Sürdürülebilir kalkınma perspektifinde Türkiye'de enerjide dışa bağımlılık ve ekonomik büyüme ilişkisi
The relationship between energy dependence and economic growth in Turkey in the perspective of sustainable development
- Tez No: 885100
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜMRE ÖZDEMİR GÜLER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonomi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Dünya genelinde hızlı nüfus artışı, artan enerji kullanımları, teknolojik gelişmeler ve bununla birlikte doğal dengede görülen bozulmalar sürdürülebilir kalkınma sağlamanın zorunluluğunu göz önüne sermektedir. Sürdürülebilir kalkınma, doğal dengenin muhafaza edilerek yenilenebilir enerji kaynakları yardımı ile ihtiyaçların mevcut kaynakları tüketmeyecek şekilde karşılanmasıdır. Sürdürülebilir kalkınma; ekonomi, toplum ve çevre bileşenlerinden oluşan kapsayıcı bir kavramdır. Bu çalışmada sürdürülebilir kalkınmanın enerji yönüne değinilmiştir. Çalışmanın amacı sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde Türkiye'nin enerji politikalarını tarihsel süreçte incelemek ve Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılığı ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi yıllar itibari ile ortaya koymaktır. Türkiye'nin enerji alanında Avrupa Birliği ve diğer ülkeler arasında konumunu belirlemek ve enerji verimliliği konusunda politika yapıcılara önerilerde bulunmak da çalışmanın amaçları arasında yer almaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda Türkiye için 1990 ile 2022 yılları arasındaki veriler kullanılarak enerjide dışa bağımlılık ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi bir zaman serisi analizi ile araştırılmıştır. Bu ilişki araştırılırken ilk olarak verilerin durağanlığı Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF), Phillips-Perron (PP) ve Kwiatkowski-Phillips-Schmidt- Shin (KPSS) testleriyle, daha sonra ilgili dönemde yapısal kırılma olasılığı göz önünde bulundurularak tek kırılma için Zivot-Andrews (ZA) ve iki kırılma için Clemente, Montanes ve Reyes (CMR) yapısal kırılmalı birim kök testleri analiz edilmiştir. Zaman serilerinin durağanlık ve yapısal kırılma analizlerinden sonra Johansen eşbütünleşme testi ve Granger nedensellik testi ile değişkenler arasındaki nedensellik analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre birincil enerji arzı bağımsız değişkeni ile gayri safi yurtiçi hasıla bağımlı değişkeni arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu söylenebilirken, enerji ithalatı ve toplam nihai enerji tüketimi bağımsız değişkenleri ile gayri safi yurtiçi hasıla bağımlı değişkeni arasında negatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Enerji ihracatı bağımsız değişkeninin gayri safi yurtiçi hasıla üzerindeki etkisi ise istatistiksel olarak anlamlı çıkmamıştır. Ayrıca, gayri safi yurtiçi hasıla değişkeninden enerji ithalatı, birincil enerji arzı ve toplam nihai enerji tüketimi değişkenlerine doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu da elde edilen bulgulardan biridir. Tüm bu kavramlar çerçevesinde Türkiye'nin mevcut doğal kaynaklar bakımından zengin olmasına rağmen bu kaynakları değerlendirmede yeterince verimli olamadığı ve enerjide büyük ölçüde dışa bağımlı olma durumunun süreceği incelenen literatür kapsamında görülmektedir. Çalışma kapsamında yapılan ekonometrik analizden elde edilen bulgular da bu sonucu desteklemektedir. Türkiye enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kapasitesi bakımından da AB ülkeleri içinde son sıralardadır. Yenilenebilir enerji kaynak kullanımlarının ve enerjide verimliliğin arttırılması; ekonomik büyümeyi olumlu yönde etkilerken, enerjide dışa bağımlılık ve karbondioksit emisyonlarının düşürülmesine katkı sağlamaktadır. Ülke ekonomilerin büyümesi ve nüfusun artması ile doğru orantılı olarak enerji tüketiminin de arttığı gözlemlenmektedir. Enerjide verimlilik çalışmaları ile yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması konusunda politika yapıcılar tarafından yapılan doğru ve etkin enerji politikaları ile teşvik ve yardımlar önem taşımaktadır. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Sürdürülebilir Kalkınma, Enerji Kaynakları, Enerjide Dışa Bağımlılık, Nedensellik Analizi.
Özet (Çeviri)
Rapid population growth around the world, increasing energy use, technological developments and the accompanying deterioration in natural balance reveal the necessity of achieving sustainable development. Sustainable development is meeting the needs with the help of renewable energy sources by preserving the natural balance in a way that does not consume the existing resources. Sustainable development; It is an inclusive concept consisting of economy, society and environment components. In this study, the energy aspect of sustainable development is touched upon. The aim of the study is to examine Turkey's energy policies within the framework of sustainable development in the historical process and to reveal the relationship between Turkey's external dependence on energy and economic growth over the years. The aims of the study are to determine Turkey's position among the European Union and other countries in the field of energy and to make recommendations to policy makers on energy efficiency. For these purposes, the causality relationship between external energy dependency and economic growth was investigated with a time series analysis using data between 1990 and 2022 for Turkey. While investigating this relationship, first the stationarity of the data was determined by the Extended Dickey-Fuller (ADF), Phillips-Perron (PP) and Kwiatkowski-Phillips-Schmidt-Shin (KPSS) tests, and then the Zivot-Andrews test was performed for a single break, taking into account the possibility of a structural break in the relevant period. (ZA) and Clemente, Montanes and Reyes (CMR) unit root tests with structural breaks were analyzed for two breaks. After the stationarity and structural break analyzes of the time series, causality analysis between the variables was performed using the Johansen cointegration test and Granger causality test. According to the findings obtained as a result of the analysis, it can be said that there is a positive relationship between the independent variable of primary energy supply and the dependent variable of gross domestic product, while there is a negative relationship between the independent variables of energy import and total final energy consumption and the dependent variable of gross domestic product. The effect of the independent variable of energy exports on gross domestic product was not statistically significant. In addition, one of the findings obtained is that there is a causality relationship from the gross domestic product variable to the energy import, primary energy supply and total final energy consumption variables. Within the framework of all these concepts, it is seen in the literature examined that although Turkey is rich in existing natural resources, it is not efficient enough in utilizing these resources and its dependence on foreign energy will continue to a large extent. The findings obtained from the econometric analysis conducted within the scope of the study also support this result. Turkey ranks last among EU countries in terms of energy efficiency and renewable energy capacity. Increasing the use of renewable energy resources and energy efficiency; While it positively affects economic growth, it contributes to reducing foreign dependency on energy and carbon dioxide emissions. It is observed that energy consumption increases in direct proportion to the growth of the country's economies and the increase in population. Accurate and effective energy policies, incentives and assistance by policy makers are important in terms of energy efficiency studies and the dissemination of renewable energy resources. KEYWORDS: Sustainable Development, Energy Resources, Foreign Dependency on Energy, Causality Analysis.
Benzer Tezler
- Sürdürülebilir kalkınma perspektifinden yenilenebilir enerjiye yönelik vergisel teşvikler: Türkiye ve Avrupa Birliği karşılaştırması
Tax incentives for renewable energy in the perspective of sustainable development: Turkey and the European Union comparison
İCLAL DAĞLIOĞLU ŞANLI
- Sürdürülebilir yerel kalkınmada yeşil şehirlerin rolü: Türkiye uygulamaları
Green in sustainable local development the role of cities: Türkiye practices
SEDA TOKAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Amerikan Kültürü ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİLİZ KUTLUAY TUTAR
- Avrupa birliği perspektifinde Türkiye ekonomisinde bölgesel kalkınma ajanslarının uygulama imkanları
Application possibilities of regional development agencies in Turkey economy under European Union perspective
İSTEMİHAN PEŞELİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
EkonomiDokuz Eylül Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MUSTAFA ÖZATEŞLER
- Sürdürülebilir kalkınma stratejisinin uygulanmasında ekosistem yönetiminden ülkemizde bir yöntem olarak yararlanma
Using ecosystem management in Turkey as a process for sustainable development
SEVTAP EYYUBİ
Doktora
Türkçe
2004
Peyzaj MimarlığıAnkara ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MÜKERREM ARSLAN
- Dağlık alan yönetiminde sürdürülebilirlik: Yunt Dağı örneği
Sustainable administration around mountainous areas: The case of the yunt mountain
HULUSİ ELDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Kamu YönetimiDokuz Eylül ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZERRİN TOPRAK KARAMAN