Geri Dön

İkinci dil olarak Türkçe konuşurlarının sözcük işlemleme süreçlerinde anlambilim, sözdizim ve sözcük sıklığı etkisi

The effect of semantics, syntax, and word frequency on the word processing of speakers of Turkish as a second language

PDF İndir

  1. Tez No: 870736
  2. Yazar: KÜBRA KARACA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. DİLEK PEÇENEK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Linguistics, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: İkinci dil edinimi, sözcüklerin eş bulunma durumları, sıklık etkisi, kendi hızında okuma, ruhdilbilim, Second language acquisition, lexical co-occurrence, frequency effect, self-paced reading, psycholinguistics
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yabancı Dil Öğretimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 243

Özet

İkinci dil edinimi alanında sözcüklerin eş bulunma sıklığına ilişkin işlemleme çalışmalarının azlığından hareketle gerçekleştirilen bu çalışma, Türkçe anadili konuşurlarının ve Türkçeyi ikinci dil olarak edinen öğrenicilerin sözcük sıklığı ile eş bulunma sıklığı yüksek ve düşük olan sözcükleri, okuma sürecinde işlemlemelerinde ortaya çıkan görünümü ruhdilbilimsel bakış açısıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Göz izleme ve tepki süresi çalışmalarının da gösterdiği üzere, kullanım sıklığı düşük olan ve ilgili bağlamda tahmin edilmesi zor olan bir sözcüğe, anlamsal açıdan ilişkili, kullanım sıklığı yüksek olan ve tahmin edilmesi görece daha kolay olan bir sözcüğe kıyasla daha uzun süreyle odaklanılmaktadır (Kliegl v.d., 2004; Pollatsek v.d., 2008; Hohenstein, 2013). Bir sözcüğün ardından gelecek olan sözcüğün, bağlamından tahmin edilebilme oranı ne kadar yüksekse, o sözcüğe sabitlenme süreleri de o kadar kısa olmaktadır (Kliegl v.d., 2004; Staub, 2011). Bu kapsamda, araştırmanın çalışma grubu Türkçe anadili konuşurlarından ve ana çalışma grubu Türkçeyi ikinci dil olarak edinen öğrenicilerden oluşmuştur. Çalışmanın deney deseninde yer alan uyaran setlerinin belirlenmesinde tarama modeli kullanılmış, uyaran setinde yer alan ad ve eylemler, seçilen derlemde (TS Corpus_v2) ve sıklık sözlüğünde (Aksan v.d., 2017) yer alan ifadelerle sınırlı tutulmuştur. Bu çalışma temel olarak, (i) Türkçe anadili konuşuru ve Türkçeyi ikinci dil olarak edinen yetişkinlerin okuma süreçlerinde, sıklığı ve eş bulunma sıklığı düşük olan sözcüklerde ölçülen süre, sıklığı ve eş bulunma sıklığı yüksek olan sözcüklerde ölçülen süreye kıyasla daha mı fazla olacaktır?, (ii) bu iki grubun, eş bulunma sıklığı düşük ve yüksek olan sözcüklere sabitlenme süreleri arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkacak mıdır?, (iii) sıklığın etkisi, anlamsal ve dilbilgisel açıdan bozulma olduğunda nasıl bir görünüm ortaya koyacaktır?, (iv) sıfat-ad, ad-eylem birleşimlerine yönelik gerçekleştirilen işlemleme süreçlerindeki görünüm nasıl olacaktır? sorularına yanıt aramaktadır. Bu araştırma soruları doğrultusunda, iki ayrı deney gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen deneylerin sonucunda sıklığın, anlamın ve dilbilgisel bozukluğun gruplar temelinde yapılan incelemelerde bazı benzer ve farklı sonuçlar ortaya çıkardığı görülmüştür. Genel olarak, D1 ve D2 konuşurlarının okuma süreçlerinde sıklığı ve eş bulunma sıklığı düşük olan sözcüklerde ölçülen sürenin, sıklığı ve eş bulunma sıklığı yüksek olan sözcüklerde ölçülen süreye kıyasla daha fazla olduğu görülmüştür. Bu bulguya koşut bir biçimde, iki grubun sıklığı ve eş bulunma sıklığı düşük ve yüksek olan sözcüklere sabitlenme süreleri arasında yüksek düzeyde anlamlı bir farklılığın ortaya çıktığı da bulgulanmıştır. Nadir sıklıktaki ad ve eylemlerin yer aldığı birleşimlerin işlemlenme sürelerinin, yüksek sıklıktaki ad ve eylemlerin yer aldığı birleşimlerin işlemlenme sürelerine göre daha uzun olduğu ortaya koyulmuştur. Referans grubuyla deney grubunun işlemleme süreleri arasında ise yüksek düzeyde anlamlı farklılık oluşturabilecek bulgular sunulmuştur. Çalışmanın sonuçlarının yönlendirilen ikinci dil edinimi kapsamında, özellikle ikinci dil olarak Türkçe öğretiminde sözvarlığı geliştirme ve dil becerilerinin öğretimi çalışmalarına sezdirimler yoluyla ışık tutacağı düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

This study, based on the scarcity of processing studies related to the lexical co-occurrence frequency in second language acquisition, aims to examine the appearance of words with high and low co-occurrence frequencies in the processing of learners who are native speakers of Turkish and have acquired Turkish as a second language from a psycholinguistic perspective during silent reading. As eye tracking and reaction time studies show, a word with a low frequency of use and that is difficult to guess in the relevant context is focused on for a longer time than a word that is semantically related, has a high frequency of use and is relatively easier to guess (Kliegl et al., 2004; Pollatsek et al., 2008; Hohenstein, 2013). The higher the rate of predicting the word that will follow a word from its context, the shorter the time it takes to focus on that word (Kliegl et al., 2004; Staub, 2011). In this context, the study group of this research consisted of native Turkish speakers and the main study group consisted of learners who acquired Turkish as a second language. In determining the stimulus sets in the experimental design of the study, a scanning model was used, and the nouns and verbs in the stimulus set were limited to the expressions found in the selected corpus (TS Corpus_v2) and frequency dictionary (Aksan et al., 2017). This study primarily asks: (i) will the reaction times measured in the silent reading processes of adults who are native speakers of Turkish and have acquired Turkish as a second language be longer for words with low co-occurrence frequency compared to words with high co-occurrence frequency?, (ii) will there be a significant difference in the reaction times of these two groups on words with low and high co-occurrence frequencies?, (iii) what will the effect of frequency look like when there is semantic and grammatical distortion?, (iv) what will be the appearance of the processing patterns for adjective-noun and noun-verb co-occurrences? In line with these research questions, two separate experiments were conducted. The results of the experiments showed that frequency, meaning and grammatical disruption produced some similar and different results in the experiments carried out based on groups. In general, it was observed that the reaction time measured for words with low frequency and co-occurrence frequency in the reading processes of L1 and L2 speakers was longer than the time measured for words with high frequency and co-occurrence frequency. Parallel to this finding, it was also found that a highly significant difference emerged between the two groups' frequency and duration of focusing on words with low and high co-occurrence frequency. In general, it was found that the processing times for co-occurrences with low frequency nouns and verbs were longer compared to co-occurrences with high-frequency nouns and verbs. Findings were presented that could create highly significant differences in processing times between the control group and the experimental group. The results of this study are expected to shed light on key topics such as lexical co-occurrence acquisition, vocabulary development in teaching Turkish as a second language and the teaching of learning skills through implications within the scope of instructed second language acquisition.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    785109

    İkinci dil olarak Türkçe sözcük dizilişinin edinimi: Okuyucu denetimli okuma incelemesi

    The acquisition of Turkish word order as a second language: A self-paced reading study

    MERVE HANGÜL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Dilbilimİstanbul Üniversitesi

    Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET GÜRLEK

  2. Tez No

    399979

    Morphological processing of inflected and derived words in L1 Turkish and L2 English

    D1 Türkçede ve D2 İngilizcede çekimlenmiş ve türetilmiş sözcüklerin biçimbilimsel işlemlenmesi

    DUYGU FATMA ŞAFAK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    DilbilimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BİLAL KIRKICI

  3. Tez No

    271193

    Processing wh-dependencies in L2 English: The role of L1 and working memory capacity

    İkinci dil olarak İngilizce?de Wh-soru bağımlılıklarını işleme: Birinci dil ve işler-bellek kapasitesinin rolü

    FİLİZ ÇELE

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2010

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE GÜREL

  4. Tez No

    682295

    Morphological processing of inflection and derivation in L1 and L2 Turkish

    D1 ve D2 Türkçede çekimlenmiş ve türetilmiş yapıların biçimbirimsel işlemlenmesi

    REFİKA ÇİMEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Dilbilimİstanbul Aydın Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ ÇELE

  5. Tez No

    379964

    The morphological processing of derived words in L1 Turkish and L2 English

    D1 Türkçe ve D2 İngilizce'de türetilmiş sözcüklerin biçimbilimsel işlemlenmesi

    PINAR GACAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2014

    DilbilimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BİLAL KIRKICI

Geri Dön