Üstün zekâlı öğrencilerin davranışsal özelliklerini belirleme ölçeğini uyarlama çalışması
Adaptation study of the scale for rating behavioral characteristics of superior students
- Tez No: 880855
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MAHMUT ÇİTİL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Özel Eğitim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Üstün zekâlıların eğitiminde kritik öneme sahip ilk değerlendirme alanı tanılamadır. 1970'lerde başlayan tanılama tartışmaları günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Ülkelerin çeşitli hedefleri doğrultusunda farklı alanlarda yetenekleri olan ve çağdaş toplumlar yaratma çabasında en umut veren bireylerin keşfedilmesi amacıyla tanılama, program geliştirmenin ilk önemli adımlarından biri olarak önemini korumaktadır. Literatürde tanılama sürecinde ebeveyn, veli, öğretmen, akran gibi birden fazla veri kaynağı, nitel ve nicel farklı bilgi türleri, öğrenci özelliklerini daha geniş kapsamda ele alan bir tanımlama ve farklı ortamlarda öğrenci davranışlarının daha kapsamlı bir şekilde ele alınmasını gerektiren çok yönlü bir tanılama sisteminin geliştirilmesi konusunda görüş birliği hakimdir. Bu tanılama sisteminde kullanılacak en önemli araçlardan biri de öğretmenlerin öğrencilerinin güçlü yönlerini, ilgilerini ve ihtiyaçlarını anlamak için kullandıkları ve öğrenci davranışlarına ilişkin çok sayıda gözlemi etkili bir şekilde bir araya getirmelerine olanak tanıyan derecelendirme ölçekleridir. Tanılama sürecinde öğretmenlerin üstün yetenekliliğin pek çok biçimi olduğunu bilmeleri ve“üstün zekâlı çocuk”özelliklerini kalıplaştırmamaları gerektiği vurgulanmaktadır. Türkiye'de üstün zekâlı öğrencilerin tanılanmasında kullanılacak güvenilir ve geçerli araçlara duyulan ihtiyaç doğrultusunda, üstün zekâlı öğrencilerin 14 farklı boyutta davranışsal özelliklerinin belirlenmesini sağlayan“Üstün Zekâlıların Davranışsal Özelliklerini Belirleme Ölçekleri-SRBCSS”Türkçe'ye uyarlanarak Türkiye örnekleminde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Türk kültüründe model veri uyumunu belirlemek amacıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmıştır. Farklı sınıf seviyelerinde kullanılabilirliğinin kanıtlanması amacıyla grup değişmezliği analizleri yapılmıştır. Hem üstün zekâlı hem de normal gelişim gösteren öğrencilerin değerlendirilmesinde kullanılabilirliğini kanıtlayan ölçme eşdeğerliği analizleri yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında Üstün Zekâlıların Davranışsal Özelliklerini Belirleme (ÜZDÖB) ölçeği olarak anılan ölçeklerin 14 farklı boyutu için ilkokul ve ortaokulda her bir sınıf düzeyi için standartlaştırılması ve kesme puanlarının belirlenmesi amacıyla Normal Dağılım Eşdeğer yöntemi kullanılmıştır. ÜZDÖB ölçeğinin genelinden ve alt boyutundan alınan puanlar üstün zekâlı ve normal gelişim gösteren çocuklara göre ve bunların içinde de ilkokul ve ortaokul olma durumlarına göre Cronbach Alpha güvenirlik değerleri raporlanmıştır. Aynı kategorilerde alınan puanlar cinsiyetlerine göre ve üstün veya normal gelişim göstermesi durumuna göre karşılaştırılarak bağımsız örneklem t-testi sonuçları açıklanmıştır. Ayrıca ÜZDÖB ve TONI-3 ile öğrencilerin yazılı sınav başarı notları arasındaki korelasyon incelenerek ölçüt geçerliği verileri sunulmuştur. Bulgular, ÜZDÖB ölçeğinin orijinal yapısını koruduğunu ve ölçeğin Türkiye örnekleminde geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, üstün zekâlı öğrencilerin tanılanmasında ölçeğin kullanılabilirliğini artırmak amacıyla her bir sınıf düzeyinde norm değerleri oluşturulmuştur. Bu doğrultuda, eğitimcilerin ve araştırmacıların üstün zekâlı öğrencilerin belirlenmesi ve desteklenmesi sürecinde ÜZDÖB ölçeğinin etkili bir araç olduğu ve yalnızca tanılama sürecinde değil eğitim süreçlerinde pek çok farklı amaçla kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Bu araştırma, üstün zekâlıların eğitiminde kapsamlı ve güvenilir bir tanılama sisteminin önemini vurgulamaktadır. Türkiye'de SRBCSS ölçeğinin uyarlanması ve doğrulanması, üstün zekâlı öğrencilerin doğru bir şekilde tanılanması ve desteklenmesi için değerli bir kaynak sağlamaktadır ve onların gelişimini ve potansiyelini artırma hedefine katkıda bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The critical importance of identification in the education of gifted has been recognized for decades. Since the 1970s, discussions on identification practices have continued to evolve. However, in line with the various national goals, the identification of individuals with diverse talents remains a crucial first step in program development, aiming to discover the most promising individuals for creating contemporary societies. The literature emphasizes the need for a multifaceted assessment system that incorporates multiple data sources such as parents, teachers, peers, and qualitative and quantitative information types. This system should provide a comprehensive understanding of student characteristics and behaviors across different environments. One of the critical tools in this assessment process is rating scales used by teachers. These scales help teachers effectively compile numerous observations related to students' strengths, interests, and needs. It is crucial for teachers to recognize the many forms of giftedness and to avoid stereotyping“gifted children.”In response to the need for reliable and valid tools for identifying gifted students in Turkey, this study aimed to adapt the“Scales for Rating the Behavioral Characteristics of Superior Students (SRBCSS)”into Turkish and validate it within the Turkish context. Confirmatory Factor Analysis was conducted to determine model-data fit within Turkish culture. Group invariance analyses were performed to demonstrate its applicability across different grade levels. Measurement equivalence analyses were conducted to prove its utility in assessing gifted and typically developing students. The study employed the Normal Distribution Equivalence method to standardize and establish cutoff scores for each dimension of the SRBCSS, referred to as ÜZDÖB in this study, across elementary and middle school grade levels. Cronbach's Alpha reliability values were reported for scores obtained from the overall scale and sub-dimensions, comparing gifted and typically developing students across elementary and middle schools. Independent sample t-test results were provided to compare scores based on gender and gifted-nongifted. Additionally, criterion validity data were presented by examining the correlation between ÜZDÖB, TONI-3, and students' exam scores. The findings revealed that the ÜZDÖB scale retained its original structure and proved a valid and reliable assessment tool within the Turkish sample. Norm values were established for each grade level to enhance its usability in identifying gifted students. Consequently, the study concluded that the ÜZDÖB scale is an effective tool for educators and researchers in the identification and support of gifted students. It can be used for various purposes, not only in the assessment process but also in educational practices. This research underscores the significance of a comprehensive and reliable assessment system in gifted education. The adaptation and validation of the SRBCSS scale in Turkey provide a valuable resource for accurately identifying and supporting gifted students, contributing to the broader goal of fostering their development and potential.
Benzer Tezler
- Üstün zekâlı öğrencilerin akran zorbalığına ilişkin görüşleri
Social emotional reactions of gifted students to peer bullying
TUĞÇE GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimBahçeşehir ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞİN KAPLAN SAYI
- Genel zihinsel yetenek alanında özel yetenekli çocuklarda üstbiliş sorunları ile kaygı düzeyi ve davranışsal sorunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between metacognition problems and anxiety level, emotional and behavioral problems in gifted children
BARİKA MERCAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Psikiyatriİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MESUT YAVUZ
- Üstün ve normal zeka tanılı çocukların bağlanma davranışının sosyal-duygusal ve davranışsal sorunlarla ilişkisi
The relation between attachment to social-emotional and behavioral problems of gifted and normal children
SARA EVLİ ÖZHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiUygulamalı Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURAK DOĞANGÜN
- Üstün veya özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumları ile akademik başarıları arasındaki ilişki
Attitudes of gifted or special ability student toward the social studies and their academic achievements
AYKUT UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
CoğrafyaDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. İSMAİL BULDAN
- Üstün zekalı ve üstün yetenekli öğrencilerin etiket etkilerinin anne baba figürlerine dair algılarının incelenmesi
A research study on effects of labeli̇ng students as gi̇fted and talented accordi̇ng to percepti̇ons of mother and father fi̇gures
GÖZDE EKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN EKER