Vergi hukuku açısından özel yaşamın gizliliği hakkı
Right to privacy of private life in terms of tax law
- Tez No: 871346
- Danışmanlar: PROF. DR. MAHMUT KAŞIKÇI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 424
Özet
Vergilendirmenin temel hak ve özgürlüklerle dokunduğu noktalar sadece vergi alacağının yöneldiği 1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa, AY) 35'inci maddesinde koruma altına alınan mülkiyet hakkı ile sınırlı değildir. Anayasa'nın 20, 21 ve 22'nci maddeleri ile korunan özel yaşamın gizliliği hakkı ve komşu haklar aile yaşamının gizliliği, konut dokunulmazlığı ve haberleşme özgürlüğü vergilendirme sürecinin temel hak ve özgürlüklerle kesişim noktasında yer alırlar. Vergi idaresinin vergi yükümlüsünün mali güçlerini (gelir, servet ve harcama durumlarını) saptamak için başvurduğu bilgi edinme yolları arasında yer alan yoklama, vergi incelemesi, arama ve bilgi toplama süreçlerinde özel yaşamın gizliliği hakkı ve komşu haklara müdahalesi (hak ve özgürlüğü sınırlandırması) söz konusu olmaktadır. Bu süreç, vergi idaresinin denetim faaliyetinden Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) düzenlenen adli kolluk faaliyetine evrilebilmektedir. Diğer yandan sermaye ve işgücü hareketlerinin globalleşme ile birlikte uluslararası ölçekte hızla yer değiştirebilmesi nedeniyle, uluslararası alandaki bilgi paylaşımı ve vergi kaçakçılığı konuları da vergi idaresinin vergi yükümlüsü hakkında bilgi toplama faaliyeti kapsamında önemli bir yer tutar hale gelmiştir. Özel yaşamın gizliliği hakkı ve komşu haklara yapılan vergisel müdahalelerin hukuka uygun kabul edilebilmesi (hak ihlali oluşturmaması) için, kamusal müdahalenin anayasal sınırlar içerisinde kalması gerekmektedir (Anayasa m. 2, 13, 20, 21, 22). Anayasamızın 90/5'inci maddesi uyarınca iç hukukumuzun bir parçası olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 8'inci maddesi de“Özel ve aile hayatına saygı hakkı”başlığı altında bu hakkı komşu haklarla birlikte Anayasa'ya benzer şekilde korumaktadır. Bu çalışmada özel yaşamın gizliliğinin anayasalarda bir temel hak ve özgürlük olarak kabul edilmesi, kapsamı, sınırlandırılması ve korunması ile vergi idaresinin özel yaşamı ihlal ettiği alanlar genel olarak saptanmış, gerektiği ölçüde de ceza alanına girilmiştir. Vergi hukukuna ilişkin temel kitaplar, Anayasa Mahkemesi (AYM) kararları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları ve diğer yargı kararları ışığında ve eleştirisel bir yaklaşımla, vergilendirme sürecinde özel yaşamın gizliliğine yönelik hak ihlallerinin önlenmesi için, kamu yararı eksenli değil hak eksenli bir bakış açısı doğrultusunda çözüm önerileri sunulmuştur. Bu kapsamda yoklama memurlarının defter, belge ve delillere elkoyma yetkileri ile yol denetimlerinde nakil vasıtalarını durdurma, trafikten alıkoyma, taşınan malın sahibi belli değilse tespitine kadar malı bekletme, muhafaza altına alma ve gerektiği takdirde tasfiye etme yetkileri ve durmayan araç sahibi adına idarece özel usulsüzlük cezası kesilmesine ilişkin Vergi Usul Kanunu'ndaki (VUK) düzenlemeler (VUK m. 127/1, c, d, e) Anayasa'nın 13 ve 20/2'nci maddelerine aykırılıklar yönünden ele alınmıştır. Defter ve belgeleri gizleme suçu (VUK m. 359/a-2), defter ve belgelere elkoyma tehdidi ile vergi yükümlüsünün inceleme tutanaklarını imzaya zorlanması (VUK m. 141/2) susma hakkı ve ölçülülük ilkesi bağlamında hak ihlalleri açısından ele alınmıştır. Vergisel aramanın hukuksal niteliği, ön şartları ve şartları, vergisel aramadan sonra hakim kararına dayanmayan elkoyma olasılıkları (VUK m. 143/5, 145/3, 145/5) Anayasa'nın 20/2'nci maddesine aykırılıklar yönünden incelenmiştir. Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yer alıp Vergi Usul Kanunu'nda açıkça yer almayan; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde vergisel arama, avukat bürolarında arama, elkoyma ve postada elkoyma, bilgisayarlarda arama, vergi suçlarının örgütlü olarak işlenmesi halinde iletişimin dinlenmesi, kayda alınması ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi konuları incelenmiştir. Vergi idaresinin bilgi toplaması ve bilgi paylaşımı konusunda; talep üzerine bilgi verme, sürekli bilgi verme, kişisel verilerin korunması, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı, yurtiçi ve uluslararası bilgi paylaşımı konularındaki aksaklıklar incelenmiştir. Uluslararası alanda yaşanan vergi savaşları ortamında; iç hukuktaki tek yönlü düzenlemeler ve vergisel olmayan anlaşmalarla bilgi paylaşımı, iki taraflı ve çok taraflı vergi anlaşmaları ile bilgi paylaşımı konuları ana hatları ile incelenerek vergi yükümlüsünün özel yaşamının gizliliğine ilişkin kişisel verilerin korunması ve bu hakkın kötüye kullanılmasına karşı devletlerin aldığı önlemlere yer verilmiştir. Son bölümde vergisel müdahalelerle özel yaşamın gizliliği hakkının ihlali halinde idarenin tazminat sorumluluğu, cezai sorumluluk ve delil yasakları incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The points at which taxation intersects with fundamental rights and freedoms are not limited solely to the right to property, safeguarded by Article 35 of the 1982 Constitution of the Republic of Turkey (Constitution, TC). The rights to privacy of private life, protected by Articles 20, 21, and 22 of the Constitution, along with neighbourly rights safeguarding the privacy of family life, the inviolability of the home, and freedom of communication, are situated at the intersection of taxation processes with fundamental rights and freedoms. Interference with the right to privacy of private life and neighbourly rights during the processes of tax assessment, tax inspection, search, and information gathering employed by tax administrations to ascertain the financial capabilities of taxpayers (income, wealth, and expenditure status) constitutes an encroachment (or limitation) on such rights and freedoms. This process can evolve from tax administration's supervisory activities into judicial law enforcement activities regulated in the Criminal Procedure Code (CPC). Moreover, due to the globalization of capital and labour movements, issues of international information exchange and tax evasion has become significantly prominent within the scope of tax administrations' activities to gather information about taxpayers. For fiscal interventions into the right to privacy of private life and neighbourly rights to be deemed lawful (i.e., not constituting a violation of rights), it is imperative that public intervention remains within the constitutional boundaries (Constitution, Arts. 2, 13, 20, 21, 22). Article 90/5 of our Constitution, which incorporates the European Convention on Human Rights (ECHR) as part of our domestic law, similarly safeguards this right alongside neighborly rights under the title“Right to respect for private and family life.”This study generally identifies the recognition of the right to privacy of private life as a fundamental right and freedom in the constitution, its scope, limitations, and protection, as well as areas where tax administration infringes upon private life. Proposals for solutions are presented from a perspective centered on rights rather than the public interest, based on foundational texts of tax law, decisions of the Constitutional Court (CC), decisions of the European Court of Human Rights (ECtHR), and other judicial rulings in a critical manner, aiming to prevent violations of the right to privacy of private life during the taxation process. In this context, regulations in the Tax Procedure Code (TPC) concerning the powers of tax officers to seize books, documents, and evidence, as well as their authority to stop vehicles during road inspections, detain goods until the owner is identified, safeguard and, if necessary, dispose of goods, and impose penalties for non-stopping vehicles, are examined regarding their compliance with Articles 13 and 20/2 of the Constitution. Offenses such as concealing books and documents (TPC Art. 359/a-2), compelling the taxpayer to sign inspection reports under threat of seizure of books and documents (TPC Art. 141/2), and violations of the right to silence and the principle of proportionality are analyzed within the context of violations of rights. The legal nature, prerequisites, and conditions of fiscal searches, possibilities of seizure without a judicial order after a fiscal search (TPC Arts. 143/5, 145/3, 145/5) are examined concerning violations of Article 20/2 of the Constitution. Additionally, topics not explicitly addressed in the Tax Procedure Code but found in the Criminal Procedure Code, such as fiscal searches in urgent cases, searches in lawyer's offices, seizure in the mail, computer searches, and interception, recording, and evaluation of signal data in cases of organized tax offenses, are examined. Regarding information gathering and sharing by tax administrations, issues such as providing information upon request, continuous information provision, protection of personal data, the right to obtain information and appeal to the ombudsman, and deficiencies in domestic and international information sharing are investigated. In the context of international tax warfare, one-sided regulations in domestic law and non-tax treaties for information sharing, bilateral and multilateral tax treaties for information sharing, and measures taken by states against the abuse of the right to privacy of personal data of taxpayers are outlined. In the final section, the administrative liability, criminal liability, and rules of evidence are examined in cases of violations of the right to privacy of private life through fiscal interventions.
Benzer Tezler
- Anayasa Hukuku açısından unutulma hakkı
Right to be forgotten from the aspect of Constitutional Law
GÖKBERK TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HukukAnkara ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ERSOY KONTACI
- Özel yaşamın bir parçası olarak telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin gizliliğine önleyici denetim yoluyla müdahale
Electronic surveillance of wire and electronic communications in the context of Turkish privacy laws
SAADET YÜKSEL
- Bilişim suçları
Computer crimes
ESRA YAYCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Bilim ve TeknolojiGazi ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF.DR. İZZET ÖZGENÇ
- Vergilendirme ilişkisi ve özel yaşamın gizliliği
Taxation relation and secrecy of private life
SELENGE BANU UYANIK