Geri Dön

İlköğretim kurumlarında bilinçli farkındalığın incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması

Examining mindfulness in primary schools: A mixed method research

PDF İndir

  1. Tez No: 871534
  2. Yazar: ZİYAEDDİN HALİD İPEK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FERUDUN SEZGİN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 202

Özet

Bu araştırmanın amacı, resmi ilköğretim kurumlarında bulunan okul yöneticileri ve öğretmenlerin bilinçli farkındalık hakkındaki deneyimlerini ortaya çıkarmak ve bu deneyimlere dayanarak ilköğretim kurumları için bilinçli farkındalıkla ilgili bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu araştırmada okul yöneticileri ve öğretmenlerin bilinçli farkındalık deneyimlerini anlamak ve bilinçli farkındalık düzeylerini en iyi şekilde ortaya koymak amacıyla hem nitel hem de nicel desenleri içeren keşfedici sıralı karma desen kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutu fenomenoloji deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın bu aşamasında ilköğretim kurumlarından amaçlı örnekleme yöntemi kapsamında maksimum çeşitlilik yöntemine göre seçilmiş 12 okul yöneticisi ve 11 öğretmen ile görüşmeler yapılmıştır. Araştırma kapsamında geliştirilen görüşme formu ile toplanan veriler analiz edilerek nitel bulgular elde edilmiştir. Nitel bulgular sonucu okullarda deneyimlenen bilinçli farkındalık altı tema altında toplanmıştır. Bunlar; (i) öz-gözlem, (ii) çevresel gözlem, (iii) öz-farkındalık (iv) çevresel farkındalık, (v) kabullenme ve (vi) tepkisel kontroldür. Bu temalar ve araştırma bulguları alan yazın ile bir araya getirilerek araştırmanın nicel boyutu kapsamında bir ölçek geliştirilmiştir. Geliştirilen ölçek“Okullarda Bilinçli Farkındalık Ölçeği”(OBFÖ) olarak adlandırılmıştır. Araştırma yöntemi kapsamında geliştirilen bu ölçeğin belirlenen değişkenlere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği ise tarama deseni ile incelenmiştir. Araştırmanın nitel boyutu kapsamında ulaşılan sonuçlar şu şekilde özetlenebilir: Okul yöneticileri ve öğretmenler öz-gözlem bağlamında kendi duygu ve düşüncelerini detaylı tasvirlerle aktarırken; çevresel gözlem bağlamında ise çevrelerinde gelişen durumlara ve çevrelerindeki kişilere ait detaylı tasvirlerde bulunmuşlardır. Okul yöneticileri ve öğretmenler aynı zamanda öz-farkındalık deneyimlerinden bahsetmişlerdir. Öz-farkındalık deneyimleri, okul yöneticisi ve öğretmenlerin olaylara farklı açılardan yaklaşmalarına ve olumlu yeni farkındalık deneyimleri oluşturmalarına imkân sağlamıştır. Okul yöneticileri ve öğretmenler öz-farkındalığın etkileri kapsamında daha iyi yöneticilik, daha iyi iletişim ve daha iyi okul iklimi deneyimlerinden bahsetmişlerdir. Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin öz-farkındalık teması kapsamında aktardıkları bir diğer deneyim ise odaklanma deneyimidir. Bu kapsamda olumlu dönütlerin ve huzurlu okul ortamının okulda odaklanma deneyimini olumlu etkilediği görülmüştür. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin öz-farkındalığı engelleyen deneyimleri monotonluk, dalgınlık ve odaklanamama kategorileri altında toplanmıştır. Bu olumsuz deneyimlerin yetersiz şartlar, psikolojik sorunlar veya plansızlık gibi sebeplerden dolayı gerçekleştiğini ifade etmişlerdir. Araştırma katılımcıları öz-farkındalığı engelleyen monotonluk, dalgınlık ve odaklanamama sonucu ise stres, isteksizlik ve gerginlik gibi olumsuz deneyimler yaşamaktadırlar. Okul yöneticileri ve öğretmenler kişilerarası bilinçli farkındalık kapsamında çevresel farkındalık deneyimlerini de aktarmışlardır. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin çevresel farkındalık deneyim kapsamında okuldaki öğrencilerin duygu ve davranışları hakkında yüksek bir farkındalık hali içinde oldukları görülmüştür. Okul yöneticileri ve öğretmenler kabullenme deneyimlerinden de bahsetmişlerdir. Kabullenme deneyimi geliştirmek için öz eleştiri yapma ve başka etkinliklere yönelme gibi stratejilere başvurmuşlardır. Bu durumun aksine okul yöneticileri ve öğretmenler kabullenememe deneyimi sonucu ise stres, iş performansında düşüş, yıpranma, huzursuzluk, çatışma, pişmanlık ve mutsuzluk gibi duyguları bir veya birden çok kez yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Araştırma kapsamında okul yöneticileri ve öğretmenler tepkisel kontrol deneyimlerine değinmiş ve tepkisel kontrol ile tepki geliştirme deneyimlerini çözüm odaklı gerçekleştirdiklerini ifade etmişlerdir. Araştırma kapsamında nicel sonuçlar ise şu şekilde özetlenebilir: OBFÖ'nün güvenilirlik analizleri sonucu güvenilir bir ölçek olduğu görülmüştür. OBFÖ'nün kapsam geçerliği ve yapı geçerliği ile ilgili analizler ve çalışmalar yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği ve kapsam geçerliği sağladığı görülmüştür. Bu analizler sonucu OBFÖ'nün beş boyutlu bir yapı özelliği gösterdiği görülmüştür. OBFÖ boyutları öz-gözlem, çevresel gözlem, öz-farkındalık, çevresel farkındalık ve kabullenmedir. OBFÖ kapsamında aynı zamanda boyutlar arası korelasyonlar da incelenmiştir. Ölçeğin boyutları arasında az ve orta seviyede korelasyon değerleri görülmüş ve bu değerlerin diğer bilinçli farkındalık ölçeklerinde bulunan korelasyon değerleri ile benzer olduğu tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında OBFÖ'ye göre öğretmenlerin cinsiyet, medeni durum, yaş, mesleki kıdem, ekran süresi, okul nüfusu değişkenlerinin hiçbirinde anlamlı farklılık göstermediği görülmektedir. Araştırmanın sonucu kapsamında uygulayıcılar ve araştırıcılar için önerilerde bulunulmuştur.

Özet (Çeviri)

The purpose of this study is to explore the experiences of school administrators and teachers in public primary education institutions about mindfulness and to develop a measurement tool for mindfulness for primary education institutions based on these experiences. In this study, exploratory sequential mixed design method including both qualitative and quantitative methods was used in order to understand the mindfulness experiences of school administrators and teachers and to reveal their mindfulness levels in the best way. The qualitative method of the research was designed in phenomenology design. At this stage of the research, interviews were conducted with 12 school administrators and 11 teachers selected from primary education institutions according to the maximum diversity method within the scope of purposeful sampling method. Qualitative findings were obtained by analyzing the data collected with the interview form developed within the scope of the research. As a result of the qualitative findings, mindfulness experienced in schools was categorized under six themes. These are; (i) self-observation, (ii) environmental-observation, (iii) self-awareness, (iv) environmental awareness, (v) acceptance and (vi) reactive control. These themes and research findings were brought together with the literature and a scale was developed within the scope of the quantitative dimension of the research. The developed scale was named as“Mindfulness in Schools Scale”(MSS). Within the scope of the research method, whether there is a significant difference between this scale developed according to different variables was examined by using the survey design. The results obtained within the qualitative dimension of the research can be summarized as follows: While school administrators and teachers conveyed their own feelings and thoughts with detailed descriptions in the context of self-observation, they also provided detailed descriptions of the situations and people around them in the context of environmental observation. School administrators and teachers also talked about their self-awareness experiences. Self-awareness experiences enabled school administrators and teachers to approach things from different perspectives and create new positive awareness experiences. School administrators and teachers mentioned experiences of better management, better communication and better school climate within the scope of the effects of self-awareness. Another experience that school administrators and teachers reported under the theme of self-awareness was the experience of focusing. In this context, it was observed that positive feedback and peaceful school environment positively affected the experience of focusing at school. The experiences of school administrators and teachers that prevented self-awareness were categorized under the categories of monotony, absent-mindedness and inability to focus. They stated that these negative experiences occurred due to reasons such as inadequate conditions, psychological problems or lack of planning. As a result of monotony, absent-mindedness and inability to focus, which hinder self-awareness, research participants experience negative experiences such as stress, reluctance and tension. School administrators and teachers also reported their environmental awareness experiences within the scope of interpersonal mindfulness. It was observed that school administrators and teachers had a high level of awareness about the feelings and behaviors of students in the school within the scope of environmental experience. School administrators and teachers also talked about their acceptance experiences. They resorted to strategies such as self-criticism and turning to other activities to develop an experience of acceptance. On the contrary, school administrators and teachers stated that they experienced emotions such as stress, decrease in work performance, attrition, restlessness, conflict, regret and unhappiness one or more times as a result of the experience of non-acceptance. Within the scope of the research, school administrators and teachers mentioned their reactive control experiences and stated that they realized their reactive control and reaction development experiences in a solution-oriented manner. The quantitative results of the study can be summarized as follows: Reliability analyses of the MSS showed that it is a reliable scale. Analyses and studies were conducted on the content validity and construct validity of the MSS. It was seen that the scale provided construct validity and content validity. As a result of these analyses, it was seen that the MSS showed a five-dimensional structure. The dimensions of the MSS are self-observation, environmental-observation, self-awareness, environmental awareness and acceptance. Inter-dimensional correlations were also examined within the scope of the MSS. Low and moderate correlation values were observed between the dimensions of the scale and it was determined that these values were similar to the correlation values found in other mindfulness scales. It is seen that the MSS obtained within the scope of the research does not show a significant difference according to gender, marital status, age, professional seniority, screen time, school population variables. Within the scope of the results of the study, suggestions were made for practitioners and researchers.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    493107

    Okul öncesi dönem çocuklarında çevre kirliliği farkındalığı oluşturmada geleneksel öğretim ve teknoloji destekli yöntemlerin karşılaştırılması

    Comparison of traditional teaching and technology assisted methods in creating awareness of environmental pollution in pre-school childrens

    FATMA ALTINSOY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ABDÜLKADİR KABADAYI

  2. Tez No

    159094

    İlköğretim Okullarında çevre eğitimi (eko-okulların ve diğer okulların karşılaştırılması)

    Environmental education in primary schools (comparison of eco-schools and other primary schools)

    SEMA AKTEPE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SÖNMEZ GİRGİN

  3. Tez No

    235486

    Okul yöneticilerinin, okul kültürünün oluşturulması, sürdürülmesi ve değiştirilmesindeki rolü (İstanbul ili Bahçelievler ilçesi örneği)

    School principals' role in creating, sustaining and changing a school culture (The example of Bahçelievler district, İstanbul)

    EROL BİLGİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Eğitim ve ÖğretimBeykent Üniversitesi

    İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SEFER GÜMÜŞ

  4. Tez No

    90842

    Ülkemiz müzik eğitiminde klasik gitar

    Classical guitar in the musical education of our country

    AJDA AYLİN HALVAŞİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    MüzikMarmara Üniversitesi

    Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YILDIZ ELMAS

  5. Tez No

    161805

    Okulöncesi eğitim kurumlarında anadil öğretiminde kullanılan yöntemlerin incelenmesi (Konya örneği)

    Study of methods used for native language teaching at preschool education associations (example of Konya)

    ÖZGE PINARCIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Eğitim ve ÖğretimSelçuk Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. SEYİT EMİROĞLU

Geri Dön