Türk iş hukukunda iş kazası ve işvereni sorumluluğu
Work accident and employer liability in Turkish labor law
- Tez No: 885039
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ REFİK CEM DİNAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yeditepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 103
Özet
İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması öncelikle işverenlerin sorumluluğundadır. Elbette ki çalışanlar da iş sağlığı ve güvenliğine uygun hareket etmekle mükellef olmakla birlikte işverenin iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için birçok mükellefiyeti bulunmaktadır. Bu mükellefiyetler detaylı olarak yasalarca belirlenmiş olup temelde caydırıcılık ve çalışanın iş kazalarından ve meslek hastalıklarından korunmasını amaçlasa da yükümlülüklerin yerine getirilmediği durumlarda da cezai yaptırımlar oldukça kesin ve nettir. Yasa gereği işveren işyerinde meslek hastalıklarını engellemek, iş kazalarının olma ihtimalini asgariye indirmek için yasada belirtilen tüm tedbirleri almakla birlikte aynı zamanda yasada belirtilmese dahi iş sağlığı ve güvenliğine katkıda bulanacak tüm teknolojik gelişmeleri takip etmek, bunları işyerinde çalışanlar için uygulamakla da mükelleftir. Diğer bir deyişle yasada yer almadığından mütevellit işveren uygulamadığı teknolojik gelişmelerden dolayı sorumluluktan kaçamamaktadır. İşverene bu teknolojiyi takip etme yükümlülüğü aslında İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun dinamik bir şekilde meslek hastalıkları engellemek ve iş güvenliğini sağlamak için işvereni zorladığının da göstergesidir. Sosyal güvelik hukuku çerçevesinden işçinin gerek ruhen gerek ise bedenen zarar görmesine neden olan olay Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 13. Maddesi'nde belirtilen hallerden birinde vuku bulmuş ise ve aynı zamanda zarar ile olay arasında illiyet bağı mevcut ise iş kazasının koşullarının oluştuğu kabul edilmektedir. Burada işverenin, iş kazasından sorumlu olabilmesi için ise çalışanın başına gelen olay ile gerçekleştirilen iş arasında da uygun illiyet bağının varlığı gerekmektedir. İlliyet bağının kesintiye uğradığı hallerde işverenin sorumlu olma durumu da bulunmaktadır. İşçinin ağır kusuru, mücbir sebepler ve üçüncü kişinin ağır kusuru olması durumunda illiyet bağı bozulmaktadır. Türk Borçlar Kanunu'nun 417. Maddesine göre iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gereken tüm önlemlerin alınması ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun 4. Maddesine göre işverenin çalışanlarının sağlık ve güvenliğinin sağlaması hususunda işverenin yükümlülükleri düzenlenmiştir. Bu yükümlülüklerin ihlali durumunda işveren hem kazaya uğrayan sigortalı çalışana, eğer çalışan ölmüş ise çalışanın yarattığı destekten yoksun kalanlara ve Sosyal Güvenlik Kurumu'na karşı sorumluluk altında da kalabilmektedir. Türk Borçlar Kanunu'nun işçinin kişiliğinin korunması ile ilgili 417. Maddesine göre işveren meslek hastalığı ve iş kazasından dolayı her türlü kusurdan sorumludur. Sorumluluğun kapsamı ise işin niteliğinin ne olduğuna dair belirlenmektedir. Burada da Türk Borçlar Kanunu Madde 51 dikkate alınarak işverenin sorumluluğunun ne olduğu belirlenirken işverenin kusurunun ağırlığı göz önüne alınmaktadır. Türk Borçlar Kanunu'nun 49. Maddesi uyarınca hukuka aykırı ve kusurlu bir fiille bir başkasına zarar verene kişinin bu zararı tanzim etme yükümlülüğü de bulunmaktadır. Meslek hastalığı ya da iş kazasından ötürü zarara uğrayan işçi ya da ölen işçinin desteğinden mahrum kalan yakınları uğradıkları maddi ve manevi zararı işvereninden talep edebilmektedir. İş kazasından mütevellit ortaya çıkan zararlara ilişkin işçi ya da işçi yakınları tarafından açılan tazmint davalarının temel amacı sigortalının ya da eğer sigortalı vefat etmiş ise desteğinden yoksun kalan kişilerin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmayan zararlarının tahsil edilmesidir. Tazminat davalarında öncelikle sigortalının bakiye yaşam süresi tablosuna göre bakiye ömrü hesaplanmaktadır. Sonrasında ise süreklilik arz eden ve maddi olarak ölçümlenebilen sosyal yardımlar da eklenerek işçinin net ücreti belirlenmektedir. Eğer işçi yaralanmış ise iş göremezlik oranının tespit edilmesi gerekmektedir. İşçinin ölmesi durumunda ise iş göremezlk oranı % 100 olarak kabul edilmektedir. Belirlenen hesap kriterlerinden sonra da maddi tazminat miktarı belirlenmektedir. Eğer kazanın ortaya çıkmasında işçinin ortak kusuru mevcut ise bu kusur oranında tazminattan indirim yapılmaktadır. Tazminat üzerinden bir indirim de sağ kalan eşin yeniden evlenme ihtimaline göre gerçekleştirilmektedir. İş kazasından dolayı sigortalıya ya da ölüm durumunda ölen kişinin hak sahiplerine kurum tarafından gerçekleştirilen yardımların sorumlu işverene rücu edilebilir olan kısmı da zarar miktarından düşülmektedir. İş kazası neticesinde ortaya çıkan maddi tazminat tutarı da böylece hesaplanmaktadır. İş kazasından dolayı ortaya çıkan manevi tazminatın belirlenmesinde Türk Borçlar Kanunu'nun 56. Maddesi gereği vuku bulan olayın özellikleri esas alınmaktadır. Kazanın vuku bulma şekli, kazaya taraf olan kişilerin kusur durumu, iş göremezlik oranı ve yaşanan acının büyüklüğü gibi hususlar manevi tazminat oranının belirlenmesinde önem arz etmektedir. İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ile ilgili yükümlülüklerini yok sayarak ya da eksik yerine getirerek iş kazasına sebebiyet veren işverenin, söz konusu eylemlerinden dolayı Türk Ceza Kanunu'ndan dolayı da cezai sorumluluğu mevcuttur. Eğer işveren tüzel kişi ise bu durumda cezai sorumluluk tüzel kişiliği yöneten tedbir alma ve emir verme sorumluluğu olan kişi ya da kişilere aittir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nda yer alan idari para cezaları ise sorumluluklarını yerine getirmeyen işveren için ciddi yaptırımlar anlamına gelmektedir. Özellikle cezaların tek seferlik değil, aksaklık ya da ihmal giderilene kadar her ay düzenli olarak kesilmesi işveren açısından ciddi bir caydırıcılık sağlamaktadır. Buna ek olarak yine aynı kanunda yer alan iş durdurma hükmü de bu alanda ciddi hayati tehlikeyi engellemek için önem arz etmektedir. İş durdurulması durumunda işçilerin mağduriyet yaşamaması için de yasa işçilein haklarını iş durdurulduğu sürede de güvence altına almıştır. İş sağlığı ve güvenliği hususu önleyici amaçla olsa da engellenemediği durumlarda ortaya konan maddi ve manevi tazminat ile Sosyal Güvenlik Kurumu'nun rücu hakkı da işverenin tüm tedbirleri eksiksiz alması ve aksatmadan tedbirleri de düzenli oalrak uygulamasına vesile olmaktadır.
Özet (Çeviri)
Ensuring occupational health and safety is primarily the responsibility of employers. Of course, employees are also obliged to act in accordance with occupational health and safety, but the employer has many obligations to ensure occupational health and safety. Although these obligations are determined by law in detail and are aimed primarily at deterrence and protection of employees from work accidents and occupational diseases, penal sanctions are quite certain and clear in cases where obligations are not fulfilled. In accordance with the law, the employer is obliged to take all measures specified in the law to prevent occupational diseases in the workplace and to minimize the possibility of occupational accidents, and at the same time to follow all technological developments that will contribute to occupational health and safety, even if they are not specified in the law, and to implement them for employees in the workplace. In other words, since it is not included in the law, the employer cannot escape liability for technological developments that it has not implemented. The obligation of the employer to follow this technology is actually an indication that the Occupational Health and Safety Law dynamically forces the employer to prevent occupational diseases and ensure occupational safety. Within the framework of social security law, if the event that causes the worker to be harmed both mentally and physically has occurred in one of the cases specified in Article 13 of the Social Insurance and General Health Insurance Law and if there is a causal link between the damage and the event, the conditions of the work accident occur. It is accepted. Here, in order for the employer to be responsible for the work accident, there must be a suitable causal link between the incident that happened to the employee and the work performed. In cases where the causal link is interrupted, the employer is also liable. In case of gross fault of the worker, force majeure or the gross fault of the third party, the causal link is broken. According to Article 417 of the Turkish Code of Obligations, the employer's obligations are regulated to take all necessary measures to ensure occupational health and safety, and according to Article 4 of the Occupational Health and Safety Law, the employer's obligations to ensure the health and safety of its employees are regulated. In case of violation of these obligations, the employer may be held liable both to the insured employee who suffered an accident, to those who are deprived of the support provided by the employee if the employee is dead, and to the Social Security Institution. According to Article 417 of the Turkish Code of Obligations regarding the protection of the employee's personality, the employer is responsible for all kinds of faults due to occupational diseases and work accidents. The scope of responsibility is determined by the nature of the work. Here, taking into account Article 51 of the Turkish Code of Obligations, the severity of the employer's fault is taken into account when determining what the employer's liability is. In accordance with Article 49 of the Turkish Code of Obligations, a person who causes damage to another person through an illegal and faulty act also has the obligation to compensate for this damage. Workers who suffer damage due to occupational disease or work accident, or the relatives of the deceased worker who are deprived of support, can claim the material and moral damage they have suffered from their employer. The main purpose of compensation lawsuits filed by workers or workers' relatives regarding damages arising from work accidents is to collect the damages that are not covered by the Social Security Institution of the insured or, if the insured is deceased, of the people who are deprived of their support. In compensation cases, the remaining life of the insured is first calculated according to the remaining life expectancy table. Afterwards, the worker's net wage is determined by adding social benefits that are continuous and can be measured financially. If the worker is injured, the disability rate must be determined. In case of death of the worker, the incapacity rate is accepted as 100%. The amount of financial compensation is determined after the determined calculation criteria. If there is a common fault of the worker in the occurrence of the accident, a discount is made from the compensation in proportion to this fault. A reduction in compensation is also made depending on the possibility of remarriage of the surviving spouse. The portion of the benefits provided by the institution to the insured person or to the beneficiaries of the deceased person due to a work accident, which can be recoursed to the responsible employer, is also deducted from the amount of damage. The amount of financial compensation resulting from a work accident is also calculated in this way. In determining the non-pecuniary compensation arising from a work accident, the characteristics of the event that occurred are taken as basis in accordance with Article 56 of the Turkish Code of Obligations. Issues such as the way the accident occurred, the fault of the parties to the accident, the rate of incapacity for work and the magnitude of the pain experienced are important in determining the non-pecuniary compensation rate. The employer who causes a work accident by ignoring or incompletely fulfilling his obligations regarding occupational health and safety has criminal liability under the Turkish Penal Code for his actions. If the employer is a legal entity, then criminal liability belongs to the person or persons who manage the legal entity and are responsible for taking measures and giving orders. Administrative fines included in the Occupational Health and Safety Law mean serious sanctions for employers who do not fulfill their responsibilities. In particular, imposing fines regularly every month until the malfunction or negligence is corrected, rather than one-time, provides a serious deterrent for the employer. In addition, the work stoppage provision in the same law is also important to prevent serious life-threatening in this area. In order to prevent workers from suffering in case of work stoppage, the law guarantees the rights of workers during the work stoppage. Although the issue of occupational health and safety is for preventive purposes, in cases where it cannot be prevented, the material and moral compensation and the Social Security Institution's right of recourse enable the employer to take all measures completely and implement the measures regularly without delay.
Benzer Tezler
- İş sağlığı ve güvenliği hukukunda işveren vekilinin sorumluluğu
Responsibility of employer's representative in occupational health and safety law
FEYZA KUNCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKE GÜRSEL
- İş hukukunda ofis işçilerinin psikososyal riskler bağlamında iş sağlığı ve güvenliği
Office workers' occupational safety and health in the context of psychosocial risks in labour law
SERDE ATALAY
- Filistin ve Türk hukukunda işverenin iş kazasından doğan hukuki sorumluluğunun mukayeseli olarak incelenmesi
A comparative analysis of the employer's legal liability arising from workplace accidents in Palestinian and Turkish law
ABDELRAHMAN Q. S. YAEESH
- Türk sosyal güvenlik hukukunda iş kazası bakımından işverenin sorumluluğu
Employer's responsibility in terms of occupational accident in Turkish social security law
EMİN ATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HukukDokuz Eylül ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN TUAÇ YILMAZ