Bozkır kavimlerinin sosyal, dinî ve askerî gelenekleri (Başlangıçtan IX. yüzyıla kadar)
Social, religious and military traditions of the steppe tribes (From the beginning to the IXth century)
- Tez No: 875464
- Danışmanlar: PROF. DR. ESMA REYHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 232
Özet
Bozkırlar doğuda Mançurya'dan Macaristan'a kadar uzanmaktadır. Orta Asya, Kuzey Asya ve Doğu Avrupa Avrasya bozkırları olarak bilinmektedir. Avrasya bozkırlarında tarih öncesi dönemlerden başlamak üzere, çeşitli kültürler varlığını sürdürmüştür. Bu çevrede birçok önemli gelişme olmuştur. At binek hayvanı olarak kullanılmıştır. Bundan başka demir kullanılmaya başlamıştır. Bu sayede büyük bozkır devletleri ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında İskit, Hun ve Gök Türk devletleri önemli bir yer tutmaktadır. İskit, Hun ve Gök Türk toplumlarında çeşitli geleneklerden söz etmek mümkündür. Bozkırlarda tarih öncesi dönemlerde görülen gelenekler, arkeolojik kaynaklarla takip edilebilmektedir. Daha sonra yazılı kaynaklar sayesinde bilgi sahibi olunmaktadır. İskitlerden başlayarak Hunlar ve Gök Türklere geleneklerin geçtiği görülmektedir. Gelenekler arasında sosyal, dinî ve askerî olanlar önemli bir yer tutmaktadır. Sosyal gelenekler arasında doğum, ad verme, kan kardeşliği, evlenme, toy verme, avcılık, at yarışları, ok atışları, kımız içme, dağlama ve damgalama vb. söz edilebilir. Dinî gelenekler arasında yoğ töreni, cesedi mumyalama, kurgan yapma, at kurbanı, balbal yapma, bengü taş yapma, atalara saygı, kurttan türeme, tabiat kuvvetlerine inanma ve kehanet vb. sayılabilir. Askerî gelenekler arasında sürek avına çıkma, ok gönderme, savaş meclisi toplama, geçit töreni yapma, at kuyruğu bağlama, yağmur yağdırma, tuğ- bayrak kullanma, düşmanı yıldırma ve yıpratma, öleni cepheden getirme ve zafer kutlaması yapma vb. belirtilebilir. Bu gelenekler sayesinde İskit, Hun ve Gök Türk toplumlarının kültürleri öğrenilebilmektedir. Ayrıca bozkır kavimlerinde yaşatılan geleneklerin sürekliliği ortaya konulmaktadır. Bazı gelenekler bozkır çevresinde yalnız İskit Dönemi'nde görülmektedir. Bazıları Hun Dönemi'nde bulunmaktadır. Önemli bir kısmı ise İskit, Hun ve Gök Türk dönemlerinde varlığını sürdürmektedir. Bu geleneklerden bir kısmının Gök Türk Dönemi'nden sonra da yaşadığını ve günümüze kadar ulaştığını söylemek mümkündür. Bu geleneklere bakarak bozkır kavimlerinin yüksek bir kültüre ulaştığını söylemek mümkün olabilmektedir. Bu geleneklerden hareketle bozkır kavimlerinin hayat tarzı ve inançları hakkında bilgi sahibi olunmaktadır. Onların kültürleri hakkında bilinmeyenler bir bütün olarak ortaya konulmaya çalışılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The Eurasian steppe extends from Manchuria to the Hungarian plain and contains the wide regions of Central and Inner Asia and Eastern Europe. From the prehistoric ages on, various cultures came into existence in the Eurasian steppe region and important developments happened. Horse-riding and exploiting iron were the most significant two of them, thanks to which great steppe empires emerged. Among them the Scythians, Hun/Xiong-nu and the Kök Türks are the most outstanding. Their societies had interconnected traditions. Prehistoric traditions can be studied through archaeological findings. Later, written documents provide significant information. It is highly observable that the Scythian traditions were inherited by the Huns and Kök Türks. Among the traditions, the social, religious and military ones have a significant place. We may count the customs for the birth, name-giving, blood brotherhood, marriage, fiesta (toy), hunting, horse racing, arrow shooting, kumis drinking, branding and stamping among the social traditions. The religious traditions include mainly the yoğ (funeral), mummying the corpse, building kurgans, horse sacrifice, erecting balbals (stels), producing inscriptions, respect for the ancestors, the belief of creating from a wolf, believing in natural forces and prediction. The scavenger hunt, sending an arrow, gathering a war assembly, making a parade, knotting the tail of a horse, rain making, using a banner, intimidating and wearing down the enemy, bringing back the dead in the front and celebrating the victory are among the military traditions. Thanks to those traditions, we can learn more about the cultures of the afore-said societies. Besides, they make clear the very continuity of the traditions in the steppe societies. Some traditions are observed in the steppe only among the Scythians. Some of them were recorded only for the Huns. However, a significant part of them are shared among the three social entities. It is possible to say that some of those traditions survived after the Kök Türks to our ages. An evaluation of those traditions would show the high cultural level of the steppe peoples and they put a light upon the life-style and beliefs of those peoples. This paper represents a holistic approach to the unknown parts of their cultures.
Benzer Tezler
- Kafkaslar'da atlı - bozkır kavimleri (M. Ö. 1 bin)
Horse - braker tribes in the caucasas (1 st. millennium B. C.)
MUHABBET MİKAYILOV
- Bozkır kavimlerinde sosyal, dini, askeri, iktisadi, bilimsel ve düşünsel hayat
Social, religious, military, economic, scientific, and intellectual, life in steppe tribes
FERDİ AKYÜN
- Destan ve efsanelere göre bozkır kavimlerinde kültürel hayat
The cultural life amongst the steppe tribes in accord with epics and myths
MAZHAR NARŞAP
- Arzhan, Pazırık ve Esik kurganlarına göre bozkır kavimlerinde kültürel hayat
Cultural life in steppe tribes according to Arzhan, Pazırık Andesik kurgans
MAZHAR NARŞAP
- Doğu ? batı kültürel etkileşiminde ipek yolu (başlangıçtan Göktürk dönemi sonuna kadar)
Silk road in the cultural interaction of east and west (from the beginning till the end of Gokturk period)
ADNAN TOPRAK
