Sosyo-ekonomik ve kültürel eşitsizliklerin yeniden üretimi sürecinde okulun rolüne ilişkin bir araştırma

A study on the role of school in the reproduction process of socio-economic and cultural inequalities

PDF İndir

Tez No: 851259
Yazar: SEBAHAT ŞAHİN
Danışmanlar: PROF. DR. HASAN HÜSEYİN AKSOY
Tez Türü: Doktora
Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2023
Dil: Türkçe
Üniversite: Ankara Üniversitesi
Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Eğitim Ekonomisi ve Planlaması Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 232

Özet

Kapitalist toplum, toplumsal ve iktisadi gruplar arasındaki eşitsizliklerin derin olduğu bir toplumdur ve bu eşitsizlikler çoğu zaman çatışmalar ortaya çıkarır. Eğitim de bu farklılıklara dayalı eşitsizlikler ve çatışmalar çerçevesinde sürdürülür. Eğitimin bu eşitsizlikleri yeniden üreten ve derinleştiren bir işlev gördüğü iddiaları sıklıkla eğitim bilimi ve sosyoloji alanyazında kendine yer bulmuştur. Bu araştırmada, sosyo-ekonomik ve kültürel eşitsizliklerin yeniden üretimi sürecinde okulun rolünün lise düzeyindeki öğrencilerin demografik, sosyo-ekonomik ve kültürel profillerine ve eğitim süreçlerindeki deneyimlerine odaklanılarak çözümlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın ulaşılabilir evrenini 2021-2022 öğretim yılında Sakarya ilinin merkez ilçelerinden Adapazarı, Serdivan ve Erenler'deki genel lise türündeki devlet ve özel liselere devam eden öğrenciler oluşturmaktadır. Nicel ve nitel araştırma yöntemlerini içeren karma araştırma yaklaşımının benimsendiği bu çalışmada küme örnekleme tekniği işe koşularak araştırmadaki 21 okul belirlenmiş, ardından evren içerisinde yer alan tabakalar tespit edilerek eleman örneklemesi gerçekleştirilmiştir. Genel lise türündeki devlet okulları ve özel okullara devam eden 469 öğrenciye anket uygulanmış ve 25 öğrenci ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Toplanan nicel verilerin analizinde betimsel istatistik olarak frekans yüzde değerlerinden faydalanılmıştır. Ayrıca grup karşılaştırmaları amacıyla ki-kare testi kullanılmıştır. Ki-kare testinin varsayımı ihlal edildiği durumlarda bu durumun alternatifi olan Fisher Exact testi, Fisher Exact testinin sonuç üretemediği durumlarda ise Monte Carlo simülasyonuna dayalı olarak Fisher Exact testi kullanılmıştır. Öğrencilerle yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen verilerin Maxqda programı ile yapılan analizinde ise betimsel analizi de içeren içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulguları doğrultusunda öğrencilerin çeşitli demografik, sosyo-ekonomik ve kültürel sermaye göstergelerinin, devam ettikleri okulun devlet okulu, özel okul, sınavla öğrenci alan devlet okulu ya da sınavsız öğrenci alan devlet okulu olma durumuna göre farklılaştığı sonucuna varılmıştır. Demografik özelliklere bakıldığında çoğunlukla köyde doğan öğrenciler sınavsız devlet okulunda, il merkezinde doğanlar ise sınavlı devlet okulu veya özel okulda öğrenim görmektedir. Öğrencilerin yaşadıkları yerleşim birimine bakıldığında köyde yaşayan öğrenciler daha çok sınavsız devlet okulunda, il merkezinde yaşayanlar ise özel okulda öğrenim görmektedir. Ekonomik duruma bakıldığında ailelerin gelir seviyesi öğrencilerin okul türüyle ilişkilidir. Özel okula giden öğrencilerin ailelerinin aylık ortalama gelirleri, devlet okuluna giden öğrencilerden daha yüksektir. Devlet okulunda öğrenciler kendilerini ekonomik olarak genellikle orta ve alt-orta sınıfta değerlendirirken özel okul öğrencileri kendilerini orta ve üst-orta sınıfta değerlendirmektedir. Eğitim ve mesleğe bakıldığında anne ve baba eğitim düzeyi özel okulda daha yüksektir. Devlet okulundaki öğrencilerin çoğunluğunun anneleri işsiz iken özel okuldaki öğrencilerin çoğunluğunun anneleri memur olarak çalışmaktadır. Devlet okulundaki öğrencilerin çoğunluğunun babaları işçi iken özel okuldaki öğrencilerin çoğunluğunun babaları işverendir. Kültürel sermaye göstergelerine bakıldığında özel okullarda okuyan öğrencilerin evlerinde daha fazla kitaplık ve kitap vardır. Devlet okulundaki öğrencilerin anne ve babaları, özel okul öğrencilerinin anneleri ve babalarıyla karşılaştırıldığında daha az kitap okumaktadır. Öğrencilerin kitap okuma durumu, annesinin kitap okuma durumu ile ilişkilidir. Kitap okumayan çocukların yarısından fazlasının annesi de kitap okumamaktadır. Okul dışı etkinliklere bakıldığında özel okullardaki öğrenciler daha fazla yurt dışı gezilerine katılmaktadır. Öğrencilerle yapılan görüşmelerden elde edilen bulgular, sosyo-ekonomik faktörlerin öğrencilerin okul yaşamı ve deneyimlerini etkilediğini ortaya koymaktadır. Öğrenciler, akademik kadronun yeterliliği, ilgi alanlarına yönelik eğitim, esnek ders seçimleri, sınavların azaltılması, öğretmenlerin öğrencilerle samimi ve destekleyici ilişkiler kurması, adil ve zorbalığın olmadığı bir okul ortamı gibi unsurları ideal okul için önemsemektedirler. Çalışmada elde edilen sonuçlara bağlı olarak öneriler geliştirilmiştir.

Özet (Çeviri)

In a capitalist society, there is deep-seated inequality among social and economic groups, often leading to conflicts. Education is sustained within the framework of these inequalities and conflicts based on differences. Claims that education serves to reproduce and deepen these inequalities have frequently found their place in the literature of educational sciences and sociology. This study aims to analyze the role of the school in the reproduction process of socio-economic and cultural inequalities by focusing on the demographic, socio-economic, and cultural profiles of high school students and their experiences in the education process. The accessible population of the study consists of students attending public and private general high schools in the central districts of Adapazarı, Serdivan, and Erenler in the province of Sakarya during the 2021-2022 academic year. In this study adopting a mixed research approach incorporating both quantitative and qualitative research methods, a cluster sampling technique was employed to select 21 schools for this study. Subsequently, strata within the population were identified, and then a systematic sampling was conducted. A survey was administered to 469 students attending public and private general high schools, and in-depth interviews were conducted with 25 students. Descriptive statistics, specifically frequency and percentage values, were utilized in the analysis of the collected quantitative data. Additionally, the chi-square test was employed for group comparisons. In cases where the assumption of the chi-square test was violated, the Fisher's exact test, an alternative to the chi-square test, was used, and when the Fisher's exact test could not produce results, the Monte Carlo simulation-based Fisher's exact test was employed. The content analysis method, including descriptive analysis, was used in the analysis of the data obtained from interviews with students, conducted with the assistance of the Maxqda program. In line with the research findings, it was concluded that various demographic, socio-economic, and cultural capital indicators of students differ according to the type of school they attend, whether it is a public school, private school, public school admitting students through an entrance exam, or a public school admitting students without an entrance exam. Regarding demographic characteristics, students born mostly in rural areas attend public schools admitting students without an entrance exam, while those born in urban centers attend a public school admitting students through an entrance exam or a private school. When considering the residential area of the students, those living in rural areas mostly attend public schools admitting students without an entrance exam, while those living in urban centers attend private schools. In terms of the economic situation, the income level of families is linked to the type of school students attend, as the average monthly income of families with students in private schools is higher than that of families with students in public schools. Students in public schools generally consider themselves to be in the middle to lower-middle economic class, while students in private schools regard themselves as being in the middle to upper-middle economic class. In terms of education and occupation, the education level of both mothers and fathers is higher in private schools. While the majority of mothers of students in public schools are unemployed, the majority of mothers of students in private schools work as civil servants. Additionally, the majority of fathers of students in public schools are labourer whereas the majority of fathers of students in private schools are employers. Regarding cultural capital indicators, students in private schools have more bookshelves and books at home. While the parents of students in public schools read much less books than the parents of students in private schools. The students' reading habits are linked to their mother's reading habits, as more than half of the children who do not read books have mothers who also do not read books. Students in private schools take more trips to foreign countries. The findings from the interviews with students reveal that socio-economic factors influence students' school life and experiences. Students prioritize factors such as the qualification of academic staff, education tailored to their interests, flexible course selections, reduction of exams, teachers establishing sincere and supportive relationships with students, and a fair and non-bullying school environment as important for an ideal school. Recommendations have been developed based on the results obtained in the study.

Benzer Tezler

Tez No
718312
Educational reforms in Ethiopia: From the imperial era to the present
Etiyopya'da eğitim reformları: Emperyal dönemden günümüze
SALİH AHMED MAHAMMODA
Doktora
İngilizce
2022
Eğitim ve Öğretim Necmettin Erbakan Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA KORKMAZ
Tez No
743346
Toplumsal yeniden üretim bağlamında ailelerin çocukları için lise türü belirleme süreci
The parents' determining process of the high school type for their children within the context of social reproduction
BURCU TÜRKKAŞ ANASIZ
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretim Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET DUMAN
Tez No
595219
Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Sosyoloji Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Sosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN
Tez No
566679
Eğitim ve eşitsizlik: Yükseköğretimde eşitsizliğin yeniden üretimi
Education and inequality: Reproduction of inequality in higher education
ENGİN ERİŞKEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretim Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Sosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZAFER ÇELİK
Tez No
586869
Suriyeli mültecilerin Türkiye medyasındaki sınıfsal temsili
Class representation of Syrian refugees in Turkish media
FERAY ARTAR
Doktora
Türkçe
2019
Gazetecilik Ankara Üniversitesi
Sosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜZEYYEN AYTÜL KASAPOĞLU

Geri Dön