Panoptikonun işletmelerde sosyal kaytarma ve psikolojik iklim üzerine etkisi: Afşin-Elbistan Termik Santrali'nde bir araştırma
The effect of panopticon on social loafing and psychological climate in businesses: A study in Afşin-Elbistan Thermal Power Plant
- Tez No: 881071
- Danışmanlar: PROF. DR. LUTFİYE ÖZDEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Panoptikon, Sosyal Kaytarma, Psikolojik İklim, AfşinElbistan B Termik Santrali, Panopticon, Social Loafing, Psychological Climate, Afşin-Elbistan B Thermal Power Plant
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 319
Özet
Hayata geçirilememiş mimari bir tasarım olan panoptikon, enformasyon teknolojilerinin gelişmesiyle beraber örgütlerde elektronik veya teknolojik panoptikon şeklinde vücut bulmuştur. Görünmeden bütünü görmek anlamına gelen ve metaforik bir kavram olan panoptikon denetimin ve bireyin üzerinde sürekli izlendiği hissi oluşturarak özdisiplinin bir aracı haline gelmiştir. Bireysel görevlere kıyasla toplu görevlerde çabanın azaltılması anlamına gelen ve sinerjinin tersi bir durumu ifade eden sosyal kaytarma bireysel performansı ve örgütsel sonuçları etkileyen önemli bir faktördür. Psikolojik iklim ise bireyin iş ortamına ilişkin olumlu olumsuz tüm algılarını ifade etmektedir. Bireyin çalışma ortamıyla ilgili algıları, davranışlarını ve örgütsel sonuçları etkilemektedir. Bu bağlamda araştırmanın konusu denetimin ve özdisiplinin bir aracı olan panoptikonun sosyal kaytarmayı önleyip önlemediğinin, psikolojik iklimi hangi yönde etkilediğinin ve psikolojik iklim ile sosyal kaytarma arasındaki ilişkinin EUAŞ Afşin-Elbistan B Termik Santrali üzerinden araştırılmasıdır. Araştırma kapsamında EUAŞ Afşin-Elbistan B Termik Santrali çalışanlarına anket uygulanmış ve uygulama sonrasında 406 anket değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen veriler SPSS 26.0 ve AMOS 24.0 programları kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre tüm değişkenler arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Panoptikon ile sosyal kaytarma arasındaki ilişkinin negatif yönlü ve orta düzeyde olduğu, panoptikon ile psikolojik iklim arasındaki ilişkinin pozitif yönlü ve orta düzeyde olduğu, sosyal kaytarma ve psikolojik iklim arasındaki ilişkinin ise negatif yönlü ve orta düzeyde olduğu görülmüştür. Bu bağlamda panoptikonun sosyal kaytarma ve psikolojik iklim üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu ve psikolojik ikliminde sosyal kaytarma üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The panopticon, which is an unrealized architectural design, has been embodied in the form of electronic or technological panopticon in organizations with the development of information technologies. The panopticon, a metaphorical concept that means to see the whole without being seen, has become a tool of control and selfdiscipline by creating a sense of constant surveillance on the individual. Social loafing, which refers to the reduction of effort in collective tasks compared to individual tasks and is the opposite of synergy, is an important factor affecting individual performance and organizational outcomes. Psychological climate refers to all perceptions of the individual about the work environment. Individuals' perceptions about the work environment affect their behaviors and organizational outcomes. In this context, the subject of the research is to investigate whether the panopticon, which is a tool of control and self-discipline, prevents social loafing, in which direction it affects the psychological climate and the relationship between psychological climate and social loafing through EUAŞ Afşin-Elbistan B Thermal Power Plant. Within the scope of the research, a questionnaire was applied to the employees of EUAŞ Afşin-Elbistan B Thermal Power Plant and 406 questionnaires were evaluated after the application. The data obtained were analyzed using SPSS 26.0 and AMOS 24.0 programs. According to the results of the analysis, a significant relationship was found between all variables. It was observed that the relationship between panopticon and social loafing was negative, moderate and significant, the relationship between panopticon and psychological climate was positive, moderate and significant, and the relationship between social loafing and psychological climate was negative, moderate and significant. In this context, it was concluded that panopticon has a significant effect on social loafing and psychological climate, and psychological climate has a significant effect on social loafing.
Benzer Tezler
- Panoptikonun çalışan verimliliği, iş stresi ve örgütsel depresyon üzerine etkisi: Balkan Grup (BPET Energy) örneği
The effect of panopticon on employee efficiency, business stress and organizational depression: The case of Balkan Group (BPET Energy)
İREM DİLARA BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TAŞLIYAN
- Panoptikonun bireysel performansa etkisi: Türkiye nüfus müdürlüklerinde bir araştırma
The effect of panopticon on individual performance: A research in population directorates in Türkiye
YAKUP EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İşletmeNecmettin Erbakan Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELÇUK KARAYEL
- Örgütlerde panoptikonun işe adanmışlık ve sanal kaytarma üzerine etkisi: Bir alan çalışması
The effect of panopticon on work engagement and cyberloafing in organisations: A field study
KÜBRA KULUALP
- İktidarın panoptik gözü olarak sosyal medya: Facebook-Cambridge Analytica örneği
Social media as the panopticon eye of power: Facebook-Cambridge Analytica
MUSTAFA FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiGenel Gazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE CEYDA ILGAZ BÜYÜKBAYKAL
- Sanal ağlarda e-benlik oluşumu ve e-güven inşası
E-self formation and e-trust building in virtual networks
BÜŞRA ÖZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
SosyolojiSelçuk ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ AYDEMİR