Ev hemodiyalizine uyumda sağlık inanç ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi
Development of the health belief scale in adaptation to home hemodialysis and examining its psychometric properties
- Tez No: 861776
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EYLEM TOPBAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hemşirelik, Nursing
- Anahtar Kelimeler: Ev hemodiyalizi, Hemşirelik, Ölçek, Ölçek Geliştirme, Tedaviye Uyum, Home hemodialysis, Nursing, Scale, Scale Development, Treatment Compliance
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Amasya Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Hemşirelik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İç Hastalıkları Hemşireliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Bu çalışmanın amacı evde hemodiyaliz uygulayan hastaların diyaliz sorunlarına yönelik tutum ve inançlarının güvenilir ve geçerli biçimde değerlendirebilecek Sağlık İnanç Modeline dayalı bir ölçeğin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerini incelenmesidir. Metodolojik ve tanımlayıcı tipte tasarlanan araştırmanın evren ve örneklemini Kasım 2021-Ağustos 2023 tarihleri arasında tüm Türkiye genelinde ev hemodiyalizi uygulayan hasta ve hemşireler oluşturmuştur. Türkiye'deki hasta sayısı Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji derneğinin ortak 2022 raporuna göre 1107'dir. Araştırma iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma tasarımının kullanıldığı birinci aşamada ev hemodiyalizi uygulayan 10 hasta ve 10 hemşire ile derinlemesine bireysel görüşmeler yapılmış 34 maddelik taslak ölçek madde havuzu geliştirilmiştir. Nicel araştırma tasarımının kullanıldığı ikinci aşamada ise 202 hasta ile“Ev Hemodiyalizine Uyumda Sağlık İnanç Ölçeği Taslağı”nın geçerlilik ve güvenilirlik analizleri uygulanmıştır. Veriler IBM SPSS® Statistics 23, IBM SPSS AMOS programlarına aktarılarak tamamlanmıştır. Beşli likert tipte 34 maddelik taslak ölçek, kapsam geçerlilik indeksi 0,67 olarak saptanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonrası 7 adet madde çıkartılarak toplam 27 madde ve 7 alt boyutlu (Sağlık İnancı/Eyleme Geçiriciler, Ciddiyet Algısı, Duyarlılık Algısı, Yarar Algısı, Semptoma Yönelik Engel Algısı, Makineye Yönelik Engel Algısı, Özyeterlilik Algısı) ölçeğe son hali verilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizinde ölçeğin uyum iyiliği değeri χ²/sd: 1,856, iyilik uyum indeksi 0,829, açımlayıcı faktör analiz Kasiyer Meyer- Olkin 0,85, artan (incremental) uyum indeksi 0,902, normlaştırılmış uyum indeksi 0,809, karşılaştırılmalı uyum indeksi 0,900, yaklaşık hataların ortalama karekökü 0,065, Standartlaştırılmış Hata Kareleri Ortalamasının Karekökü 0,077 olarak belirlenmiştir. Ölçeğin Cronbach Alfa güvenirlik katsayısının 0,848 olduğu, alt boyutlarının güvenirlik katsayısının 0,680- 0,895 arasında değiştiği bulunmuştur. Sonuç olarak geliştirilen Ev Hemodiyalizine Uyumda Sağlık İnanç Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study was to develop a scale based on the Health Belief Model that can reliably and validly evaluate the attitudes and beliefs of home hemodialysis patients towards dialysis problems and examine its psychometric properties. This methodological and descriptive study was conducted between November 2021 and August 2023. The population and sample consisted of patients undergoing home hemodialysis and nurses throughout Turkey. Number of patients in Turkey is determined jointly by the Ministry of Health and the Turkish Nephrology Association was 1107 according to the 2022 report. The research was carried out in two stages. In the first stage, in which the qualitative research design was used, in-depth individual interviews were held with 10 patients undergoing home hemodialysis and 10 nurses, and a draft scale item pool consisting of 34 items was created. In the second stage, in which the quantitative research design was used, validity and reliability analyses of the“Draft Health Belief Scale for Compliance with Home Hemodialysis”were performed with 202 patients. The data obtained were transferred to the IBM SPSS® Statistics 23 and IBM SPSS AMOS programs. The 5-point Likert-type draft scale consisting of 34 items was obtained with a content validity index of 0.67. After exploratory factor analysis, 7 items were removed, and the scale was finalized with a total of 27 items and 7 subscales (Health Belief/Activators, Perception of Seriousness, Perception of Sensitivity, Perception of Benefits, Perception of Symptom-Related Barriers, Perception of Machine-Related Barriers, and Perception of Self-Efficacy). In confirmatory factor analysis, the goodness of fit value of the scale was χ²/sd: 1.856; goodness of fit was 0.829; exploratory factor analysis Kaiser-Meyer-Olkin value was 0.85; incremental fit index was 0.902; normed fit index was 0.809; comparative fit index was 0.900; root mean square error of approximation value was 0.065; standardized root mean square residual value was 0.077. The Cronbach alpha reliability coefficient of the scale was 0.848 and the reliability coefficients of the subscales ranged between 0.680 and 0.895. In conclusion, it was determined that the Health Belief Scale for Compliance with Home Hemodialysis is a valid and reliable scale.
Benzer Tezler
- Diyaliz tedavi yöntemlerinin maliyet analizi
Cost analysis of dialysis treatment methods
SANİYE KIREM
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Sağlık YönetimiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERAP DURUKAN KÖSE
- Ev hemodiyalizi ve böbrek nakil hastalarında kardiovasküler risk faktörlerinin karşılaştırılması
Comparison of cardiovascular risk factors in home hemodialysis and renal transplant patients
AYKUT YAMAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
NefrolojiAydın Adnan Menderes Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN AKDAM
- Diyaliz tedavisi maliyetinin yaşam kalitesine göre analizi: Ankara ili örneği
Analysis of the cost of dialysis treatment according to quality of life: The case of Ankara
MUTLU BANKUR
Doktora
Türkçe
2022
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL AĞIRBAŞ
- Kronik böbrek yetmezliği ile hemodiyalize giren hastalarda farklı düzeyde protein alımının beslenme durumu ve bazı biyokimyasal bulgulara etkisi üzerine bir araştırma
The Effects of different levels of protein intakes on nutritional status and biochemical parameters in hemodialysis patients with chronic renal failure
PERİM F. ÖZYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Ev EkonomisiHacettepe ÜniversitesiDiyetetik Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESLİŞAH RAKICIOĞLU
- Düzce ilindeki hemodiyaliz hastalarının beden imajı ve benlik saygısı düzeylerinin belirlenmesi
Determination of self image and self esteem level within hemodialysis patients in Düzce city
AYŞE POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
HemşirelikAbant İzzet Baysal ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ADNAN ÖZÇETİN
Y.DOÇ.DR. CELALETTİN İÇMELİ
Y.DOÇ.DR. FATMA YILMAZ AKINCI