Türk kültüründe kut anlayışı ve kut'la ilgili inançlar/uygulamalar
Understanding of kut in Turkish culture and beliefs/practices related to kut
- Tez No: 872563
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÇERİBAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk kültürü, kut anlayışı, inanç, kut, mana, baht, ruh, kutsal, Turkish culture, understanding of kut, belief, kut, mana, luck, spirit, holy
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 519
Özet
Türk inanç sisteminin Gök Tanrı, yer-su ruhları ve atalar kültü gibi üç temel üzerine inşa edildiği kabul edilmektedir. Türkler Gök Tanrı başta olmak üzere- ruhi varlıklarla ilgili yukarıdan aşağı olmak üzere onlardaki magic gücü (kutsal/büyüsel güç/mana) esas alarak bir nitelendirme ve seviye belirleme yoluna gitmişlerdir. Türklerin inanç sistemine göre bu kut (mana) yüklü bu güçlerle iyi geçinme, bunları memnun etmek için birtakım ayinler yapma, kurbanlar sunma ve bu varlıkları kendi lehlerine döndürme büyük önem taşımakta idi. Türkler bu varlıklardaki kut'un (mana) birtakım insanlara da verildiğine, bu gücün insanlardan da başka insanlara aktarılabileceğine inanıyorlardı. Türk inanç sistemine göre bu gücün aktarılması için insanların bu kutsal varlıklar tarafından seçilmesi, bu varlıkları memnun etmesi, onların rızasını alması, onları kızdıracak iş ve işlemlerden uzak durması gerekmekteydi. Bu niteliklere sahip insanlar arasında başta peygamberler olmak üzere; krallar, hakanlar, din adamları, destan kahramanları, evliyalar, meslek pirleri, âşıklar/destancı ozanlar ve halk hekimleri gibi kişiler vardı. Bu kişiler Tanrı'dan doğrudan kut alabildikleri gibi, dolaylı şekilde de (Tanrı'dan kut alanlardan alma) bu kuta sahip olabiliyorlardı. Türk kültüründe ister doğrudan isterse dolaylı şekilde olsun kutun aktarılması birtakım tipolojik yol ve yöntemlerin gelişmesine zemin hazırlamıştır. Kut aktarmanın söz konusu olduğu yol ve yöntemlerin başında ışık (nur), bade, kan, bakış, temas (el alma, el verme vb.), tükürük, nefes, toprak, kum gibi araç ve gereçler kullanılıyordu. Sözü edilen kut sadece insanlarda değil, doğada bulunan, kutsal olarak görülen, korkularak yaklaşılan; onlara karşı bir takım tabular geliştirilen, onlarda bolluk, bereket, şans, baht, kısmet olduğuna inanılan canlı ve cansız varlıklarda da bulunmaktadır. Bu bağlamda Türk kültüründe kut anlayışı, kut aktarma yolları ve çeşitleri, kutla ilgili inançlar, kut içeren ritüeller, kutlu zaman, kutlu mekân, kutlu nesne, kutlu olarak görülen bayramlar gibi özellikler tespit edilerek kutun bireysel ve özellikle toplumsal işlev bakımından analiz etmek çalışmanın amacını oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
It is accepted that the Turkish belief system is built on three foundations, such as the Sky God, the earth-water spirits and the ancestor cult. The Turks have taken the path of defining a qualification and level based on the magic power (sacred/magical power/mana) in them, especially in relation to spiritual beings, especially the Sky God, from the top down. According to the belief system of the Turks, it was of great importance to get along well with these powers loaded with kut (mana), perform some rituals to please them, offer sacrifices and return these beings to their favor. The Turks believed that the kut (mana) in these beings was also given to some people, and that this power could be transferred from people to other people. According to the Turkish belief system, in order to transfer this power, people had to be chosen by these sacred beings, to please these beings, to get their consent, to stay away from jobs and transactions that would anger them. Among the people with these qualities, there were people, especially prophets, such as kings, deceptors, clergy, epic heroes, married couples, professional couples, lovers/epic bards and folk healers. Just as these people could receive kut directly from God, they could also have this kut indirectly (receiving kut from GOD). The transfer of the box, whether directly or indirectly, in Turkish culture has laid the foundation for the development of a number of typological ways and methods. At the beginning of the ways and methods in which kut transmission is concerned, light (light), bade, blood, gaze, contact (taking hands, giving hands, etc.), tools and equipment such as saliva, breath, soil, sand were used. The aforementioned kut is not only in humans, but also found in nature, seen as sacred, approached with fear; There are also animate and inanimate beings who have developed some taboos against them and are believed to have abundance, fertility, luck, fortune, and fortune. In this context, the understanding of Turkish culture in kut, kut transfer paths and types of beliefs about the box, kut contains rituals, sacred time, sacred space, sacred objects, seen as sacred, holidays, and social features such as individual and particular box detected in terms of function, the purpose of the study is to analyze.
Benzer Tezler
- Farabi'nin siyaset felsefesi ile Türk devlet anlayışının benzerlikleri
Similarities between Farabi's political philosophy and Turkish state understanding
İSMİHAN SERDAROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
FelsefeKırıkkale ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KAMİL ŞAHİN
- Batı'da egemenlik kavramının gelişimi ve eski Türk egemenlik anlayışı
The Development of sovereignty in the west and the thought of sovereignty in ancient Turk
AYBARS PAMİR
- Kırgız Türklerinde kut inancı
The beliefs of Kyrgyz's in 'kut'
ZEYNEP AKDENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. NERİN YAYIN
- Türk kültüründe Umay kültü ve yansımaları
Umay cult of the Turkish culture and its reflections
BÜŞRA YEŞİLYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Atatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL POLAT