Okul öncesi çocuklarda psikolojik sağlamlık ve mizacın otizm spektrum bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılarındaki hastalık şiddeti ve yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi
An investigation of the impact of psycological resiliance and temperament on the severity and quality of life in preschool children with attention deficit hyperactivity disorder and autism spectrum disorder
- Tez No: 886552
- Danışmanlar: PROF. DR. NAZLI BURCU ÖZBARAN
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: okul öncesi, psikolojik sağlamlık, mizaç, otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, yaşam kalitesi, pre-schoolers, psychological resilience, temperament, attention deficit hyperactivity disorder, autism spectrum disorder
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 100
Özet
Giriş: Otizm spektrum bozukluğu (OSB) ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) erken çocukluk döneminde başlayan nörogelişimsel bozukluklardır. Mizaç ve psikolojik sağlamlılık ise erken gelişim döneminde temelleri atılan, biyolojik kökeni de olan, yaşam boyu büyük oranda sebat eden önemli kavramlardır. Mizaç özellikleri ve psikolojik sağlamlık gibi bireysel değişkenlik gösteren faktörlerin nörogelişimsel psikopatolojilerin şiddetini ve seyrini nasıl etkiyelebileceği merak konusudur. Amaç: Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanılı okul öncesi dönem çocuklarda psikolojik sağlamlık ve mizacın hastalık şiddeti ve yaşam kalitesiyle ilişkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Çalışmamız kesitsel tipte bir araştırma olup Ege Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı 0-6 Yaş Polikliniğinde takipleri devam eden ve DSM-V'e göre OSB (n=27) veya DEHB (n=27) tanısı alan okul öncesi yaş gurubundaki olgular ile sağlıklı kontrol grubu (n=27) olmak üzere 3 grup dahil edilmiştir. Ebeveynlerle yapılan görüşmede olguların sosyodemografik özellikleri, gelişim basamakları, ilk kez psikiyatriye başvuru tarihleri, ebeveynlerin çocuklarının yaşıtlarından farklı olduğunu söyleyen ilk kişi ve yaşıtlarından farklı olduğunu düşünmeleri ile psikiyatriye başvuruları arasında geçen süre olgu veri formuna not edilmiştir. Otizm şiddetinin belirlenmesi için klinisyen tarafından Çocukluk Otizmini Derecelendirme Ölçeği (ÇODÖ), mevcut tanıların klinik şiddetini belirlemek için Klinik Global İzlem ölçeği (CGI) ve işlevsellik düzeyini değerlendirmek için Genel Değerlendirme Ölçeği (GAS) uygulanmıştır. DEHB şiddetinin belirlenmesi için ebeveynler tarafından Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Yıkıcı Davranım Bozukluğu Belirtilerinin Okul Öncesi Dönem Tarama ve Değerlendirme Ölçeği doldurulmuştur. Uyku alışkanlıkları ve uykuya ilişkin sorunları belirlemek için Çocuk Uyku Alışkanlıkları Anketi (ÇUAA), mizaç özelliklerinin belirlenmesi için Çocuk Davranış Listesi-Kısa Form (ÇDL-KF), psikolojik sağlamlıkları değerlendirmek amacıyla Hacettepe Ruhsal uyum envanteri (HRÖ) ve Ego Sağlamlığı Ölçeği, yaşam kalitesinin değerlendirilmesi amacıyla Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKÖ) ebeveynler tarafından doldurulmuştur. Bulgular: OSB ve DEHB grupları arasında belirtilerin fark edilme zamanı ve doktora başvuru arası geçen süre arasında fark olmadığı, her iki grupta da belirtileri ilk fark eden kişinin ağırlıklı olarak anneler olduğu görülmüştür. OSB grubunun 2 kelimeli cümle kurmada DEHB ve kontrol grubuna göre geciktiği bulunmuştur. Hem OSB hem de DEHB gruplarının nevrotik sorunlar ve davranış sorunları bakımından kontrol grubundan anlamlı düzeyde yüksek puan aldığı saptanmıştır. OSB grubunun sosyal işlevselliğinin DEHB ve kontrol grubundan anlamlı düzeyde düşük olduğu, DEHB grubunun duygusal işlevselliğinin kontrol grubundan anlamlı düzeyde düşük olduğu, her iki grubun da okul işlevselliği, psikososyal işlevsellik ve toplam işlevsellik bakımından kontrol grubundan anlamlı düzeyde düşük olduğu görülmüştür. Klinisyenin hastanın işlevselliğini GAS ile değerlendirmiştir, GAS puanlarının OSB grubunda DEHB grubundan, DEHB grubunda ise Kontrol grubundan anlamlı düzeyde düşük olduğu saptanmıştır. Psikolojik sağlamlık, Ego Sağlamlığı Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Psikolojik sağlamlık puanları OSB grubunda DEHB grubundan, DEHB grubu ise kontrol grubundan anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Mizaç özellikleri açısıdan DEHB grubunun kontrol grubuna göre yaklaşım/olumlu katılım ve dışadönüklük puanlarının daha yüksek olduğu fakat engelleme denetimi puanının daha düşük olduğu görülmüştür. DEHB şiddetinin dışadönüklük puanı ile pozitif ilişkili, gayretli kontrol ile negatif ilişkili olduğu bulunmuştur. DEHB tanılı olgularda olumsuz duygulanım ve dışadönüklük puanı ile ÇİYKÖ Toplam puanı arasında negatif ilişki bulunmuştur. OSB tanılı olguların dikkati odaklama puanı kontrol grubundan anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. OSB tanılı olgularda hastalık şiddetini temsil eden CARS puanı ile gayretli kontrol puanı arasında negatif ilişki olduğu görülmüştür. OSB grubunda gayretli kontrol puanı ile yaşam kalitesinin değerlendirildiği ÇİYKÖ Toplam puanları arasında pozitif orta ilişki bulunmuştur. Ve hem OSB hem DEHB grubunda psikolojik sağlamlık puanı ile ÇİYKÖ-Toplam Puanı arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Sonuç: Çalışmamız OSB ve DEHB tanılı okul öncesi çocukların mizaç özelliklerinin semptomların şiddetini etkileyebileceği, bu sebeple de kliniğe başvuran nörogelişimsel bozukluğa sahip çocukların değerlendirilmesinde mizaç özellikleri ve psikolojik sağlamlığın dikkate alınmasının çocuğa özgü müdahaleler ile tedaviye yardımcı olabileceğini söyleyebiliriz.
Özet (Çeviri)
Introduction: Autism Spectrum Disorder (ASD) and Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) are neurodevelopmental disorders that present in early childhood. Temperament and psychological resilience are significant concepts rooted in early development, having a biological origins and persisting throughout one's life. Understanding how individual differences such as temperament and psychological resilience may influence the severity and trajectory of neurodevelopmental psychopathologies is a subject of curiosity Aim: An İnvestigation of Effects of Psychological Resilience and Temperament on Severity and Quality of Life in Preschool Children with Autism Spectrum Disorder (ASD) and Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD). Method: Our research is a cross-sectional study conducted at the Ege University Hospital, Department of Child and Adolescent Psychiatry, Pre-school Clinic. The study comprises three groups: one includes cases in the pre-school age group undergoing follow-ups at the clinic diagnosed with Autism Spectrum Disorder (ASD) (n=27) or Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) (n=27) according to DSM-V, and another consists of a healthy control group (n=27). Individuals and parents who were informed about the study and provided consent were enrolled. Throughout parent interviews, socio-demographic characteristics of cases, developmental milestones, initial dates of psychiatric referrals, the first identification of differences in children compared to their peers, and the duration between parents perceiving their children as different and psychiatric referrals were documented on the case data form. To assess the severity of autism, the clinician employed the Childhood Autism Rating Scale (CARS), the Clinical Global Impression Scale (CGI) for determining the clinical severity of current diagnoses, and the Global Assessment Scale (GAS) to evaluate functionality. For determining the severity of ADHD, parents completed the Preschool Screening and Assessment Scale for Attention Deficit/Hyperactivity Disorder and Disruptive Behavior Disorder Symptoms. The Children's Sleep Habits Questionnaire (CSHQ) was utilized to identify sleep habits and sleep-related problems. The Child Behavior Checklist-Short Form (CBCL-SF) was used to determine temperament characteristics. In assessing psychological resilience, the Hacettepe Psychological Well-being Inventory (HPWI) and Ego Strength Scale were employed. Parents also filled out the Children's Quality of Life Scale (CQLS) to evaluate the quality of life. Results: The time of symptom recognition and the duration between symptom recognition and seeking medical attention were found to be similar between the ASD and ADHD groups. In both groups, mothers predominantly identified the initial symptoms. It was observed that the ASD group exhibited delayed two-word sentence formation compared to the ADHD and control groups. When examining the RUA scores applied to compare the groups in terms of internalization problems and behavioral issues, both the ASD and ADHD groups scored significantly higher than the control group in terms of neurotic and behavioral problems. In terms of quality of life, the ASD group demonstrated significantly lower social functionality compared to the ADHD and control groups. The ADHD group exhibited significantly lower emotional functionality than the control group. Both groups showed significantly lower school functionality, psychosocial functionality, and overall functionality compared to the control group. Regarding the clinician-assessed Global Assessment Scale (GAS) scores for evaluating the functionality of the patients, it was found that the ASD group scored significantly lower than the ADHD group, and the ADHD group scored significantly lower than the control group. Evaluating psychological resilience using the Ego Strength Scale revealed that the ASD group scored significantly lower than the ADHD group, and the ADHD group scored significantly lower than the control group. When examining the temperament characteristics of individuals with ADHD, approach/positive participation and extraversion scores were higher compared to the control group, while inhibitory control score was lower. The severity of ADHD was positively correlated with extraversion score and negatively correlated with inhibitory control. In individuals with ADHD, a negative relationship was found between negative affect and extraversion score and the Total CIYKO score. Analyzing temperament characteristics in individuals with ASD, the attention-focusing score was significantly lower than the control group. In individuals with ASD, a negative relationship was found between the Childhood Autism Rating Scale (CARS) score, representing the severity of the disorder, and effortful control score. In the ASD group, a positive moderate relationship was found between effortful control score and the Total CIYKO score, which evaluates the quality of life. Moreover, in both ASD and ADHD groups, a positive relationship was found between psychological resilience score and Total CIYKO score. Conclusion: Our study shows that temperament characteristics of preschool children with Autism Spectrum Disorder (ASD) and Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) may affect the severity of symptoms. Therefore we can say that taking temperament characteristics and psychological resilience into consideration in the evaluation of children with neurodevelopmental disorders who apply to the clinic may help treatment with child-specific interventions.
Benzer Tezler
- 5-6 yaş çocuklarda psikolojik iyi oluş: Bir model önerisi ve ebeveynler ile öğretmenlerin kişilik tipleri, ego durumları ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin yordayıcı rolü
Psychological well-being in 5-6 years old children: A model proposal and predictive power of parents and teachers' personality types, ego states and psychological well-being levels
ABDULLAH ATAN
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA BULUŞ
- Çocuklarda iyi olma halini destekleyen resimli çocuk kitaplarının çocukların sosyal uyumlarına ve sosyal duygusal dayanıklılıklarına etkisi
The effect of children's picture books caused the well-being in children on social adaptation and social-emoti̇onal reseilience of children
ZEYNEP ENGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELMA TUĞRUL
- Okul öncesinde sosyal beceri eğitimi: Psikolojik sağlamlık ve bağımsız öğrenme davranışı üzerine etkisi
Preschool social skills education: Its impact on psychological resilience and independent learning behavior
HACER KAYABALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAİDE ÖZBEY
- Okul öncesi dönem çocuklarının bağlanma stilleri ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between attachment styles and resilience of preschool children
ENDAM DÜZYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUKİYE GÜNSELİ YILDIRIM
- Okul öncesi dönemdeki çocuklara yönelik psikososyal gelişim programının etkinliğinin değerlendirilmesi
Evaluation of the effectiveness of the psychosocial development program for preschool children
GÖKÇE ALGÜL