for“different purposes”. It has also been questioned in the context of the thesis how translated historiography texts in the OttomanRepublican systems turned into a“repertoire”in the“construction of national historical memory”and occupied a place in the polysystem. This“transformation”in the OttomanRepublican systems has been approached in terms of the“norms”that determine the translators' decisions within the translation of Gök Sancak and Gök Bayrak. How the textual-linguistic material choices presented by the aforementioned texts contribute to the“construction of national historical memory”or how they prove this“reconstruction”has been evaluated through examples. In the light of“operational norms”, it is described by questioning how different“purpose and conditioning”in both periods construct two different“national historical memories”and reveal two different“Turkish historiographic texts”. Translations of the historical novel La Bannière Bleue, especially the“Turkist”discourse adopted in the Ottoman-Republican systems, have an important place in terms of their“reconstruction”in line with the political conditions of the period. Considering that La Bannière Bleue is a historiographic text centered on“Turkish nationalism”, it can be said that it also reshaped the“Turkish historiographic repertoire”in the Turkish target system. It is also important to examine the features of“reconstructed / interpreted / described / qualified”Turkish historiography in the light of these translations, in terms of presenting a method and approach to other“imported”historiographic texts in the relevant field.
Benzer Tezler
- A descriptive study on the Turkish translations of Claude Farrère's La Maison Des Hommes Vivants
Claude Farrere'in La Maison Des Hommes Vivants eserinin Türkçe çevirileri üzerine betimleyici bir inceleme
ZEYNEP NUR YALÇIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLÜFER ALİMEN
- Translating popular fiction: A descriptive study on the Turkish translations of the Hunger Games trilogy
Popüler edebiyat çevirisi: Açlık Oyunları üçlemesinin Türkçe çevirileri üzerine betimleyici bir çalışma
SELEN TEKALP
Doktora
İngilizce
2017
Mütercim-TercümanlıkGazi ÜniversitesiÇeviri ve Kültürel Çalışmalar Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI ÖZLEM TARAKCIOĞLU
- Osmanlıcada La Fontaine: Mehmed Ali çevirisi üzerine betimleyici bir çalışma
La Fontaine in Ottoman Turkish: A descriptive study on Mehmed Ali's translation
MURAT SİRKECİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mütercim-TercümanlıkYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Betimleyici çeviribilim araştırmalarında yeni açılımlara doğru: Reşat Nuri Güntekin'in diliçi ve dillerarası çeviri eylemlerindeki çeşitliliğin kavramsallaştırılması
Toward new insights into research in descriptive translation studies: Conceptualizing diversity in Reşat Nuri Güntekin's intralingual and interlingual translational actions
MUHAMMED BAYDERE
Doktora
Türkçe
2021
Mütercim-TercümanlıkYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Edebiyat çevirilerinin ve çevirmenlerinin görülebilirliğinin/görülemezliğinin çeviribilim bağlamında incelenmesi: Kayboluşlardaki varoluşlar
An analysis of literary translations' and translators' visibility/invisibility in terms of translation studies
AYŞE ÖZKAN
Doktora
Türkçe
2015
Batı Dilleri ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. AYŞE BANU KARADAĞ