Edebiyat çevirilerinin ve çevirmenlerinin görülebilirliğinin/görülemezliğinin çeviribilim bağlamında incelenmesi: Kayboluşlardaki varoluşlar
An analysis of literary translations' and translators' visibility/invisibility in terms of translation studies
- Tez No: 413685
- Danışmanlar: DOÇ. AYŞE BANU KARADAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, Western Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: La Disparition, Kayboluş, A Void, varoluş”/“kayboluş”, görülebilirlik”/“görülemezlik”, ses”/“sessizlik”, La Disparition, Kayboluş, A Void, presence”/“absence”, visibility”/invisibility, ”voice“/”silence
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 312
Özet
Çevirinin ve çevirmenlerin“görülebilirliği”/“görülemezliği”ve“sesi”/“sessizliği”çeviriye ilişkin söylemlerin belirleyici bir öğesi olmuştur. Metin türü, biçimi ve biçemi kaynaklı çok yönlü şartlar ve kaynak/erek edebiyat dizge normları, çevirmenlerin karar alma stratejilerini belirleyen temel öğelerdendir. Bu tez, biçemsel anlamda dilsel bir kısıtlama temelinde yazılmış bir yapıtın çevirilerinde çevirmenlerin“varlık”ve/veya“yokluk”larına dair bir inceleme sunmaktadır. Tezin amacı, çevirmenin metin içerisindeki“varlık”/“yokluk”durumlarını, çevirmenin“görülebilirliği”/“görülemezliği”,“sesi”/“sessizliği”olgularına dayanarak sorgulamaktır. Bu bağlamda, çevirinin bir yorumlama süreci ve çevirmenin de bir yorumlayan ve yeniden yazan olduğu önermesinden yola çıkılmıştır. Tezin inceleme nesnesi, Georges Perec'in La Disparition romanının Türkçeye Cemal Yardımcı tarafından aktarılan Kayboluş çevirisi, İngilizceye ise Gilbert Adair tarafından kazandırılan A Void çevirisi ile bu yapıtlara dair üst metinlerdir. Tezin bütüncesi, çevirmenin“görülebilirliği”ve“sesi”üzerine kaleme alınmış kuramsal metinler ışığında incelenmiştir. İnceleme, salt anılan çeviri olgularını betimlemeyi amaçlamaktadır; çünkü betimleyici bir bakış açısı, çevirmen tercihlerini kültürel ve tarihsel bağlamda tüm gerekçeleriyle irdelemeyi mümkün kılmaktadır. Bu yorum tercihleri çevirmenin“görülebilirliği”/“görülemezliği”,“sesi”/“sessizliği”olgularına ait çeviri söylemine ilişkin veriler sunmaktadır. İncelemenin sonunda çevirmenlerin, La Disparition romanının Türkçe ve İngilizceye çevirilerindeki“varlık”/“yokluk”durumlarının, hem birbirinden ayrı hem birbirinin benzeri veriler sunduğu tespit edilmiştir. Bir başka deyişle, gerek çeviri/çevirmen söylemlerinin gerekse çeviri/çevirmen üzerine söylemlerin incelenmesiyle,“görülebilirlik”/“görülemezlik”,“ses”/“sessizlik”olgularının karmaşık ve değişken yapısı dil ve kültür kısıtlamaları bağlamında açıklanmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, yapılan bu çalışmanın sonunda, yazınsal, dilsel, kültürel, türsel, yapısal, biçemsel, anlamsal vb. birçok metin-odaklı öğeyle birlikte, çevirilerin bir parçası olduğu kültür ve edebiyat dizgesinin farklı koşullarının, ülkede süregelen çeviri geleneği bağlamında, çevirmene ilişkin“görülebilirlik/görülemezlik”ve“ses/sessizlik”algısını etkilediği iddia edilebilir. Ayrıca, çeviribilimdeki çağdaş çeviri yaklaşımlarının, geleneksel“özgün-çeviri”ilişkisinin sökülüp yeniden kurgulanmasına katkıda bulunarak anılan algıyı olumlu yönde şekillendirdiği söylenebilir.
Özet (Çeviri)
The concept of the translation's and the translator's“visibility”/“invisibility”is a determinative factor in the formation of discourses on translation. The manifold conditions arousing from text type, form and style, together with the norms of target literary systems are the main factors determining translators' strategies. This dissertation presents a research on the“presence”/“absence”of translators involved in the translation process of a work written with a linguistic constraint in terms of style. The aim of this thesis is to investigate translators'“presence”/“absence”in terms of their“visibility”/“invisibility”,“voice/silence. This thesis is based on the premise that translation is an interpretive act and translator, an interpreter and a rewriter. The corpus of this study consists of Georges Perec's novel La Disparition, its translations into Turkish by Cemal Yardımcı as Kayboluş, and into English by Gilbert Adair as A Void, as well as metatexts on these works. The corpus is analysed in the light of theoretical discourses on translator's ”visibility“ and ”voice“. This thesis aims merely to describe the above mentioned translation phenomena, because a descriptive approach provides us the necessary data to analyse translator's choices with all its rationale within the cultural and historical context. These choices of interpretation offer inferences on ”visibility“/”invisibility“, ”voice“/”silence“ of the translator. As a result of this analysis, it is determined that traces belonging to ”presence“/”absence“ of translators in Turkish and English translations of La Disparition constitute respectively different but also similar phenomena. In other words, with the analysis of translation's and translator's discourses as well as discourses on translation and translator, the complex and changeable nature of ”visibility“/”invisibility“, ”voice“/”silence“ within the context of linguistic and cultural constraints is explained. In conclusion, as a result of this analysis, it can be argued that different kinds of text-oriented factors -literary, linguistic, cultural, formal, structural, stylistic, semantic etc.- and different conditions of literary and cultural systems of translations/translators as well as have an effect on the perception of translator's ”visibility/invisibility“ and ”voice/silence“ within the country's translation tradition. In addition, it can be said that the contemporary translation approaches of translation studies have positively shaped this perception by providing a contribution to the de- and re-construction of the ”original-translation" relationship.
Benzer Tezler
- Creativity in translation: Analysis of Turkish translations of wordplays, symbols and codes in Dan Brown's books
Çeviride yaratıcılık: Dan Brown'un kitaplarındaki kelime oyunlarının, sembollerin ve şifrelerin Türkçe çevirilerinin analizi
TUĞÇE ELİF TAŞDAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASALET ERTEN
- Fransız edebiyatından yapılan ilk edebi çeviriler üzerine analitik bir uygulama (1860-1900)
.
ÖZLEM BAY
Doktora
Türkçe
2013
Fransız Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SIDDIKA DİLEK YALÇIN ÇELİK
- Samuel Beckett'in 'Godot'yu Beklerken' oyununun çeviri karşılaştırmaları
Başlık çevirisi yok
AYŞE PINAR BESEN
- A stylistic and contrastive analysis of translated post-modern literary works
Post-modern edebi eser çevirilerinin biçemsel karşılaştırması
ESRA EMİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Mütercim-TercümanlıkTrakya ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHLİSE COŞKUN ÖGEYİK
- Albert Camus'nün Yabancı isimli romanındaki kültürel unsurların Türkçe ve Arapça çevirilerinin erek odaklı çeviri kuramı doğrultusunda incelenmesi
An analysis of cultural elements in Albert Camus's 'The Stranger' in the Turkish and Arabic translations whithin the framework of target-oriented translation theory
TELCAN ABDULLAH
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİYE GENÇ