Milli Kütüphane'de bulunan bir Ebû Müslim destanı (Dâstân-ı Ebâ Müslim, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Nr. 06 Mil Yz A 8504/1-4)-(İnceleme-metin)
An Ebû Muslim epic in the National Library (Dâstân-i Ebâ Muslim, National Library Manuscripts Collection, Nr. 06 Mil Yz A 8504/1-4)-(Analysis and critical edition)
- Tez No: 861399
- Danışmanlar: DOÇ. DR. REYHAN ÇORAK, DOÇ. DR. YASİN BEYAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 394
Özet
Bu çalışmanın ana konusunu, Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu'nda kayıtlı olan Dâstân-ı Ebâ Müslim adlı anonim eser oluşturmaktadır. Anadolu ve İran topraklarında rağbet görmüş hatta bazı araştırmacılar tarafından Doğu destan geleneğinin şaheseri olarak tavsif ve taltif edilmiş bu destan; Abbâsî ihtilaline öncülük ederek Emevîlerin yıkımına zemin hazırlayan, bu suretle Kerbelâ topraklarında Ehl-i Beyt'e yaşatılan zulmün intikamını da alan Ebû Müslim Horasânî'nin menkıbevî hayatını tahkiye etmektedir. Savaş anlatıları içerisinde konumlandırılan bu metin, her ne kadar destan olarak isimlendirilmiş olsa da bir destanın taşıdığı özelliklerin yanı sıra olağanüstü unsurlar barındırması bakımından efsane, hisse çıkarılacak ibretlik öğeler içermesi bakımından kıssa, anlatım özellikleri bakımından hikaye unsurlarını muhtevâsında barındırmaktadır. Anlatı geleneği bakımından zenginlik ve çeşitlilik arz eden destanın yazma eser kütüphanelerinde bulunan çok sayıda nüshası, Anadolu coğrafyasında sahip olduğu önemi gözler önüne sermekle birlikte günümüzde, belirli zümreler dışında Ebû Müslim Horasânî'den ve hassaten onun menkıbevî hayatını ihtivâ eden edebî eserlerden haberdar pek az kimse bulunmaktadır. Bu çalışma, giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Ebû Müslim Horasânî konulu edebî eserlere hasredilmiş; yurt içi ve yurt dışı kütüphanelerinde bulunan yazma eserler bu başlık altında sunulmuştur. Ayrıca yakın dönemde kaleme alınmış Ebû Müslim Horasânî konulu romanlar da bu bölüm içerisinde yer almaktadır. İkinci bölüm, Dâstân-ı Ebâ Müslim'in şekil ve muhtevâ incelemesine ayrılmış; eserin nüshaları, dil ve üslup husûsiyetleri ve tertîbi bu başlık altında irdelenmiştir. İncelenen eser özelinde Ebû Müslim Horasânî'nin menkıbevî şahsiyetine dair bazı mülahazalar da bu başlığın konusudur. Bölüm destanın özeti, kişi ve mekan unsurlarının kısa değerlendirmesi ile son bulmaktadır. Araştırmanın üçüncü ve son bölümünü ise Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu'nda yer alan 06 Mil Yz A 8504/1-4 demirbaş numaralı dört nüshanın transkripsiyonlu metni oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
The main subject of this study is the anonymous work entitled Dâstân-ı Ebâ Müslim, which is registered in the Manuscript Collection of the National Library. This epic, which has gained popularity in Anatolia and Iran and has even been described as a masterpiece of the Eastern epic tradition by some researchers, narrates the legendary life of Abū Muslim Khorasānī, who prepared the ground for the destruction of the Umayyads by leading the Abbasid revolution and thus avenged the persecution of Ahl al-Bayt in the land of Karbala. This text, which is positioned within the war narratives, although it is named as an epic, contains the features of an epic as well as the elements of a legend in terms of containing extraordinary elements, a parable in terms of containing exemplary elements to be learned from, and a story in terms of narrative features. Although the many copies of the epic, which is rich and diverse in terms of narrative tradition, in manuscript libraries reveal its importance in Anatolia, today, except for certain circles, there are very few people who are aware of Abū Muslim Khorasānī and especially the literary works that contain his legendary life. This study consists of an introduction and three main chapters. The first part is devoted to the literary works on Abū Muslim Khorasānī and the manuscripts found in domestic and foreign libraries are presented under this title. In addition, recent novels on Abū Muslim Khorasānī are also included in this section. The second chapter is devoted to the analysis of the form and content of Dâstân-ı Ebâ Müslim; the copies, language and stylistic features and organization of the work are analyzed under this title. Some considerations on the legendary personality of Abū Muslim Khorasānī are also the subject of this chapter. The chapter concludes with a summary of the epic and the elements of person and place. The third and final part of the research is the transcribed text of four copies of the epic in the Manuscripts Collection of the Ankara National Library, with the inventory number 06 Mil Yz A 8504/1-4.
Benzer Tezler
- Ubeydullah b. Mes'ûd'un (Sadrüşşerîa) fıkıh ilmindeki yeri ve Şerhu'l-Vikâye adlı eseri
Ubeydullah b. Mes'ûd's (Sadrusşerîa) place in fiqh and his work called Şerhu'l-Vikâye
ABDİVOKHİD UROZOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR YİĞİT
- Muhammed b. Ahmed et-Tarsûsî'nin Miftâh li-Hulâsati'l-Miftâh adlı eserinin tahkik ve tahlili
The İnvestigation and Analysis of The Work Called Miftâh li- Hulâsat al-Miftâh by Muhammad b. Ahmad at-Tarsûsî
ADEM DOĞAN
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUSRETTİN BOLELLİ
- Mehmet Sabri Yetkin ve Kasîde-i Nûniyye Şerhi
Mehmet Sabri Yetkin and Commentary on Kaside-i Nuniyye
ŞEYMA AYRANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAmasya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP ORHAN ÖZEL
- Menâkıb-ı Sultan Bayezid Han b. Muhammed Han (Giriş-inceleme-metin-dizin)
Menakıb Sultan Bayezid Han Muhammad Han (Introduction-review-text-index)
MERVE YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM GÜNEŞ
- Muharrem b. Muhammed ez-Zîlî es-Sivâsî'nin 'Menâkıb-ı Ebû Hanife ve Sahibeyhi Ebû Yusûf ve Muhammed b. Hasan' adlı eseri (Giriş-inceleme-metin-tıpkıbasım)
Muharrem b. Muhammed ez-Zîlî es-Sivâsî's 'Menâkıb-ı Ebû Hanife ve Sahibeyhi Ebû Yusûf ve Muhammed b. Hasan' (Introduction- review-text-facsimile)
NOOR KHALID IBRAHIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKERİYA KARADAVUT