Kazakçadaki Rusça kopyalar
Russian copies in Kazakh
- Tez No: 880550
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Diller; tarihî, sosyal, ekonomik, coğrafi, siyasi vb. çeşitli sebeplerle karşı karşıya geldiğinde birbirlerini etkilemektedir. Bu etkileşim, iki farklı dil ailesine ait diller arasında olabildiği gibi aynı dil ailesinin üyeleri arasında da olabilmektedir. Diller etkileşimin seviyesine göre birbirlerinden sözcüksel, biçim birimsel, anlam bilimsel ve söz dizimsel kopyalamalar yapabilmektedirler. Bu karşılıklı etkileşim özellikle iki dillilik söz konusu olduğunda daha da derinleşmektedir. Türk dilli halklar asırlar boyu Avrasya'nın çeşitli bölgelerine yayılmıştır. Yayıldıkları bölgelerde karşılaştıkları topluluklarla kurdukları ilişkiler dilsel etkileşimi de beraberinde getirmiştir. Türk dilleri bazen verici dil olarak karşılaştığı dilleri etkilerken bazen de alıcı dil konumunda onlardan etkilenmiştir. Türk dillerinin yoğun dil ilişkisi içinde bulunduğu dillerden biri de Slav dilleridir. Ruslar başta olmak üzere diğer Slav kökenli milletlerle bir arada yaşayan Türk toplumlarının dillerinde bu dillerin etkisini sözcüksel düzeyden söz dizimsel düzeye kadar gözlemleyebilmekteyiz. 18. yüzyıl başlarından 20. yüzyılın sonuna kadar Rus hâkimiyetinde kalan Kazak toplumu, 1991'de kendi bağımsız devletini kurmuş; ancak kültürel, sosyal ve dil bilimsel açıdan Rus tesiri bu tarihten sonra da devam etmiştir. Bu çalışmada, öncelikle dilin yapısından kaynaklanan etkenlerin araştırılmasına bir zemin oluşturmak için dil dışı faktörler üzerinde durularak ilişkinin toplumsal boyutu ve dil ilişkisine yansımaları değerlendirilmiştir. Ardından tarihî ve siyasi sebeplerle uzun yıllar etkileşimde bulunmuş iki farklı dil ailesine ait Kazakça ve Rusça arasındaki dil ilişkileri, Lars Johanson'un kod kopyalama teorisi çerçevesinde ele alınarak Rusçanın Kazakça üzerindeki dil bilimsel etkisi incelenmiştir. Kazakçadaki Rusça kopyalar sınıflandırılarak açıklanmıştır. Böylece Rusçanın etkisinin sadece Kazakçanın söz varlığıyla sınırlı kalmadığı, dil bilgisel kategorilerin hemen hemen her seviyesinde görüldüğü ve özellikle birebir çeviriler nedeniyle çok sayıda birleşme kopyalarının bulunduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Languages affect each other when they come face to face for various reasons such as historical, social, economic, geographical, political, etc. This interaction can be between languages belonging to two different language families or between members of the same language family. Depending on the level of interaction, languages can make lexical, morphological, semantic, and syntactic copies from each other. This mutual interaction becomes even deeper especially in the case of bilingualism. Turkic-speaking peoples have spread to various regions of Eurasia for centuries. The relations they established with the communities they encountered in the regions where they spread brought along linguistic interaction. While Turkic languages sometimes influenced the languages they encountered as source languages, sometimes they were influenced by them as target languages. One of the languages with which Turkic languages have intensive linguistic relations is Slavic languages. We can observe the influence of these languages from lexical to syntactic level in the languages of Turkish communities living together with other Slavic nations, especially Russians. From the early 18th century until the end of the 20th century, the Kazakh society, which remained under Russian rule, established its own independent state in 1991; however, the Russian influence continued after this date and affected it culturally, socially, and linguistically. In this study, firstly, the social dimension of the relationship and its reflections on the language relationship were evaluated by focusing on non-linguistic factors to create a basis for the investigation of the factors arising from the structure of the language. Then, the linguistic relations between Kazakh and Russian, which belong to two different language families that have interacted for many years due to historical and political reasons, are examined within the framework of Lars Johanson's code copying theory and the linguistic influence of Russian on Kazakh is analyzed. Russian copies in Kazakh are classified and explained. Thus, it has been determined that the influence of Russian is not limited to the vocabulary of Kazakh but is seen at almost every level of grammatical categories, and there are many merger copies, especially due to one-to-one translations.
Benzer Tezler
- Çin'de Kazakça-Tuvaca dil ilişkisi
Kazakh-Tuvan languang contact in China
SHANATI SILAMU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR
- Kazakh esh-words and negative concord
Kazakça'daki esh-kelimeleri ve olumsuz uyum
ASSEM AMIRZHANOVA
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELENA GUERZONI
- Wpływ jezyka czagatajskiego na jezyk kazachski i uzbecki
Başlık çevirisi yok
MALGORZATA HUDYGA
Yüksek Lisans
Lehçe
2007
DilbilimUniwersytet im. Adama MickiewiczaTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HENRYKA JANKOWSKIEGO
- Kazakça sıfat-fiillerde zaman ve görünüş
Tense and aspect in Kazakh participles
DİLARA DOLKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN GÜZEL
- Türkçe gibi edatı ve Kazakçadaki işlevsel karşılıkları
Postposition gibi in Turkish and functional counterparts in Kazakh
ROZIPKA KHASHIMOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR