Geri Dön

Palimpsest olarak iç mekanlar: Kültürel miras yapıları üzerine bir okuma

Interiors as palimpsest: A reading on cultural heritage buildings

PDF İndir

  1. Tez No: 884773
  2. Yazar: AMARA KÖPRÜLÜ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ÖZGE CORDAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, İç Mimari ve Dekorasyon, Architecture, Interior Design and Decoration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İç Mimari Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 135

Özet

Antik çağda yazı yazmak için kullanılan malzemelerin değerinin artması, mevcut parşömenlerin yeniden yazılmasına yol açmıştır. Farklı zamanlara ait farklı yazı katmanları içeren bu parşömenler için Yunanca“palimpsest”kelimesi kullanılmaktadır. Palimpsestlerin yeniden keşfedilmesi, 19. Yüzyıl'da kimyagerlerin geliştirdiği kimyasallarla, parşömenin üst katmanındaki yazıya zarar vermeden altında saklanan eski yazıların ortaya çıkarılması sağlanarak gerçekleşmiştir. Kavramın metaforlaşarak yaygın kullanımının başlangıcı olarak De Quincey'in 1845 tarihli“Suspiria de Profundis”kitabı gösterilmektedir. Süreç içinde palimpsest, sadece üst üste yazılmış bir parşömen değil, aynı zamanda tasarım disiplinleri de dahil olmak üzere sanat disiplinleri gibi pek çok alanda kullanılan bir metafor olmuştur. Şehirler, binalar ve iç mekânlar eski ve yeni anlam katmanları içeriyorsa birer palimpsest olarak yorumlanabilmektedir. Böylece eski ve yeni iç içe geçmiş bir halde kimlik kazanmaktadır. Kültür, belirli bir grup veya topluluğun düşünce ve davranışlarını şekillendiren ve insanın tüm yaratımlarını kapsayan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Mimari eserler de güzel sanatların bir parçası olarak, kültürün en önemli yansımalarından biridir. Kültürel yapılar, sadece inşa edildikleri dönemin özelliklerini yansıtan tarihi belgeler olarak değil, aynı zamanda zamanın izlerini taşıyarak yeni anlamlar ve değerler kazanan eserlerdir. Kişilerin yaşamlarını sürdürdükleri mekanlar, onlarla birlikte şekillenir ve yaşamlarının izlerini gelecek kuşaklara taşır. Bu doğrultuda tez çalışması, toplumların ortak hafızasını barındırmalarıyla yeniden kullanım çalışmalarında öne çıkan kültürel miras yapılarının iç mekanlarının palimpsest olarak okunmasına odaklanmakta ve yapısal bir analizden ziyade anlam temelli bir okuma çerçevesinin oluşturulmasını hedeflemektedir. İç mekanda palimpsest üzerine şekillenen çalışmanın literatür bölümünde kültür, kültürel miras, koruma ve yeniden kullanım ile ilgili olarak literatüre dayalı bilgiler verilmekte ve palimpsest kavramı ve kavramın farklı disiplinlerdeki izdüşümleri üzerinde durulmaktadır. Kültürel miras yapıları ekseninde daha derin bir kavrayış ve bütüncül bir okuma yapmak adına, üç adımlı bir okuma çerçevesi geliştirilmiştir. İlk olarak, Machado'nun (1976), binaların uyarlanarak yeniden kullanımının“korunmuş”,“dönüştürülmüş”veya“reddedilmiş”olarak sınıflandırıldığı“Old Buildings as Palimpsest”makalesi, yeni ile harmanlanmış eski binalarda palimpsest okuması için kullanılmıştır. Bu adımda eski (geçmiş) anlamların nasıl ele alındığı incelenmektedir. İkinci olarak, bireye, duruma ve zamana göre değişen anlam, Merleau-Ponty, Lang, Grice ve Gendlin'in fenomenolojik tanımlarından yola çıkarak örtük ve açık anlam olarak gruplanmıştır. Son olarak, Gérard Genette'in (1982)“Palimpsestes”adlı kitabında açıklanan ve 'metinlerarasılık', 'yan metinsellik', 'yorumsal üst metinsellik', 'ana metinsellik' ve 'üst metinsellik' olarak sınıflanan beş metinsel aşkınlık türü, iç mekanın içerdiği yeni (şimdiki) ve eski (geçmiş) anlam katmanları arasındaki ilişkiyi açıklamak için incelenmiştir. Geliştirilen okuma çerçevesi, çalışmanın özgün değerini oluşturmaktadır. Bu kapsamda, Dünyadan ve Türkiye'den önemli tarihsel geçmişe sahip ve yeniden kullanım yoluyla yeni işlevler verilerek kullanılmaya devam eden sekiz kültürel miras örneği, okuma çerçevesini örneklemek, detaylandırmak ve proje aşamasında araştırmaya dayalı bir perspektif geliştirmek amacıyla geliştirilen palimpsest okuma çerçevesine göre incelenmiştir. Dünyadan seçilen kültürel miras örneklerini; Almanya'dan Nürnberg Dokümantasyon Müzesi ve Raichtag Parlamento Binası, İngiltere'den Bodmin Jail Oteli ve İsviçre'den Gundeldinger Feld kompleksi oluşturmaktadır. Türkiye'den seçilen dört örnek; İstanbul'da yer alan Arap Camii, Santral Enerji Müzesi, Popülist Bomontiada ve Türk ve İslam Eserleri Müzesidir. Tüm örneklerin iç mekana dair palimpsest okumaları yapılmış ve kolaj çalışmalarıyla görselleştirmeler yapılarak elde edilen bulgular yorumlanmıştır. İncelenen örneklerde, ulusal ve uluslararası örnekler arasında geçmiş anlam ve palimpsest katmanlarının deşifre edilmesi açısından bir fark bulunmamaktadır. Mekândaki farklılıkları ortaya çıkaran temel unsur, yapıların geçmiş hikâyeleridir. Değerlendirilen birçok örnekte geçmişin anlamı korunup dönüştürülürken, geçmişin reddedildiği örneklere nadiren rastlanmaktadır. Ayrıca açık anlam örtük anlama göre ön plandayken, geçmişle mesafeli bir ilişki kuran yan metinsellik, diğer metinsel aşkınlık türlerine göre daha az yaygındır. Çalışmanın vaka incelemesinde, İstanbul Galata'da bulunan St. Pierre Han için geliştirilen çerçeveye göre bir okuma yapılmış ve deşifre edilen palimpsest katmanlarına göre yapının bir bölümüne yeni işlev ile birlikte bir iç mekân tasarım önerisi geliştirilmiştir. Bu bölümde öncelikle yapının bulunduğu Galata semtinin tarihi, kültürel dokusu ve çok katmanlı yapısı incelenmiştir. Galata'nın süreç içindeki değişimiyle birlikte St. Pierre Han da farklı kullanımlara, kullanıcılara ev sahipliği yapmış ve farklı hikayelere tanıklık etmiştir. Mevcut durumun analizi ve iç mekana uygun işlev ve müdahalelerde bulunulan tasarlama sürecinde, eski binaların yeniden kullanımında tasarım sürecini yönlendiren ve özgün değeri yaratan geçmiş-bugün ilişkisinin kurgulanması sağlanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre incelenen örneklerde, koruma ve dönüştürme genellikle birlikte ve yaygın, ancak geçmişin reddedilme durumu ise ideolojik çatışmalar nedeniyle yalnızca iki örnekte görülmüştür. Geçmişin korunması, dönüştürülmesi veya reddedilmesiyle ilişkili örtük ve açık anlamlar, geçmiş anlamların değerlendirilmesinde ve mekanların özgün değerlerinin ortaya çıkarılmasında rol oynamıştır. Örneklerde, açık anlamın örtük anlamdan daha yaygın olduğu görülmüştür. Yapı veya yapı komplekslerinin geçmişten kalan hikayelerinin günümüz hikayeleriyle uyumuna ve barındırdıkları geçmiş izlerin korunma derecesine bağlı olarak metinsel aşkınlık türleri farklılık göstermektedir. Metinsel aşkınlık türleri ile geçmişin korunmuş, dönüştürülmüş veya reddedilmiş olması arasında tutarlı bağlantılar olup olmadığını belirlemek için daha fazla örnek incelenmesi gerekmektedir. Okuma çerçevesini oluşturan tüm adımların, bazı örneklerde birlikte gerçekleşebildiği gözlenmiştir. Bir örnek hem korunmuş, hem dönüştürülmüş hem reddedilmiş olabilmekte ya da birden fazla kategori içerisinde yer bulabilmektedir. Bu çalışmada geliştirilen palimpsest okuma çerçevesinin, kültürel miras yapılarının dönüştürülmüş, reddedilmiş veya korunmuş iç mekânların palimpsest olarak yeniden okunması / yorumlanması / tasarlanmasına ve eski ve yeni bölümleri arasındaki açık ve örtük anlam katmanlarının bütüncül bir şekilde anlaşılmasına katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Ayrıca okuma çerçevesi, tasarımcılara, akademisyenlere, eğitmenlere ve öğrencilere, eski ve yeni arasındaki ilişkiye dayalı olarak eski binaların uyarlanarak yeniden kullanımının tasarlanması ve mevcut yapı ile ilişki içinde yeni anlam katmanları yaratılması için olanak sağlayacaktır. Tasarım stüdyolarında, okuma çerçevesi kapsamında bir analiz ve tasarlama edimi gerçekleştirilebilir. Okuma çerçevesi iç mimarlık veya diğer disipliner bilgilerin katkısı ve katılımı ile gelecekteki akademik çalışmalar ile geliştirilebilir.

Özet (Çeviri)

The increase in the value of materials used for writing in antiquity led to the rewriting of existing scrolls. The Greek word“palimpsest”is used for these parchments that contain different writing layers from different times. The rediscovery of palimpsests occurred in the 19th century when chemists developed chemicals that could reveal the older writings beneath the top layer without damaging it. The widespread use of the term as a metaphor began with Thomas De Quincey's 1845 book“Suspiria de Profundis”, particularly the chapter“The Palimpsest”. Palimpsest is not only a scroll written on top of one another, but also a metaphor used in many fields such as art disciplines including design disciplines. Cities, buildings, and interior spaces can be interpreted as palimpsests if they contain old and new meaning layers. Every new layer built upon the past forms a new stratum, thus intertwining the old and new to create a composite identity. Culture emerges as a concept that shapes the thoughts and behaviors of a particular group or community, encompassing all human creations. As a part of the fine arts, architectural works are among the most significant reflections of culture. Cultural structures are not only historical documents reflecting the period in which they were built but also artifacts that acquire new meanings and values over time. Spaces where people live shape themselves alongside their inhabitants and carry traces of their lives to future generations. In this context, the thesis focuses on cultural heritage buildings that stand out in adaptive reuse projects by preserving the collective memory of societies. The thesis centers on the re-reading of these buildings as palimpsests within interior spaces, aiming for a meaning-based interpretative framework rather than a structural analysis. The literature review in the study elaborates on the formation and development processes of concepts such as culture, cultural heritage, conservation, and adaptive reuse, followed by the concept of the palimpsest and its evolution across different disciplines. The unique value of the study lies in its reading framework based on three analytical steps. First, Machado's (1976) article“Old Buildings as Palimpsest”, which classifies the adaptive reuse of buildings as“preserved”,“transformed”, or“rejected”is employed for palimpsest reading in buildings where the old is blended with the new. At this step, the treatment of old (historical) meanings is being analyzed. Second, meanings that vary according to individual, situation, and time are grouped into implicit and explicit meanings based on phenomenological definitions by Merleau-Ponty, Lang, Grice, and Gendlin. These two groups elucidate how the preservation, transformation, or rejection of the old is perceived by individuals. Finally, the five types of 'transtextuality' described in Gérard Genette's (1982) book“Palimpsests”have been examined. Transtextuality is defined as the elements that directly or indirectly relate a text to other texts. The five types of transtextuality, classified as 'intertextuality,' 'paratextuality,' 'metatextuality,' 'hypertextuality,' and 'architextuality,' have been examined to explain the relationship between the new (present) and old (past) layers of meaning within the interior spaces. The developed reading framework constitutes the original contribution of the study. Based on this framework, eight cultural heritage buildings with significant historical backgrounds from around the world and Turkey have been evaluated. The case study was conducted to illustrate and elaborate on the reading framework and to develop a research-based perspective for the project phase. The selected examples from the world include the Nuremberg Documentation Center and Reichstag Parliament Building from Germany, the Bodmin Jail Hotel from England, and the Gundeldinger Feld complex from Switzerland. The four examples chosen from Turkey are the Arap Mosque, Santral Energy Museum, Popülist Bomontiada, and the Turkish and Islamic Arts Museum, all located in Istanbul. Palimpsest readings of all examples related to the interior space were conducted based on the literature-derived framework, supported by collage works, and the findings were presented in tabular form. In the case study section, the St. Pierre Han in Istanbul's Galata district was read according to the proposed framework, and an interior design proposal was developed based on the deciphered palimpsest layers. This section first examines the historical and cultural fabric of the Galata district and its multi-layered structure. Galata, a cosmopolitan trade center bearing traces from many empires and hosting the Genoese colony and Western culture for many years, has undergone significant changes. St. Pierre Han, which has hosted various stories alongside the transformation of Galata, was built in 1771 and used by French and Ottoman banks, consulates, embassies, trade offices, and later workshops for electrical materials, paint, and metal furniture by the 20th century. Restoration began with an agreement between the Dominican Society, the Istanbul Metropolitan Municipality, and Bahçeşehir Uğur Education Institutions and is currently ongoing. A project was developed for a section of the building to be used as the Bahçeşehir Conservatory, and an interior design proposal was made based on the palimpsest readings of the interior spaces. Both the analysis of the current situation and the interior design proposal utilized the reading framework developed in the literature section. Thus, the steps of the palimpsest-based reading framework created within the scope of the thesis directed the design process in the adaptive reuse of old buildings and structured the relationship between past and present that creates unique value. The analyses have revealed that preservation and transformation are generally observed together, whereas the rejection of the past, due to ideological conflicts, was found in only two examples. Implicit and explicit meanings associated with the preservation, transformation, or rejection of the past played a role in the evaluation of past meanings and the identification of the unique values of the spaces. Explicit meanings were found to be more prevalent than implicit ones in the examples studied. Metatextuality types further detailed the palimpsest reading of the interior spaces. The alignment of the historical narratives of the structures or complexes with contemporary narratives and the extent to which historical traces were preserved resulted in variations in the types of metatextuality. The study emphasizes the need for further examples to be examined to determine if there are consistent connections between the types of metatextuality and the preservation, transformation, or rejection of the past. The implicit and explicit meanings associated with the preservation, transformation, or rejection of the past have proven instrumental in evaluating the layers of interior spaces. These evaluations have contributed to identifying the distinct features of the structures. The types of transtextuality have added a third dimension to the assessment of interior spaces as palimpsests, thereby enriching the analysis. These types of transtextuality hold potential for further development in future studies. Additionally, it has been observed that all the headings forming the reading framework can occur together in some cases. An example can be preserved, transformed, and rejected simultaneously, or it can fall into multiple categories. To determine if there is a consistent connection between types of transtextuality and the implicit or explicit preservation, transformation, or rejection of the past, more examples need to be examined. In this regard, re-reading, interpreting, and designing interiors as palimpsests can be said to contribute to a holistic understanding of the layers of meaning between the old and new parts of cultural heritage buildings. The study, through the proposed reading framework, will aid in understanding the deeper meaning of the built environment. Furthermore, this reading framework will provide designers, academics, and students with the means to design the adaptive reuse of old buildings based on the relationship between the old and the new and create new layers of meaning in relation to the existing ones.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    884168

    İç mimarlıkta yer yapımı stratejileri

    Placemaking strategies in interior architecture

    BETÜL ÖZLEM YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İç Mimari ve Dekorasyonİstanbul Teknik Üniversitesi

    İç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZGE CORDAN

  2. Tez No

    909567

    Palimpsest mekânların algı ve kültürel bellek üzerinden kiliseden dönüştürülen camiler örneğinde incelenmesi: Ayasofya Camii

    An examination of palimpsest spaces through perception and cultural memory in the case of mosques converted from churches: Ayasofya Mosque

    ZEYNEP FATMA NİĞDELİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İç Mimari ve DekorasyonHacettepe Üniversitesi

    İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BİLGE SAYIL ONARAN

  3. Tez No

    895303

    A spatial conception based on walking: Critical walk

    Yürümeye dayalı mekânsal bir kavrayış: Eleştirel yürüyüş

    NİLSU ALTUNOK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ

  4. Tez No

    810864

    Zaman, mekân ve varlık'ın kolektif belleğinde palimpsest kavramı

    The concept of palimpsest in the collective memory of time, space and existence

    ALİ SEVİM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MimarlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NAİME HÜLYA BERKMEN

  5. Tez No

    627221

    Türkiye'de cumhuriyet sonrası mimarlığı konut üzerinden okumak: Kayseri Sahabiye örneği

    Reading the development of architecture in Turkish republican period through housing: Kayseri Sahabiye as a case

    FATMA BÜŞRA GÜLER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    MimarlıkBursa Uludağ Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SELEN DURAK

    PROF. DR. TÜLİN VURAL ARSLAN

Geri Dön