Travmatik olaylar sonrasında ortaya çıkan travma sonrası stres ve gelişim tepkilerini açıklayan bir model önerisi: Çocukluk çağı travmaları, travma sonrası bilişler, psikolojik esneklik ve yaşantısal kaçınmanın rolü
A model proposed for explaining post-traumatic stress and growth reactions after traumatic events: The role of childhood traumas, post-traumatic cognitions, psychological flexibility and experiential avoidance
- Tez No: 873871
- Danışmanlar: PROF. DR. ADVİYE ESİN YILMAZ SAMANCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Travma, Travma Sonrası Bilişler, Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Travma Sonrası Gelişim, Çocukluk Çağı Travmaları, Psikolojik Esneklik, Yaşantısal Kaçınma, Trauma, Post-Traumatic Cognitions, Post-Traumatic Stress Disorder, Post-Traumatic Growth, Childhood Traumas, Psychological Flexibility, Experiential Avoidance
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Travmanın ardından ortaya çıkan olumsuz sonuçların ele alınmasının yanında, olumlu yöndeki değişim ve gelişimin görece arka planda kaldığı gözlemlenmektedir. Bu araştırmada travmatik en az bir olay yaşadığını belirten bireylerin sergilediği travma sonrası stres belirtileri (TSSB) ve travma sonrası gelişim (TSG) düzeyleri bir arada ele alınmıştır. Çalışmanın amacı çocukluk çağı travmaları, travma sonrası bilişler, psikolojik esneklik ve yaşantısal kaçınma değişkenlerinin aracılık ve düzenleyicilik rollerine bağlı olarak travma sonrası stres ve travma sonrası gelişim düzeylerindeki değişimi incelemektir.Çalışma kapsamında 551 katılımcıya Sosyodemografik Bilgi Formu, Yaşam Olayları Kontrol Listesi-5, DSM-5 için TSSB Kontrol Listesi, Travma Sonrası Bilişler Ölçeği, Travma Sonrası Gelişim Envanteri, Çocukluk Çağı Ruhsal Travmaları Ölçeği, Psikolojik Esneklik Ölçeği ve Çok Boyutlu Yaşantısal Kaçınma Ölçeği uygulanmıştır. Önerilen model hem düzenlenen aracı değişken analizi hem de çoklu paralel aracılık analizi aracılığıyla incelenmiştir. Çocukluk çağı travmalarının düzenleyici rolünün incelendiği analizde, travma sonrası bilişlerin TSSB üzerinde psikolojik esneklik aracılığıyla olan etkisi anlamlı, yaşantısal kaçınma aracılığıyla olan etkisi anlamsız bulunmuştur. Buna karşılık, TSG üzerinde psikolojik esneklik ve yaşantısal kaçınma aracılıklarıyla olan etkileşim etkileri anlamsızdır. Travma sonrası bilişlerin TSSB ve TSG ile ilişkisinde farklı psikolojik esneklik bileşenlerinin aracılığı incelendiğinde; ayrışmanın sadece TSSB, anda olmanın sadece TSG, değer ve değer doğrultusunda davranma ve kabulün ise hem TSSB hem de TSG'deki değişimi anlamlı olarak açıkladığı görülmüştür. Yaşantısal kaçınma bileşenlerinin aracılığında ise sadece TSG modelinde dikkat dağıtma ve baskılama ve ertelemenin rolü anlamlı bulunmuştur. Bulgular ilgili literatür doğrultusunda tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
While the negative consequences that occur after trauma are addressed, it is observed that positive change and growth remain relatively in the background. In this study, post-traumatic stress symptoms (PTSD) and post-traumatic growth (PTG) levels of individuals, who experienced at least one traumatic event, were considered together. The aim of the study is to examine the variance in post- traumatic stress and growth levels depending on the mediating and moderating roles of childhood traumas, post-traumatic cognitions, psychological flexibility and experiential avoidance. Within the scope of the study, Sociodemographic Information Form, Life Events Checklist for DSM 5, PTSD Checklist for DSM-5, Posttraumatic Cognitions Inventory, Posttraumatic Growth Inventory, Childhood Trauma Questionnaire, Psychological Flexibility Scale and Multidimensional Experiential Avoidance Questionaire were administered to 551 participants. The proposed model was examined through both moderated mediation analysis and parallel multiple mediation analysis. In the analysis examining the moderating role of childhood traumas, it was found that the effect of post-traumatic cognitions on PTSD through psychological flexibility was significant, while that of through experiential avoidance was not. On the other hand, the interaction effects of psychological flexibility and experiential avoidance on PTG were not significant. When the mediation of different psychological flexibility components in the relationship of post-traumatic cognitions with PTSD and PTG is examined; It is observed that“cognitive decomposition”explained variance only in PTSD, getting in contact with the present moment explained variance only in PTG, and values and behaviors and acceptance significantly explained variance both PTSD and PTG. In the mediation of experiential avoidance components, the roles of distraction/suppression and procrastination were found to be significant only in the PTG model. The findings were discussed in line with the relevant literature.
Benzer Tezler
- Yetişkinlerde travma sonrası gelişmenin yordanması: Soma maden kazası örneği
Predicting of post traumatic growth in adults: Soma mine accident sample
EZGİ DENİZEL GÜVEN
Doktora
Türkçe
2019
PsikolojiEge ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLEK YELDA KAĞNICI
- Sosyal medya kullanıcılarında ikincil travmatik stres ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkide öz-şefkatin rolü
The role of self-compassion in the relationship between secondary traumatic stress and psychological resilience in social media users
RÜYA ŞAFAK ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELİSA SEVİ KOÇ
- Travma sonrası stres bozukluğu ve akut stres bozukluğu ile uyum bozukluğunun klinik açıdan karşılaştırılması
Adjustment disorder and clinical comparison of posttraumatic stress disorder and acute stress disorder
SERKAN BİLGİÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
PsikiyatriEskişehir Osmangazi ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEM KAPTANOĞLU
- Travma yaşantısına sahı̇p bı̇reylerde kolektı̇f başa çıkma, travma sonrası değı̇şı̇m ve travma sonrası büyüme
Collective coping, post-traumatic change and post-traumatic growth in individuals with traumatic experiences
RABİA NUR KOYUNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiTrabzon ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET YAZICI
- İtfaiye çalışanlarının karşılaştığı travma sonrası stres ölçümü
Measurement of post-traumic stress of fire fighters
RECEP BALTACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İlk ve Acil Yardımİstanbul Rumeli Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ İŞERİ