Alî Şîr Nevâyî, Nevâdirü'ş-şebâb [Tenkitli metin-bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük (1-200. gazeller)]
Alî Şîr Nevâyî, Nevâdir al-shabâb [Critical rewiewed text-concordance and functional dictionary (1-200. ghazals)]
- Tez No: 854412
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KARTAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1495
Özet
Bu çalışmada, Türk dünyası, Türk edebiyatı ve Çağatay sahası Türk edebiyatının öncü ve en önemli temsilcisi olan, büyük Türk şairi Emîr Nizâmeddin Alî Şîr Nevâyî'nin Hazâyinü'l-me'ânî, Külliyât-ı Devâvîn veya Çâr/Çehâr adıyla bir araya topladığı dört Türkçe divanından biri olan Nevâdürü'ş-şebâb adlı divanının tenkitli metninin oluşturulması ve bağlamlı dizin, işlevsel sözlüğünün hazırlanması amaçlanmıştır. Çalışmamızın başlangıcında Mehmet Metin KARAÖRS tarafından önce İstanbul Üniversitesi'nde 1985 yılında doktora çalışması olarak ele alınan daha sonra Türk Dil Kurumumu tarafından 2006'da“'Alî Şîr Nevâyî Nevâdürü'ş-şebâb”adı ile neşredilen tenkitli metin esas alınmış ancak eserde bir takım transkripsiyon ve okuma hataları tespit edildiği için divanın tenkitli metninin hazırlanmasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu bağlamda divanın nüshaları tespit edilmiş, değerlendirilmiş, ulaşılan ve uygunluğu tasdik edilen yedi nüsha ve neşredilmiş bir eser ile divanın daha az kusurlu ve müellifin oluşturduğu metne daha yakın metni oluşturulmaya çalışılmıştır. Bununla divandaki şiirlerin hangi nüshalarda bulunduğu, bu şiirlerin vezin, kafiye ve redif hususiyetleri belirlenmiş ve bazı yeni şiirler, tespit edilerek çalışmaya eklenmiştir. Ayrıca yapılan tenkitli metin çalışmasında nüshalardaki bütün farklar, olabildiğince eksiksiz gösterilmeye çalışılmış ve Çağatay Türkçesine özgü bazı yazılış özellikleri ile dil hususiyetlerinin varlığı ortaya koyulmuştur. İlk olarak İncil metinlerine uygulandığı bilinen ve klasik metinlerdeki her sözcüğün, yer aldığı metin içerisindeki diğer sözcüklerle beraber değerlendirilmesi esasına dayanan bağlamlı dizin çalışması kapsamındaki TEBDİZ projesi ve uygulamasından yararlanılarak Nevâdürü'ş-şebâb ve bununla birlikte Alî Şîr Nevâyî'nin sözvarlığının divandaki tanıklarıyla ortaya çıkartılması, dil hususiyetleri, kelime tercihleri ve bunların anlama katkısının belirlenmesi ve böylece Nevâyî'nin şiirlerinin daha iyi anlaşılması maksadıyla divanın bir kısmının bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü hazırlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, it is aimed to create the critical text of the divan named Nevâdür al-shabâb, which is one of the four Turkish divans of the great Turkish poet Emîr Nizâmeddin Alî Şîr Nevâyî, who is the pioneer and most important representative of the Turkish world, Turkish literature and Chagatai field Turkish literature, and to prepare a contextual index and functional dictionary. At the beginning of our study, the critical text, which was first published by Mehmet Metin KARAÖRS as a doctoral study at Istanbul University in 1985 and then published by the Turkish Language Institution in 2006 under the title“'Alî Şîr Nevâyî Nevâdür al-shabâb ”, was taken as a basis, but since some transcription and reading errors were detected in the work, it was necessary to prepare a critical text of the divan. In this context, the copies of the divan were identified and evaluated, and an attempt was made to create a text of the divan with fewer defects and closer to the text created by the author with seven copies and a published work. In this way, the copies in which the poems in the divan are found, the meter, rhyme and redaction characteristics of these poems have been determined and some new poems have been identified and added to the study. In addition, all the differences in the manuscripts have been tried to be shown as completely as possible and the existence of some spelling and language features specific to Chagatai Turkish has been revealed. To reveal the vocabulary of Nevâdür al-shabâb and Alî Şîr Nevâyî's vocabulary with the witnesses in the divan by making use of the TEBDİZ project and its application within the scope of the contextualised index study, which is known to be applied to the biblical texts for the first time and based on the principle of evaluating each word in classical texts together with the other words in the text in which it takes place, In order to determine the linguistic features, word preferences and their contribution to meaning, and thus to better understand Nevâyî's poems, a contextual index and functional dictionary of a part of the divan have been prepared.
Benzer Tezler
- Ali Şîr Nevâyî'nin Nevâdirü'ş-Şebâb adlı divanında deyimler
Idioms in Ali Şîr Nevâyî's divan named Nevâdirü'ş-Şebâb
FATMA KILIÇ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Ali Şir Nevâyî'nin Türkçe divanlarında hayvan adları
Animal names in ʿAlî Shîr Navâʾî's Turkish diwans
MİSLİNA DERDİYOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH KÖK
- Ali Şîr Nevâyî'nin dîvânlarında insan görünümleri
Human figures from the dîvâns of ali shir nevâ'î
ALPER GÜNAYDIN
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMAL AKSU
- Alî Şîr Nevâyî'nin eserlerinde tematik söz varlığı incelemesi
Thematic vocabulary analysis in the works of Alî Şîr Nevâyî
MUZAFFER SAZ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP GÜNER
- Orta Türkçe ve metin incelemeleri dersi malzeme örneği: Nevadirü'ş - Şebab örneği 51 - 100. Gazeller
A sample material for the lesson of mid-era Turkish text analysis: The example of Nevadirü'ş - Şebab of Ali Şir Nevayi
ÖZGÜR TÜFEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA S. KAÇALİN