Katılım bankalarında gecikmiş alacakların yönetimi ve yeniden yapılandırma
Non performing loans' management and credit rescheduling in participatory banks
- Tez No: 857964
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET TABAKOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bankacılık, Banking
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Ekonomisi ve Finansı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Ekonomisi ve Uluslararası Finans Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
Katılım bankacılığı ifadesi, 1985 yılından itibaren Türkiye'de uygulanan, temel bankacılık hizmetlerini İslam hukuku çerçevesinde yürüten, dünyada İslami bankacılık veya faizsiz bankacılık olarak isimlendirilen finansal hizmet sektörünü tanımlar. Katılım bankacılığı, geleneksel bankacılık ile birlikte finans piyasalarının en önemli iki faktörüdür. Dış görünüş itibariyle benzer noktalar barındıran bankacılığın bu iki türü, süreçler, sözleşmeler, ürünler, niyet ve yaklaşımlar açısından büyük farklılıklar göstermektedirler. Katılım bankaları, konvansiyonel bankacılığa benzer şekilde fakat farklı prosedürler çerçevesinde tasarruf fazlası olan gerçek ve tüzel kişilerin tasarruflarını bir araya getirerek fon ihtiyacı olan kişilere aktarır ve bu süreç içerisinde aracılık geliri elde ederler. Şu hâlde finans piyasasının çok önemli bir aktörü olan katılım bankaları temel olarak üç görev ifa ederler: 1. Fon Toplama: Bankaların tasarruf sahiplerinden, Kar ve Zarara Katılma Hesabı (vadeli hesap) ve Özel Cari Hesap (vadesiz hesap) adı altında topladıkları mevduatlardan oluşur. Bankacılık Mevzuatı gereği Özel Cari Hesaplara kâr payı ödenmez iken Kar ve Zarara Katılma Hesaplarına dönem sonunda tahakkuk eden gerçek değerler üzerinden kar veya zarar ödemesi yapılır. 2. Fon Kullandırma: katılım bankalarının topladıkları fonları İslam Hukukunun izin verdiği yöntemlerle finansman ihtiyacı olan gerçek ve tüzel kişiler lehine fonlamada bulunmasını ifade eder. Fon kullandırma süreci sonucunda katılım bankaları faaliyet karı elde ederler. 3. Finansal Aracılık Hizmetleri: Bankaların müşterilerine sunduğu yurtiçi ve yurtdışı para transferleri, çek ve senet ödemesi, sigorta poliçesi, yatırım fonu, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) poliçe satışları, fatura tahsilatları, kredi kartı, banka kartı, ATM, POS ve benzeri hizmetler olup bunların karşılığında tahsil edilen bedellere faaliyet dışı gelirler adı verilmektedir. Katılım bankalarının ana faaliyet alanlarından birisi fon kullandırma olup bu bankaların toplam gelirlerinin %92'si bu kalemden oluşmaktadır (TKBB, 2019). Fon kullandırma fonksiyonu, fon pazarlama, kredi tahsis, teminatlandırma, icap ve kabul şartları çerçevesinde kredi ödemesinin yapılması, kredinin geri tahsili ve gecikmiş alacakların yönetimi ile idari ve hukuki takip aşamalarını içermektedir. Bu tez çalışmamızda öncelikle katılım bankalarının tahsis ettiği kredilerden geri tahsil edilemeyenler için uyguladıkları süreç ve prosedürler ile tahsili gecikmiş alacakların banka finansalları üzerine olan etkileri incelenecektir. Literatür taraması olarak nitelenebilecek bu aşamadan sonra tahsil edilemeyen alacaklar için uygulanan kredi yeniden yapılandırması derinlemesine incelenerek, bu işlemin kredi kullanan firmalar açısından etkinliği ekonometrik bir modelle test edilecektir. Bu amaca yönelik olarak, katılım bankacılığı sektöründen elde edilen verinin boyutu, kalitesi ve kapsadığı zaman dilimi dikkate alınarak en uygun ekonometrik model seçilmiştir. İleride detaylı olarak açıklanacağı üzere bu model, Altman Z Skorundaki değişimin panel veri analizi ile test edilmesine dayanmaktadır. Neticede kredileri yeniden yapılandırılan firmaların Altman Z Skorundaki değişimlerinin yönü ve anlamlılığı elde edilerek yeniden yapılandırmanın etkin olup olmadığı araştırılmıştır. Literatür incelemesinde tahsili gecikmiş alacaklar ile ticari bankaların etkinliği arasındaki ilişki üzerinde çok sayıda çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Ayrıca, bankalardaki tahsili gecikmiş alacakların makro düzeyde ülke ekonomisinin verimliliği ve performansı üzerindeki etkisini inceleyen akademik çalışmalar da mevcuttur. Yalnız, bu çalışmalarda sadece geleneksel bankacılık verileri kullanılmış olup katılım bankacılığının kapsam dışında tutulduğu görülmektedir. Tez çalışmamızın araştırma bölümünde katılım bankalarından kredi kullanan ve kredi yeniden yapılandırmasına konu olan firmaların bilanço verileri kullanılacaktır. Bu şekilde, akademik bir boşluğun doldurulmasına katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Kredilerin yeniden yapılandırılması, geri ödemede sorun yaşanan kredilerin geri ödeme planının, başlangıçta belirlenen veya daha farklı bir kar oranıyla daha uzun bir vadeye yayılması, böylece kredi alan firmaların nakit akışının rahatlatılması işlemidir. Kredilerin yeniden yapılandırılması, özellikle iktisadi kriz dönemlerinde veya sonrasında, azalan satışlar ve düşen kar marjlarının etkisiyle banka borcu olan firmaların sıklıkla başvurduğu bir durumdur. Bu süreç neticesinde firmalar nakit akışlarını rahatlatarak faaliyetleri için gerekli işletme sermayesini oluşturabilmekte ve daha da önemlisi kredi veren kuruluşlarla hukuki sorun yaşama ihtimalini en aza indirebilmektedirler. Şu halde kredilerin yeniden yapılandırılmasında amaçlanan faydalar aşağıdaki şekilde ifade edilebilir: a. Finansal başarısızlık yaşayan firmanın nakit akışının rahatlatılması ve iflas noktasından uzaklaştırılması. b. Bankanın gecikmiş alacak oranının (NPL) yükselmesinin önüne geçilmesi. c. Bankanın gecikmiş alacağı için ilave karşılık ayrılmasının, neticede banka karlılığında azalmanın önlenmesi. d. Finansal başarısızlık durumundaki firmanın faaliyetlerine devam etmesiyle, işsizlikte artış, üretim, ihracat ve vergi gelirlerinde azalma gibi muhtemel makroekonomik sorunların engellenmesi. Katılım bankalarında kredilerin yeniden yapılandırılması için kullanılan yöntemler geleneksel bankacılıktan farklıdır. Geleneksel bankacılıkta yeniden yapılandırma, eski kredi sürecinin kesilmesi ve borç bakiyesinin yeni bir faiz oranı ve daha uzun bir vade ile farklı bir kredi sürecinin başlatılması şeklinde yürütülür. Bu tür bir yöntemin katılım bankacılığı prensiplerine uygun olmaması nedeniyle katılım bankaları organize teverruk denilen bir yöntem ile kredileri yeniden yapılandırabilmektedir. Mal murabahası (commodity murabaha) da denilen bu yöntemde katılım bankası organize bir mal borsasından peşin olarak satın aldığı bir malı, vadeli ve daha yüksek bir fiyattan müşterisine satmaktadır. Müşteri ise söz konusu malı aynı borsada farklı bir alıcıya peşin olarak satmakta ve nakit girişi elde edilmektedir. Aslında müşterinin elde ettiği nakit eski kredi borcunun kapatılmasında kullanılmakta, yeni durumda ise müşteri bankaya satın aldığı mal karşılığı vadeli olarak borçlanmaktadır. Tezin son bölümünde, katılım bankalarının gerçekleştirdikleri kredi yeniden yapılandırmalarının firma (müşteri) açısından ektin olup olmadığı araştırılmıştır. Bu araştırma için Altman Z skoru çerçevesinde panel veri analizi uygulanmış ve elde edilen sonuçlar ile çözüm önerileri tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The expression of“participatory banking”defines the financial services sector, which has been implemented in Turkey since 1985, carries out basic banking services within the framework of Islamic law, and is called Islamic banking or interest-free banking in the world. Participatory banking, together with the conventional banking model are the two most important factors of financial markets. Both banking models which have similar points in appearance show great differences in terms of processes, contracts, products, intentions and approaches. Participation Banks, similar to conventional banking, but within the framework of sharia-compliant procedures and as intermediating financial institutions, bring together those who have excess funds and those who are in need of funding. Consequently, they channel surplus funds to real and legal entities in the form of shari'a-compliant credit models and generate intermediary income. Therefore, participatory banks, which have been very important actors in the financial market, basically perform three tasks: 1. Fund Collection: It consists of deposit collection by the banks from the savers under the name of Profit and Loss Participation Account (equivalent to a time deposit account in conventional banking) and Special Current Account (equivalent to a demand deposit account). While no extra benefit is paid to Special Current Accounts in accordance with the Banking Law and related regulations, profit or loss is paid to Profit and Loss Participation Accounts at the end of the maturity based on the actual profit generated by the banks. 2. Fund Utilization: It means that participatory banks extend credit facilities out of the funds they collected, in favor of real and legal persons that are in need of funding, through the methods permitted by Islamic law. As a result of the fund allocation processes, participatory banks generate an operating profit. 3. Financial Intermediation Services: Domestic and international money transfers, check and promissory notes payment, insurance policy, investment funds, private pension system (BES) policy sales, bill collections, credit cards, debit cards, ATM, POS and similar services offered by banks to their customers and the fees and commissions collected in return for these services are called non-operating incomes. One of the main fields of activity of participatory banks is fund utilization and 92% of the total income of these banks is made up of this item (TKBB, 2019). Fund utilization function includes marketing, loan allocation, collateralization, credit payment within the framework of shari'a compliant procedures, credit collections, management of overdue receivables together with administrative and legal follow-up. In this thesis, first of all, the processes and procedures applied by participatory banks for overdue receivables and their effects on the bank's financials will be examined. After this stage, which can be described as a literature review, the credit restructuring applied for overdue receivables will be revisited in depth, and the effectiveness of credit restructuring processes for small and medium size companies will be tested with an econometric model. For this purpose, the most appropriate econometric model has been selected, taking into account the size, quality and time series of the data obtained from the participatory banking sector. As will be explained in detail later, this model is based on testing the change in Altman Z-Score by using panel data analysis. As a result, the direction and significance of the changes in the Altman Z-Score of the companies whose bank loans were restructured are generated and the result obtained is interpreted in a way that credit restructuring processes are effective and significant or not. In the literature review, it is seen that many studies have been conducted on the relationship between non-performing loans and the efficiency of commercial banks. In addition, there are academic studies examining the impact of non-performing loans in banks on the productivity and performance of the country's economy at the macro level. However, only traditional banking data were used in these studies and it seems that the participatory banking sector is excluded from the scope. In the research part of our thesis, the balance sheet data of the companies that are subject to credit restructuring in the participatory banking sector in Türkiye will be used. Loan restructuring is the process of extending the repayment schedule of loans that have become irregular, to a longer maturity with a new profit rate, thereby relieving the cash flow of the borrowing companies. Restructuring of loans is a process requested by companies that have liabilities to a bank, especially during or after the economic crisis, due to declining sales, falling profit margins and failure of the companies. As a result of this process, companies are given a chance to create the necessary working capital for their operations by easing their cash flows. More importantly, credit restructuring can minimize the probability of having legal problems with lending institutions. The intended benefits of restructuring loans can be expressed as follows: a. Relieving the cash flow of financially unsuccessful companies and keeping them away from bankruptcy points. b. Keeping the bank's non-performing loan ratio (NPL) under control. c. Avoiding additional provisions for overdue receivables of the bank which may result in a decrease in the bank's profitability. d. Preventing possible macroeconomic problems such as an increase in unemployment, decrease in production, exports and tax revenues, by enabling the companies in financial difficulties to continue their business operations. The methods used for loan restructuring in participatory banking are different from traditional banking. In traditional banking, restructuring is carried out by closing the old loan facility and starting a different loan process with a new interest rate and a longer maturity schedule. Since such a method does not comply with the principles of the participatory banking system, Participatory banks can restructure loans with a method called organized tawarruk. In this method, which is also called commodity murabaha, the participatory bank sells a commodity that it purchased on the spot from an organized commodity market, to its customer at a higher price on a forward date. The customer, on the other hand, sells the same good on the spot to a different buyer on the same commodity market and generates a cash inflow. In fact, the cash obtained by the customer is used to pay off and close the balance of the existing loan. In the new case, the customer owes the bank a sum of commercial loan against the goods it has purchased from the bank. In the last part of the thesis, it has been analyzed whether the credit restructuring facilities carried out by the participatory banks are effective for the companies. Throughout this research, panel data analysis was applied within the framework of the Altman Z score, and the results were discussed together with proper recommendation of policies and procedures.
Benzer Tezler
- Katılım bankalarında personel eğitimi
Staff education in participation bank
MUSTAFA KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
BankacılıkGazi ÜniversitesiBankacılık Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İZZET GÜMÜŞ
- Bankacılık sektöründe büyük veri uygulamaları ve pazarlama öngörülerinde kullanımı
Big data applications in the banking sector and its use in marketing insights
YASEMİN OLĞAÇ AKAR
Doktora
Türkçe
2023
MaliyeDüzce Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF ÖNCÜ
DOÇ. DR. EMEL FAİZ
- Mudarebe şirketlerinin akitleri ve çağdaş uygulanırlığı
Başlık çevirisi yok
ABDULELAH AL ZAFENİ
Yüksek Lisans
Arapça
2017
Bankacılıkİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam İktisadı ve Hukuku Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MOHAMED ADNAN DARWİSH
- The role of Islamic finance in reduction of financial exclusion in Ethiopia
Etiyopya'daki finansal dışlanmanın azaltılmasına İslami finansın rolü
SUADIQ MEHAMMED HAILU
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
BankacılıkYıldırım Beyazıt ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYHAN KAPUSUZOĞLU