Kütahya Müzesi'nde yer alan Türk dönemi seramikleri
The Turkish period ceramics in the Kutahya Museum
- Tez No: 877706
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEVİNÇ GÖK İPEKÇİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 985
Özet
Kütahya, verimli kil yatakları ve ham madde kaynakları sayesinde tarih boyunca önemli seramik üretim merkezlerinden biri olmayı başarmıştır. 5000 yıla kadar uzanan köklü seramik üretimi ise günümüzde ağırlıklı olarak endüstriyel alanda, çeşitli fabrikalarda devam ettirilmektedir. Bugün, üretim her ne kadar endüstriyel alana taşınsa da geleneksel üretim teknikleri ve sanat anlayışı çeşitli sanatçılar tarafından geleceğe aktarılmaktadır. Kütahya Müzesi deposunda Türk Dönemi'ne ait çok sayıda çini ve seramik bulunmaktadır. Kent merkezindeki kazılardan ele geçen bu buluntular, Kütahya seramiklerinin yaklaşık 600 yıllık üretim geleneğini göstermesi açısından son derece önemlidir. Tezin konusunu, uzun yıllar kent merkezindeki kazılardan ele geçen ve müze deposunda korunan Türk Dönemi seramikleri oluşturmaktadır. Kütahya seramiklerinin 18. yüzyılı, önceki yüzyıllara kıyasla çok daha fazla sayıda örneğin günümüze ulaştığı bir dönemdir. Bu nedenle 18. yüzyıl üretimleri hakkında daha detaylı bilgiler edinilmektedir. Ancak bu döneme ilişkin bilgiler de Kütahya seramiklerini tam anlamıyla aydınlatacak düzeyde değildir. Kütahya seramikleri, günümüze değin farklı kentlerden ele geçen kazı buluntuları veya çeşitli müze koleksiyonlarındaki örnekler üzerinden incelenmiştir. Esas üretim merkezi olan Kütahya'da ise arkeolojik kazıların yetersizliği nedeniyle detaylı çalışmalar yapılamamıştır. Tezde, bugüne kadar bilim dünyasıyla paylaşılmamış ve Kütahya'da ele geçen seramikler araştırılmıştır. Çalışma kapsamında, müze deposunda yer alan ve seramik üretimine işaret eden fırın malzemeleri, bozuk, yanık, yarı mamuller ile Kütahya'nın henüz çok iyi bilgi sahibi olamadığımız 14-15. yüzyıl arasındaki üretimleri ve 15-16. yüzyıla ait beyaz bünyeli seramikleri ele alınmıştır. Ayrıca depodaki Kınık üretimi seramikler de çalışmaya dahil edilmiştir. Bu örnekler sadece üslup, desen, form özellikleriyle incelenmemiş, üretim koşulları ve malzeme bilgileri de detaylı olarak araştırılmıştır. Tezimizde,“Milet işi”seramik grubunda sıraltı ve slip tekniklerinin bir arada uygulandığı iki fragman incelenmiştir. Kütahya Kalesi'ndeki bir kâse haricinde benzer örneğini henüz bulamadığımız bu uygulama, ustaların yeni bir teknik denemesi olarak yorumlanmıştır. Ayrıca, incelediğimiz örneklerde form açısından konik gövdeli, dışa çekik kalınlaştırılmış basit ağızlı ve düz dipli yeni bir tabak grubu tespit edilmiştir. Bu tabak grubu, benzer birkaç örneğin yanı sıra arkeometrik analizler de göz önünde bulundurulduğunda 14-15. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Tez kapsamında yaptığımız tespitlerden bir diğeri de havruzlar (lazımlıklar) üzerine olmuştur. Taşıma kolaylığı açısından genellikle çift kulplu üretilen havruz örneklerinden tezimizde incelediğimiz ve günümüze tam olarak gelebilmiş bir havruz tek kulplu olması yönüyle dikkati çekmektedir. Ayrıca, Kütahya seramiklerinin en yoğun üretim grubunu oluşturan fincanlarda da belirli standartların gözetildiği ve benzer ebatlarda kalıpların kullanıldığı saptanmıştır. Tüm bunların yanı sıra üçayak veya bozuk üretimlerle ele geçen ve ele geçtiği dönem buluntu yerleriyle not alınan seramiklerin izi sürülerek kent merkezinde atölye olabileceğini gösteren yerler tespit edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Thanks to its efficient clay beds and raw material resources, Kütahya has managed to become one of the substantial ceramic production centers throughout history. Today, deep-rooted ceramic production, dating back to 5000 years, is mainly carried out in industrial areas and various factories. Today, although production is moved to the industrial field, conventional production techniques and art conception are carried over to the future by various artists. Many tiles and ceramics belonging to the Turkish Period are available in the warehouse of Kütahya Museum. These archaeological findings from the excavations in the city center are extremely important in terms of revealing the production tradition of Kütahya ceramics for about 600 years. The subject of the thesis is the Turkish Period ceramics recovered from the excavations in the city center for many years and preserved in the museum warehouse. The 18th century of Kütahya ceramics is a period in which a much larger number of samples have survived compared to previous centuries. For this reason, more detailed information is obtained about the productions of the 18th century. However, the information about this period is not at a level to fully shed a light on the Kütahya ceramics. Kütahya ceramics have been examined through excavation findings from different cities or samples from various museum collections until today. In Kütahya, the main production center, detailed studies could not be carried out due to the inadequacy of archaeological excavations. In the thesis, the ceramics recovered in Kütahya have not been disclosed to the science world until today. Within the scope of the study, kiln materials, defective, burnt, semi-finished products, which are located in the museum warehouse and indicate the production of ceramics, and the productions of Kütahya between the 14th-15th centuries and the white framed ceramics of the 15th-16th century, which we do not yet have very satisfactory information in possession, are discussed. In addition, Kınık production ceramics in the warehouse have also been included in the study. These samples were not only examined with their style, pattern and form characteristics, but also production conditions and material information were investigated in detail. In addition to all these, it was endeavored to determine the places that could be a workshop in the city center by tracing the ceramics recovered with tripod or defective productions and noted with the findings of the period. In our thesis, two fragments in which glaze and slip techniques were applied together in the“Miletus work”ceramic group were examined. This application, which we have not yet found a similar example except for a bowl in Kütahya Castle, has been interpreted as a new technique experiment of the masters. In addition, a new plate group with conical body, outwardly thickened simple mouth and flat bottom has been determined in terms of form in the samples we examined. This group of plates is dated to the 14th-15th century, taking into account archaeometric analyzes as well as a few similar examples. Another of the findings we made within the scope of the thesis was on havruzs (potty seats). Among the examples of havruz, which are usually produced with double handles for ease of transportation, the one we examined in our thesis, which has survived to the present day, draws attention with its single handle. In addition, it was also determined that certain standards were observed in the production of cups, which constitute the most intensive production group of Kütahya ceramics, and that molds of similar sizes were used. In addition to all these, by tracing the ceramics recovered with tripod or defective productions and noting the finds of the period in which they were recovered, it was tried to identify the places in the city center that may indicate workshops.
Benzer Tezler
- Mevleviliğin Türk plastik sanatlarına etkileri
Mevlevi's influence on Turkish plastic arts
HAMİT ARBAŞ
- İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Revan Köşkü'nde bulunan çiniler ve karakteristik özellikleri
Tiles in the Revan tower of İstanbul Topkapi Palace and their characteristic qualities
MÜGE BOZBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
PROF. DR. AYŞE ÜSTÜN
- Çinilerde kullanılan klasik Kütahya çini desenleri
Classic Kütahya tile designs used on tiles
ZEYNEP AKBAŞ UYANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. TEVHİDE ÖZBAĞI
- Kütahya ili Merkez ilçesindeki savatlı gümüş takılar
It is provided with documenting by researching the niello style applied to silver ornament it Kütahya
AYŞEN ARAT ÖZKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. TOMRİS KATLI
- Tavşanlı arkeolojisi ve Tavşanlı Belediye Müzesi'nde bulunan Tunç Çağı'na tarihlenen pişmiş toprak eserler
Archaeology of Tavşanlı and terracotta artifacts dating to the Bronze Age found in the Tavşanlı Municipal Museum
MEHMET ALİ KOCABAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiKütahya Dumlupınar ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. NEJAT BİLGEN