Geri Dön

Cengiz sonrası dönemde Çağatay coğrafyasında (Türkistan) bölgeselleşme ve yerelleşme (1226-1599)

Regionalization and localization in the Chagatai region (Turkestan) after the Chinggis period (1226-1599)

  1. Tez No: 874491
  2. Yazar: ÖMER GÖK
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGÜR TÜRKER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Tarih, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 156

Özet

Cengiz Han, dağınık Moğol kabilelerini bir araya getirerek tek bir bayrak altına toplayarak kurduğu imparatorluğunun kurumsal yapısında meritokrasiye dayalı atamalar yapmıştır. Moğol İmparatorluğu kısa zamanda sınırları genişlemesinde ve başarılarında başat faktör olmuştur. Cengiz Han, henüz ölmeden evvel büyük imparatorluğunu 4 oğlu arasında tek bir merkezden yönetilecek şekilde paylaştırırken, aynı zamanda onlara rehberlik edecek ve ulusunu teşkil edecek 4 Noyan/Ulus Emiri ve onların idare ettiği binlik kuvvetler tahsis etmiştir. Tıpkı imparatorluğun uluslara tımar edilmesi gibi uluslarda kendi içerisinde hana bağlı idari merkezlere bölünmüş ve bu merkezlerin başına ulus emirleri geçmiştir. Kurulan hanlıklarda muktedir olmayan hükümdarlar yüzünden yaşanan otorite boşluğu, bozkır aristokrasisinin ananeleri ve kalıtımsal ayrılacaklar elde eden ulus emirlerinin, yerelleşerek merkezi otoriteyi tehdit etmelerine mümkün kılmıştır. Artık ulus emirleri, hanlık seçimlerinde karar alıcı organ olmuş ve hatta kendi menfaatleri doğrultusunda hanların tahta çıkmasını desteklemiş yahut tahttan indirmiştir. Böylece rekabet ortaya çıkarken, Cengiz Han'ın neslinden gelen hanlar, emirlerin kendi meşruiyetini sağlama aracı haline gelmesine neden olmuştur. Türkistan'da ise Çağatay Hanlığı'nın yıkılmasına paralel olarak güç kazanan kabile beylerinden biri olarak Emir Timur, gerçekleştirdiği kabile içi siyaset, seferler ve karizmatik liderliğiyle döneminin en güçlü siyasi yapılarından birini vücuda getirmiştir. Ancak onun ölümünden sonra halefleri onun kadar muktedir bir hükümdar olamamış, siyasi arenada destek bulma adına kabile beyleri ve din adamlarına soyurgallar yoluyla toprak ihsan etmişlerdir. Taht kavgaları ve verasetteki belirsizlik Timurlular Hanedanı'nın sonunu getirirken bölgede yükselen Cengiz soylu Şeybaniler Hanedanı bölgeyi hakimiyeti altına almıştır. Şeybaniler, hakimiyette ortaklık ve toprakların idari merkezler şeklinde bölünmesi yoluna gitmiş ve bu durum merkezin gücünü sınırlar hale gelmiştir.

Özet (Çeviri)

Genghis Khan brought together the scattered Mongol tribes under one banner and made appointments in his empire based on meritocracy, establishing a unified institutional structure. This approach was a key factor in the rapid expansion and success of the Mongol Empire. Before he died, Genghis Khan divided his vast empire among his four sons, ensuring that it would be managed from a central authority. He also designated four Noyans/Tribal Emirs, along with their units of a thousand warriors, to guide and assist his sons. Just as the empire was divided into distinct uluses, each ulus had its own administrative centers, with tribal emirs overseeing them. However, as power decentralized and rulers became less competent, the traditional steppe aristocracy and the inherited privileges of tribal emirs allowed them to localize and threaten central authority. These tribal emirs became the decision-makers in the election of khans, and even supported or deposed khans based on their interests. This dynamic led to competition and instability, causing the descendants of Genghis Khan to rely on the emirs to maintain their legitimacy. In Turkestan, parallel to the decline of the Chagatai Khanate, Emir Timur emerged as one of the most powerful tribal chiefs. Through his internal politics, military campaigns, and charismatic leadership, he established one of the strongest political structures of his time. However, after his death, his successors lacked his capability, leading to a reliance on tribal chiefs and religious leaders for political support, often through land grants. As succession disputes and power struggles brought an end to the Timurid Dynasty, the Shaybanid Dynasty, with its Genghisid lineage, rose to power and took control of the region. The Shaybanids adopted a system of shared rule and divided the territory into administrative centers, which limited the central authority's power.

Benzer Tezler

  1. Klasik sonrası Çağatay Türkçesiyle yazılmış anonim Târih-i Kaşgar (Giriş-metin-karşılaştırmalı inceleme-dizin)

    Anonymous Historical of Kasghar written in post-classical Chagatay Turkish (Introduction-text-comparative rewiew-index)

    ZEHRA KURTULGAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. SERKAN ŞEN

  2. Timurlu Devletinde vezirler ve vezirlik kurumu

    Viziers and vizierate foundation in Timurid State

    ALİ RIZA YAĞLI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    TarihAnkara Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDULLAH GÜNDOĞDU

  3. History and theory in the construction of Özbeg and Kazakh identity

    Özbek ve Kazak kimliklerinin oluşumunda tarih ve kuram

    YUNUS EMRE GÜRBÜZ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2003

    TarihOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSENBİKE TOGAN

  4. Kaydu ve isyan süreci

    Qaidu and the rebellion period

    NUREVŞAN PANİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    TarihAtatürk Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇOŞKUN ERDOĞAN

  5. The Restructuring process of European security architecture in the post cold war era and its effects on Turkey's security

    Soğuk savaş sonrası dönemde Avrupa güvenlik mimarisinin yeniden yapılanma süreci ve Türkiye'ye etkileri

    AYHAN BAY

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2001

    Siyasal BilimlerMarmara Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. CENGİZ OKMAN