Hemodiyaliz hastalarında sağlık okuryazarlığı, öz yönetim ve hasta güçlendirme düzeylerinin incelenmesi
Investigation of health literacy, self-management and patient empowerment levels in hemodialysis patients
- Tez No: 884986
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLAY TURGAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hemşirelik, Nursing
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Hemşirelik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 96
Özet
Bu araştırma hemodiyaliz alan hastaların sağlık okuryazarlığı, öz yönetim ve hasta güçlendirme düzeylerini incelemek amacıyla yapılan tanımlayıcı türde bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini, Başkent Üniversitesi Ankara hastanesi diyaliz merkezlerinde hemodiyaliz (HD) alan 377 hasta oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise bu merkezlerde 25.01.2024-15.05.2024 tarihleri arasında tedavi alan ve araştırmaya dahil edilme kriterlerini sağlayan 219 hasta oluşturmuştur. Araştırmanın verileri,“Hasta Tanıtıcı Bilgi Formu”,“Hemodiyaliz Hastalarında Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (SOY-HD)”,“Kronik Hastalık Öz Yönetim Ölçeği”ve“Hasta Güçlendirme Ölçeği”kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada hastaların SOY-HD ölçeği puan ortalaması 62,19±8,96'dur ve hastaların sağlık okuryazarlığı (SOY) düzeyleri ortalamanın üstünde bulunmuştur. 18-44 yaş arası, üniversite mezunu, çalışan, geliri giderinden fazla olan, ek bir hastalığı olmayan, doktor kontrollerini düzenli yaptıran, hastalığa ilişkin daha önce eğitim alan ve aldığı eğitimi yeterli bulan hastaların SOY-HD puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur. Kronik Hastalıklarda Öz Yönetim Ölçeği madde puan ortalaması 3,34±0,48 iken ölçeğin alt boyutlarının puan ortalamaları kendini damgalama 2,28±1,14, damgalamayla baş etme 3,37±0,86, sağlık bakım etkinliği 3,39±0,96, tedavi uyumu ise 4,32±0,83'dür. Hastaların öz yönetim düzeyi ortalamanın üstündedir. Kronik hastalık öz yönetim ölçeğinin kendini damgalama alt boyut madde puan ortalaması çalışan hastaların düşük bulunmuştur. 75 yaş ve üzeri hastaların sağlık bakım etkinliği alt boyut madde puan ortalaması düşük, böbrek yetmezliği tanı süresi 16 yıl ve üzeri olan hastaların yüksek bulunmuştur. Hasta Güçlendirme ölçeği toplam puan ortalaması 129,92±25,08, madde puan ortalaması 3,49±0,68 iken alt boyutların puan ortalamaları kimlik/özdeşlik 3,33±0,83, kişisel kontrol 3,66±0,73, karar alma 3,72±0,61, bilme ve anlama 3,60±0,77, başkaları ile etkileşim 3,11±1,11'dir. Hastaların güçlenme düzeyi ortalamanın üstünde bulunmuştur. Komorbiditeye sahip hastaların güçlendirme düzeyi daha düşük bulunmuştur. 16 yıl ve üzeri böbrek yetmezliği tanısı alan hastaların güçlendirme düzeyi daha yüksek bulunmuştur. Hastaların eğitim düzeyi arttıkça güçlenme düzeyi artmaktadır. Çalışan hastaların güçlenme düzeyi çalışmayan hastalara göre daha yüksektir. Geliri giderinden fazla olan hastaların geliri giderinden az olan hastalara göre güçlenme düzeyi daha yüksektir. Daha önce eğitim alan ve eğitimi yeterli bulan hastaların güçlenme düzeyi daha yüksektir. Hastaların SOY düzeyi ile hasta güçlendirme düzeyi arasında pozitif yönde orta düzeyde ilişki bulunmuştur (r:0,604; p
Özet (Çeviri)
This study is a descriptive study conducted to investigate the health literacy, self-management and patient empowerment levels of patients receiving hemodialysis. The population of the study consisted of 377 patients receiving hemodialysis (HD) in dialysis centers of Başkent University Ankara Hospital. The sample of the study consisted of 219 patients who received treatment in these centers between 25.01.2024-15.05.2024 and met the inclusion criteria. The data of the study were collected by using“Patient Descriptive Information Form”,“Health Literacy Scale in Hemodialysis Patients (HLS-HD)”,“Chronic Disease Self-Management Scale”and“Patient Empowerment Scale”. In the study, the mean score of the patients' health literacy (HLS) scale was 62.19±8.96 and their health literacy (HLS) levels were found to be above the average. The mean scores of HLS-HD the patients aged 18-44 years, university graduates, employed, with an income higher than their expenses, without any additional disease, having regular medical check-ups, receiving previous education about the disease and finding the education adequate were found to be higher. While the mean item score of the Self-Management Scale in Chronic Diseases was 3.34±0.48, the mean scores of the sub-dimensions of the scale were self-stigmatization 2.28±1.14, coping with stigmatization 3.37±0.86, health care effectiveness 3.39±0.96, and treatment compliance 4.32±0.83. The self-management level of the patients was above average. The mean score of the self-stigmatization sub-dimension item of the chronic disease self-management scale was found to be lower in working patients. Patients aged 75 years and older had a low mean score on the health care effectiveness sub-dimension and patients with a diagnosis of renal failure of 16 years or more had a high mean score. The mean total score of the Patient Empowerment Scale was 129.92±25.08, the mean item score was 3.49±0.68, and the mean scores of the sub-dimensions were identity/identity 3.33±0.83, personal control 3.66±0.73, decision making 3.72±0.61, knowing and understanding 3.60±0.77, and interaction with others 3.11±1.11. The empowerment level of the patients was found to be above average. The empowerment level of patients with comorbidities was found to be lower. Patients diagnosed with 16 years or more of renal failure had a higher level of empowerment. The level of empowerment increased as the education level of the patients increased. Empowerment level of working patients was higher than non-working patients. Patients whose income is higher than their expenses have higher empowerment levels than patients whose income is lower than their expenses. The empowerment level of patients who received education before and found the education adequate was higher. A moderate positive correlation was found between the patients' level of SOI and the level of patient empowerment (r: 0.604; p
Benzer Tezler
- Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde sıvı kontrolü ve sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişki
The relationship between fluid control and health literacy in patients receiving hemodialysis treatment
HAVVA DOĞANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HemşirelikDüzce Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EZGİ MUTLUAY YAYLA
- Hemodiyaliz hastalarında sağlık okuryazarlığı prevalansı ve ilişkili faktörlerin incelenmesi
Investigation of health literacy prevalence and associated factors in hemodialysis patients
MUKADDES ERDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Hemşirelikİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUKİYE PINAR BÖLÜKTAŞ
- Hemodiyaliz uygulanan hastaların sağlık okuryazarlık düzeylerinin ve diyet uyumlarının konfor düzeyine etkisi
The effect of health literacy levels and dietary compliance on comfort level of patients on hemodialysis
İBRAHİM TALHA DÜNDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Hemşirelikİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE NEFİSE BAHÇECİK
- Elazığ ilinde hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörlerin incelenmesi
Health literacy and related factors in patients receiving hemodialisis treatment in elazig province
ŞULE KAVAK GENÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Halk SağlığıFırat ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EDİBE PİRİNÇCİ
- Diyaliz hastalarında sağlık okur yazarlık düzeyinin yaşam kalitesine etkisi
The effect of health literacy level on quality of life in dialysis patients
MELTEM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İletişim BilimleriManisa Celal Bayar ÜniversitesiSağlık Hizmetleri İletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL ÖZMEN