Sağır kimlik gelişiminde aile ve sosyal ilişki deneyimlerinin rolü: Yorumlayıcı fenomenolojik analiz çalışması
The role of family and social relationship experiences on deaf identity : A study of ipa
- Tez No: 880422
- Danışmanlar: PROF. DR. AZİZE NİLGÜN CANEL, PROF. DR. CEMİLE MÜJDE ATABEY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
İşiten aileye doğan sağır çocukların kimlik gelişimleri farklı dinamiklere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. İşitme kaybının gerçekleştiği yaş, ebeveynin işitme durumu, ailede sağır bir üyenin var olup olmaması, aile içindeki iletişim türü, eğitim aldığı okul türü gibi etmenler sağır bireylerin sağır kimlik sürecini şekillendiren en temel etkenler arasında yer almaktadır. Bu etmenlerin yanı sıra sağır kültür ve Türk İşaret Dili (TİD) ile ilk temas, sağır kimliğe adım atmalarında bir dönüm noktası olarak görülmektedir. Tüm bu etmenler, oldukça dinamik bir kimlik yapısını ortaya koymakta ve her bireyin sağır kimlik gelişim sürecini farklı kılmaktadır. Bu araştırmada, sağır bireylerin sağır kimlik gelişim süreçlerinde aile ve sosyal ilişkilerine dair öznel deneyimlerini derinlemesine incelemek amaçlanmaktadır. Bu bilgiler ışığında, işiten ebeveyne sahip sağır bireylerin aile ve sosyal ilişkilerini ortaya çıkarmak amacıyla öznel deneyimlere odaklanan yorumlayıcı fenomonelojik analiz (YFA) yönteminden yararlanılmıştır. YFA yönteminin ilkelerine göre oluşturulan katılımcı grubunun homojen yapıda olmasına dikkat edilmiştir. Bu doğrultuda, araştırmanın katılımcı grubunu; işiten ebeveyne sahip, Türk İşaret Dili (TİD) bilen, üniversiteye giriş sınavında yerleşmeye hak kazanmış ve 35-45 yaş aralığında olan üç kadın dört erkek olmak üzere toplam yedi sağır katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmacı tarafından Türkçe olarak hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu bir uzman tarafından TİD'e çevrilmiştir. Katılımcılarla TİD ile gerçekleştirilen görüşmelerin süresi 80-140 dakika arasında değişiklik göstermektedir. Gerçekleştirilen her bir görüşmenin ardından görüşmeler araştırmacı tarafından TİD'den Türkçe'ye deşifre edilmiştir. Yorumlayıcı fenomenolojik analiz ile incelenen verilerin sonucunda beş genel deneyimsel tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar;“ailede öteki olmak”,“ailenin ötesi: toplumda öteki olmak”,“iki dünya arasında”,“sağır dünyayı keşif”ve“işiten kültürden sağır kültüre”olarak isimlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, sağır bireylerin erken yaşam dönemlerindeki aile ilişkilerinin ve sonrasında işiten toplumla sosyal etkileşim deneyimlerinin sağır kimlik gelişim süreçlerini yapılandırmada belirleyici olduğu ortaya çıkmıştır. Sağır kimlik gelişim evrelerinin psikolojik iyi oluş üzerinde önemli etkilere sahip olduğu bilinmektedir. Bu nedenle psikolojik danışmanlık hizmetinde sağır kimlik sürecine dair bilgi sahibi olmanın kritik öneme sahip olduğu belirtilmektedir. Aynı zamanda bu çalışmanın, sağır topluma yönelik farkındalığın artmasına ve sağır bireylere yönelik psikolojik hizmetlerin erişebilirliğine katkı sağlama bağlamında önem arz ettiği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The identity development of deaf children of hearing families varies depending on different life dynamics. Factors such as age of hearing loss, hearing status of parents, existence a deaf member in the family, communication method and type of school they attend are among basic factors that shape the deaf identity process. In addition to these factors, initial encounter with deaf culture and Turkish Sign Language (TSL, TİD in Turkish) is regarded as a significant milestone marking the beginning of the journey towards deaf identity. All these factors reveal a very dynamic identity structure and make each individual's deaf identity development a unique process. This research aims to examine family and social relationships of deaf individuals in their deaf identity development. In the light of this information, the interpretive phenomenological analysis (IPA) method, which focuses on subjective experiences, was utilized to explore experience of deaf individuals with hearing family and society. Depending on the principles of IPA, the study group has a homogeneous structure. Therefore, the study group was composed of four criteria including participants' age, parents' hearing status, language and education level. The study group consists of seven deaf participants (three women and four men) with hearing parents, proficient in Turkish Sign Language (TSL), who have successfully passed the university entrance exams, and are aged between 35 and 45. The semi-structured interview form prepared in Turkish by the researcher was translated into TSL by an interpreter. The duration of the interviews conducted with the participants via TSL varies between 90-120 minutes. After each interview, the interviews were transcribed from TİD into Turkish by the researcher. As a result of the data examined through interpretive phenomenological analysis, five general experiential themes emerged. These themes were named as“being the other in the family”,“beyond family: being the other in society”,“between two worlds”,“discovering deaf world”, and“from hearing to deaf culture”. According to the findings of the research, it has been demonstrated that family and social relationships experiences of the participants are indicative elements in structuring the deaf identity development processes. It is indicated that deaf identity development stages have significant influence on mental health and psychological well-being. Hence, it is emphasized that possessing knowledge about the process of deaf identity is crucial in psychological counseling services. Moreover, this study plays a significant role in contributing to increase in awareness of deaf community and accessibility on psychological services for deaf individuals.
Benzer Tezler
- Erendiz Atasü'nün eserlerinde kadın
Woman in the works of Erendi̇z Atasü
ALEV ÖNDER
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BEDRİ AYDOĞAN
- Distimi ve depresif bozukluklarda kimlik, kişilik ve mizaç özellikleri
Personality, identity and temperamental characteristics of dysthymic and depressive patients
YAŞAN BİLGE ŞAİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
PsikiyatriAdnan Menderes ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İ. FERHAN DEREBOY
- اٌجسث ػٓ اٌٙٛ٠خ فٟ نؼؽ ٔبؾن اٌّالئىخ
Nȃzik el-Melȃike'nin şiirlerinde kimlik arayışı
ABDULRAZZAQ TALAAT OTHMAN
Yüksek Lisans
Arapça
2017
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM USTA
- Evaluation of folk beliefs formed around Ahmed-i Hânî tomb in terms of collective memory
Ahmed-i Hânî Türbesi etrafında oluşan halk inançlarının toplumsal hafıza açısından değerlendirilmesi
SEMANUR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSA ÖZTÜRK
