Osmanlı Dönemi Türk kadın giyimi, 16. yy.-19.yy.
Turkish women custums in the Ottoman period, 16.cc-19.cc
- Tez No: 87544
- Danışmanlar: PROF. DR. TACİSER ONUK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Giyim Endüstrisi, Güzel Sanatlar, Clothing Industry, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uygulamalı Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 379
Özet
Osmanlı döneminde Türk kadını, kendi hemcinslerinin ve eşinin dışında kimseyle özellikle erkeklerle aynı ortama girememiş, görüşmemiş, görüştürülmemiştir. Kadınların böylesi kapalı bir yaşam sürmesinde İslamiyetin olduğu kadar harem sisteminin gelenek olarak yaygınlaşması da etkili olmuştur. Harem ve burada yaşayan Osmanlı kadını yerli ve yabancı yazar, ressam ve seyyahların ilgi odağı olmuştur. Döneme ait görsel ve yazınsal belgeler Osmanlı toplumunda gizemli bir yaşam süren Türk kadınını anlatmaktadır. Özellikle kullanılan kumaş ve model özelliklerinin zenginliği ile ünlenen Türk kadın giysilerine geniş olarak yer verilmiştir. Dönemin giysi örneklerinin yer aldığı görsel kaynaklar; minyatürlü el yazmaları ve albümler, resimlerle desteklenmiş seyahatnameler, tablo resimler ve gravürlerdir. Giysilerin kullanıma ve zamana bağiı olarak yıpranması, kadın giysilerini saklama geleneğinin olmaması döneme ait, günümüze kalabilmiş giysi sayısını azaltmıştır. Müzelerde bulunan mevcut eserler konu ile ilgili kaynaklardan elde edilen bulguların değerlendirilmesinde önemli katkılar sağlamakta, eksiklikleri tamamlamaktadır. Osmanlı dönemi kadın giysileri ev içi ve sokak giysileri olarak guruplandırılmaktadır. Ev içi giysileri; gömlek (iç entarisi), şalvar, entari, hırka ve üstlük (kaftan), sokak giysileri ise; ferace-yeldirme ve maşlahtır. Bu dönemde kadın ve erkek giysileri önemli benzerlikler göstermekte, zengin, fakir, saraylı, halktan, Türk, yabancı, müslüman veya müslüman olmayan kadınların giysileri arasında ise kumaşın kalitesi ve rengi dışında bir değişiklik bulunmamaktadır. Araştırma kapsamında 16.yüzyıla ait 12 örnek, 17.yüzyıla ait 39 örnek, 18.yüzyıla ait 75 örnek ve 19.yüzyıl ilk çeğreğine ait 14 örnek olmak üzere toplam 140 giysi örneği malzeme, biçim ve model özellikleri açısından incelenmiştir. Döneme ait giysilerde ipekli ve yünlü kumaşlar kullanılmıştır. Giysilerin çoğunluklu olarak görsel belgelerde yer alması kumaşlarıyla ilgili bulguların detaylandırılmasını engellemiştir. Kullanılan kumaşlar, çoğunlukla düz dokumalar ve bitkisel motiflerle bezeli kumaşlardır. Giysilerde süsleyici361 elemanlar olarak; şerit, kürk, oya ve işlemeler kullanılmıştır. Giysi örneklerinde canlı, parlak ve pastel renklerin birlikte ya da ayrı ayrı kullanıldığı, yoğun olarak kırmızı, yeşil ve sarı (altın sarısı), bunlara ilave olarak da mavi, pembe, turuncu, gri, krem, lacivert, kahverengi, bordo, mavi- yeşil, mor, hardal, bej ve siyah, beyaz renklerin yer aldığı görülmektedir. Giysilerin üst üste kullanımı sonucu elde edilen çok renkli görüntüde sanatçı duyarlılığında bir estetik bütünlük sağlanmıştır. Osmanlı dönemi Türk kadın giysilerinde, bütünde ve detaylarda görülen farklılıklar sonucu 35 model özelliği saptanmıştır. 16. Yüzyıl giysilerinde; kısa-bol kollu entariler, kolsuz ve yarım kollu hırkalar, uzun ve bol gömlekler, peşli bol etekler, çaprastlar, birit-ilik düğmeler, ipekliler, düz dokumalar, bitkisel ve sembolik motifler kullanılmış, giysiler biçimsel olarak X ve A formlara yerleştirilmiştir. 16. Yüzyıldaki zengin görüntünün 17. yüzyılda da sürdürüldüğü görülmektedir. Dönemin modasını; kolsuz-kısa kollu hırkalar, oldukça uzun ve dar kollu entariler, peşli bol etekler, hakim yakalar, kürklü üstlükler gibi model özellikleri oluşturmaktadır. 18. Yüzyılda yaşanan batılılaşma hareketleri ve lale devri Türk kadınının yaşamında da etkili olmuştur. Bu dönemde kadınla ilgili belgelerin sayıca çok oluşu Türk kadınının toplumsal yaşamdaki yerini alışının açık bir kanıtıdır. Kat kat giyilen giysiler, serpme bitkisel motiflerle bezeli ipekli kumaşlar, önden ve yandan peşli oldukça bol ve kuyruklu etekler, dar ve elleri örtecek şekilde uzun kollar, kürklü üstlükler, belde şal kuşaklar, işlemeler, oyalar, yırtmaçlar ve geniş pervazlar dönemin modasını yansıtmaktadır. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemi 19. yüzyıl kadın giysilerinde geleneksel çizgilerin aşamalı olarak yok olduğu, ve batıdan gelen modellerin benimsenerek moda olduğu görülmektedir. Bu yüzyılın ilk çeğreğinde 18. yüzyılda görülen özellikler kısmen de olsa sürdürülmüş, ancak ithal giysilerin moda olarak yaygınlaşması sonucu giysi üreticileri bu modelleri kopye etmek zorunda kalmışlardır.
Özet (Çeviri)
In the Ottoman Period, Turkish women were never able to see, meet, or be in the same place with anybody, especially men, except for her gender or her husband. The traditionally widespreading of the harem system was as influential as Islam in their living such a conservative life. Harem and the Ottoman Women living there had been the common interest of national and foreigner writers, painters and travellers. The visual and written documents that belong to this period tell about the Turkish women who lived an exotic life in the Ottoman society, the Turkish women clothes which were famous for their richness in fabric and style characteristics were widely dealt with, the visual documents, which include the examples of the clothes of the periods are paintings, gravurs and travel stories, which were supported with the hand writings and albums in miniature style, and pictures. The clothes' being torn related to usage and time, the absence of the tradition of keeping the women's clothes both caused the decrease of the number of clothes that remained, which belonged to the period. The present material that are in the museums, promote the evaluation of the knowledge attained through the related documents and complete the missing parts. The women's clothes in the Ottoman period can be grouped as house clothes and outwear. The house clothes were; shirts(underwear dress), şalvar, dresses, pullovers and onwear(kaftan), and the outwear was ferace-yeldirme and maslahs. In this period, there was a similarity between the women's and men's clothes, there was not much difference between the clothes of the Turkish, Foreigners, Muslims, or Non-Muslims except for the quality and the colours of the fabrics. In this research, 140 dresses consisting of twelve samples from the 16th century, thirty-nine samples from the 17* century, seventy-five samples from the ^8m century and fourteen samples from the first quarter of the 19th century including their materials, styles and models were studied. Silk and wool were used as fabrics in the period, the clothes' being mainly in the visual documents prevented the detailed description of the fabrics. The fabrics that were used, were mostly the plain ones and the ones with herbal patterns, lines, furs and needlework were used as ornamentation elements in the fabrics.363 The cloth samples were observed to have lively, shiny and pale colours together or separately with the dense usage of colours red, green and yellow(gold); and blue, pink, orange, grey, cream colour, dark blue, brown, burgundy, bluish green, purple, beige black and white in addition to these. The colourful appearance that was received by wearing ail of the on top of one another, has an aesthetic unity of an artist's sensibility. Thirty-five model characteristics were found to exist in the Turkish women's clothes of the Ottoman period depending on the differences in whole or the details. In the dresses of the 16th century; short and loose sleeved dresses, sleeveless or half-sleeved pullovers, long and lose shirts, loose skirts with peş(pesh), çaprasts, button holes, silk and plain fabrics, herbal and symbolic patterns were used, and the dresses were placed in X and A forms according to their styles. The rich appearance of the 16th century is observed to have been followed also in the 17th century, the fashion of the period consists of such model characteristics as sleeveless or short-sleeved pullovers, very long and narrow sleeved dresses, loose skirts with peş(pesh), judge type collars, and onwears of fur. The movement towards the western values and the Tulip period in the 18th century effected the Turkish women's life styles, the high amount of documents related to women in this period is a proof for the Turkish women's taking their places in the social life. The dresses that are worn on top of each other, silk fabrics covered with rare herbal patterns, the loose and tailed skirts with peshes(peşler) in the front or on sides, narrow sleeves and the ones as long as to cover the hands, onwears of fur, sals belts around the waist, needlework, yirtmacs and wide corners all reflect the fashion of the period. In the women's clothes of the 19th century, in the last period of the Ottoman Empire, the traditional styles in the women's clothes are observed to have disappeared step by step, and the models that came from the west are observed to have been admired and to have become the fashion. In the first quarter of this century, the characteristics of the 18th century were followed although partly, however, as a result of the widespread of the imported clothes as fashion the fabric producers had to copy these models. T-G. \M§Eku \Hf - ? \ ml-..
Benzer Tezler
- XVI. ve XVII. yüzyıl Osmanlı Dönemi saray kadın kıyafetleri ile halk kadın kıyafetlerinin karşılaştırılması
The comparison of the palace women?s clothing and public women?s clothing at XVI-XVII th century Ottoman Period
SEDA TÜRÜT
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Giyim EndüstrisiHaliç ÜniversitesiTekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. ŞEBNEM R. TEMİR
- II. Meşrutiyet Dönemi kadın dergilerindeki kadın modasının tasarım özellikleri üzerine nitel bir analiz
An analysis qualitive on design characteristcs of women's fashion in women magazines II. Meşrutiyet of Period
GÜLŞAH POLAT
- Doğuş koleksiyonu'nun incelenmesi koruma ve sergileme yöntemleri
Analyzing of dogus collection methods of protection and exhibition
AYŞE GAMZE ÖNGEN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2013
Giyim EndüstrisiHaliç ÜniversitesiTekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. ŞEBNEM RUHSAR TEMİR GÖKÇELİ
- Basına göre şapka ve kılık kıyafet inkılabı
The hat and attire revolution according to press
BURCU ÖZCAN
- Osmanlı kadınının giyim kuşamı (Tanzimattan Meşrutiyete)
Ottoman women's clothing culture (from political reforms in 1839 to constitutionalism)
FÜSUN BAYER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıErciyes Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEFAETTİN SEVERCAN