Kıbrıs'ta Türkçe ve edebiyat öğretimi tarihçesi (1906-2022)
History of Turkish - literature teaching in Cyprus (1906 -2022)
- Tez No: 869731
- Danışmanlar: DOÇ. ELZA DEMİRDAĞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Türk Dili ve Edebiyatı, Education and Training, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Girne Amerikan Üniversitesi
- Enstitü: Yurtdışı Enstitü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Bu araştırmanın amacı, Kıbrıs adasında Türkçe ve edebiyat öğretiminin tarihçesini ortaya çıkarmaktır. Araştırmamız ile ilgili yazılı belge ve kaynak çok fazla bulunmamaktadır. Bu sebeple araştırmamızı, en eski tarih olarak; bilmeyenler için okuma, yazma ve Türkçe eğitimi vermek amacıyla Dr. Hâfız Cemal Lokman Hekim'in 1906 tarihinde açtığı“Gece Mektebi”ile başlatıp, 2022 tarihine kadar getirdik (An, 1997). 1906 – 2022 yılları arasında Kıbrıs Türk varoluş mücadelesi Türkçe ve edebiyat öğretimine de dolaylı olarak yansımıştır. Nitekim Kıbrıs Türkleri varlığını sürdürmek, kendi öz Türkçelerine sahip çıkıp yaşatabilmek adına tarihi süreçte çeşitli girişimlerde ve çalışmalarda bulunmuşlardır. Kıbrıs Türklerinin, Türkiye ile ilişkileri ve istekleri doğrultusunda, Türkiye'den Kıbrıs'a eğitim ve öğretim amaçlı görevlendirilen Türkiyeli eğitimciler de bu girişim ve çalışmaların içinde yer almış ve destek vermişlerdir. Kıbrıs, tarihi çağlar boyunca çeşitli devlet ve milletler tarafından rağbet görmüştür. Bunun en önemli sebepleri ise; coğrafi konumu, jeopolitik zenginlikleri ve Akdeniz'de bir uç ada konumunda yer almasıdır. 1571 tarihinde Kıbrıs, Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmiş ve Müslüman Türk nüfus adaya, Karaman - Konya çevresinden iskân politikası uygulanarak göç ettirilmiştir. Kıbrıs'ın alınmasındaki en önemli husus Osmanlı İmparatorluğu açısından, hacca giden Müslümanları, korsanların saldırılarından korumak, Akdeniz'deki güzergâhı kontrol altına alarak Kıbrıs'ı bir uç kale olarak kullanmak ve Akdeniz'e hâkimiyet sağlayarak, Müslüman Türk sancağını dalgalandırmaktır. Kıbrıs'ın alınmasındaki temel hususa paralel, adada Kıbrıs'ta Türkçe ve edebiyat öğretimine Osmanlı İmparatorluğu tarafından ne yazık ki fazla önem verilmemiştir. Bu sebeple Kıbrıs'ta eğitim ve öğretim halkın kendi çabaları ile ayakta kalmaya çalışmıştır. Bu ayakta kalmanın en önemli isimlerinden biri şüphesiz Dr. Hâfız Cemal Lokman Hekim'dir.“Gece Mektepleri”kursları ile bilmeyenlere okuma ve yazma öğretmeyi hedeflemiş, halkı bilinçlendirmeyi amaçlamıştır. Kıbrıslı Türkler her zaman anavatan Türkiye'yi takip ederek kendi gelişimlerini anavatana göre ayarlamaya ve ayak uydurmaya çaba sarf etmişlerdir. Türkiye'den Kıbrıs'a eğitim amaçlı gelen öğretmenlerin bu ayak uydurmada büyük bir emeği vardır. Nitekim Türkiye'de Latin harfleri ilan edildiğinde, Kıbrıs'ta eğitimci olarak görev yapan İsmail Hikmet Ertaylan, Kıbrıs Türk Alfabesi adlı alfabe kitabını yazarak halka yeni harfleri öğretmeyi amaçlamış ve Türkiye'nin izinden gidilmesinde büyük ölçüde rol oynamıştır. Bu Türkçe ve Türk edebiyatı öğretim süreci, Türkiye'den gelen öğretmenler, yerli öğretmenlerin çalışmaları, Türkiye'den getirilen Türkçe ve Türk edebiyatı ders kitapları ve özellikleiii 1990'lardan sonra hareketlenen yerli ilköğretim, ortaöğretim ve lise Kıbrıs Türk edebiyatı ders kitaplarının hazırlanması şeklinde bir seyir izleyecektir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this work, is to reveal the history of Turkish Language and literature teaching in Cyprus. Unfortunately, there are not many written documents and sources related to our research. For this reason, we start our research with the oldest date; as“Night School”opened by Dr. Hâfız Cemal Lokman Hekim in 1906 in order to provide reading, writing and Turkish education for those who do not know, and brought it until 2022. Between 1906 and 2022, the Turkish Cypriot struggle for existence was indirectly reflected in the teaching of Turkish and literature. As a matter of fact, Turkish Cypriots have made various initiatives and studies in the historical process in order to maintain their existence and to protect and maintain their own Turkish language. In accordance with the relations and wishes of the Turkish Cypriots with Turkey, Turkish educators assigned to Cyprus from Turkey for education and training also took part in these initiatives and studies and supported them. Cyprus was in demand of various states and nations throughout the historical ages. The most important reasons for this are; its geographical location, geopolitical richness and its strategical location as an island in the Mediterranean. In 1571, Cyprus was conquered by the Ottoman Empire and the Muslim Turkish population was immigrated to the island from the Karaman - Konya region by applying a settlement policy. For the Ottoman Empire, the most important objective in the conquest of Cyprus was to protect the Muslims going on pilgrimage from the attacks of pirates, to control the route in the Mediterranean and use Cyprus as a terminal point fortress, and to dominate the Mediterranean, to wave the Muslim Turkish flag. In parallel with the main objective in the conquest of Cyprus, the Ottoman Empire did not give much importance to the teaching of Turkish and literature in Cyprus on the island. For this reason, education in Cyprus tried to survive with the efforts of the people themselves. Undoubtedly, Dr. Hâfız Cemal Lokman Hekim is one of the most important names in this survival. With the“Night Schools”courses, he aimed to teach reading and writing for those who don't know, and aimed to raise awareness of the public. The Turkish Cypriots have always followed the Turkey as homeland and made an effort to adjust and keep up with their own development according to the homeland. Teachers who came to Cyprus from Turkey for educational purposes had great efforts in this keeping up. As a matter of fact, when the Latin letters were declared in Turkey, İsmail Hikmet Ertaylan, who worked as an educator in Cyprus,v aimed to teach the people new letters by writing alphabet book called“The Turkish Cypriot Alphabet”and played a major role in following Turkey's footsteps. This Turkish language and Turkish literature teaching process will follow a course of; the work of teachers from Turkey and local teachers, Turkish language and Turkish literature textbooks brought from Turkey, and preparation of Turkish Cypriot literature textbooks for primary, secondary and high school education especially mobilized after 1990s.
Benzer Tezler
- Prof. Dr. Fahrettin Kırzıoğlu'nun hayatı ve genel Türk tarihi çalışmaları
The life of Prof. Dr. Fahrettin Kırzıoğlu and his works about general Turkish history
HALİME KAÇAR
- Kıbrıs Barış Harekâtı mektuplarının Türk Harp Edebiyatı bağlamında incelenmesi
Analyzing Cyprus Peace Operation letters in the context of Turkish Literature of War
ÖMER YUMUŞAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıÇankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SERAP ASLAN COBUTOĞLU
- Kıbrıs Hür Söz Gazetesinde Türk edebiyatı ve edebiyatçıları (1946-1951)
Turkish literature and literary people in Cyprus Hür Söz Newspaper (1946 - 1951
BÜŞRA IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHitit ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL DEMİRYÜREK
- Osman Türkay'ın hayatı ve hakkında yazılanlar
Biography Osman Türkay and writings about him
MUSTAFA YENİASIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Karamanlıca Meryem Ana kitabı üzerinde yapısal bir çözümleme
A structural analysis on The Karamanli Turkish Book ofThe Virgin Mary
MERVE GÜNALTAY BAŞAK
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Yıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR KOÇAK
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVİM ÖNDER