Ferit Edgü'nün edebi eserlerinde minimalizm
Minimalism in Ferit Edgu's literary works
- Tez No: 888432
- Danışmanlar: PROF. DR. FAZLI GÖKÇEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Bu tezde öncelikle bir sanat akımı olan minimalizmin tanımı, tarihçesi ve özelliklerine değinildikten sonra Ferit Edgü'nün sanatçı kimliğinin yansıması olarak güzel sanatlara ait olan“minimalizm”kavramından esinlenerek ortaya koyduğu edebi eserlerindeki minimalizme ait temel öğeler ortaya konulmaya çalışılmış ve bu öğelerin onun eserlerinde ele alınışı ve dil, üslup ve yapı üzerindeki işlevi üzerinde ayrıntılı olarak durulmuştur. Minimalizm kavramı güzel sanatların resim, heykel, müzik ya da mimarlık gibi tek bir dalına ait değildir; ancak daha çok heykel ve mimari gibi plastik sanatlar ile ilişkilendirilir. Bu bakış açısı söz konusu nesneyi olabildiğince ayrıntılarından arındırarak onun salt formunu elde etmeyi, giderek kavramsal bir nesnelselliğe ulaşmayı hedefler. Sanatsal bir eser söz konusu olduğunda eseri oluşturan malzemeler taş, beton, maden vs. olacaktır. Ancak söz konusu olan edebi metin ise malzeme dil; yani onu oluşturan sözcükler, sözcükleri oluşturan heceler ve sesler olacaktır. Edgü'nün eserlerine de parça-bütün ilişki içinde 'gestaltvari' bir yöntemle baktığımızda her birinin adeta bir ses, bir çığlık, bir ezgi gibi teşekkül ettiği görülür. Minimalist sanatçılar eserlerinde belli bir kompozisyonu oluşturan birimlerin, bir arada uyumlu birliğinden, ahenginden yararlanmak yerine birimlerin tek başına ve bağımsız ancak dizgesel ve simetrik birliğinden faydalanmışlardır. Edgü'nün eserlerinde de belli bir kompozisyon birliği yoktur; olay örgüsü ya çok gevşek ya da yok denecek kadar belirsizdir. Birbirinden bağımsız olayların fotoğraf kareleri gibi ard arda aktığı ya da bir olayın çeşitli varyasyonlarına yer verildiği ya da aynı olayın tekrar edildiği görülür. Bu özellik eserlerinde bütünlüklü değil; çok parçalı bir yapı meydana getirir. Zaman ve mekandaki bu kırılmalar hayatın anlarına ve rastgeleliğine odağımızı yöneltir. Bu mikro ölçekte hayata tutulan mercekte insanın yalnızlığı, kendine yabancılaşması bütün yalınlığı ile gözler önüne serilmiş olur. Edgü'nün genel olarak minimalist eserlerinde görülen çok parçalı, 'fragmental' ve bağımsız birimlerin düzenli dizilimine ve tekrara dayalı yapısı; metnin yüzeyinde son derece yalın, anlaşılır ancak derinliğine bakıldığında bir şiir metninde görebileceğimiz yoğun bir anlam katmanı barındırır. Dolayısıyla yazar tarafından metinde vurgulanmak istenen anahtar kelimeler hem bağımsız birimler olarak tek başına hem de diğer kelimelerle anlam ve ses ilişkisi içinde gerçek, yan, mecaz ve metafor anlamlarını içerecek şekilde düzenli bir dizilim içinde kullanılır. Minimalist metoda bağlı olarak metinde belli kelime ve seslerin düzenli aralıklarla, leitmotif olarak tekrarının yarattığı ritm ve ahenk sayesinde şiirsel bir ton elde edilirken, okurun imgeleminde bir arada düşünüldüğünde anlam açısından sentez oluşturan bu ses ve kelimelerin oluşturduğu kompozisyon sayesinde kurguda bütünlük sağlanmış olur. Minimal sanattan esinlenen edebi minimalizmin kurguda da bir olayın veya durumun asıl nedenine, bir diğer deyişle konu edilen şeylerin aslına yani özüne odaklanmamızı sağlayan çok parçalı, boşluklar içeren yapısı; önemli konu ayrıntılarının metin dışı bırakılması yoluyla elde edilen en aza indirgenmiş söz dağarcığı görünüşte kısa, yalın ancak bir o kadar özlü, kinayeye dayanan, okurun yorumu ve sentezini gerektiren üstü kapalı, imalı, şiirsel bir anlatım ortaya çıkarır. Bununla beraber yazarın esere müdahalesizliği ve okur merkezli anlatım gereği; minimal eserlerde teatral, diyalogların geniş yer tuttuğu bir anlatım tercih edilirken, gösterme tarzı sunuş yöntemine bağlı olarak raporvari, nötral dil kullanımının görünüşte neden olduğu kuruluk ve monotonluk her bir kelimeye yüklenen şiirsel anlam yoğunluğu ile aşılmaya çalışılır. Genel olarak Edgü'nün minimalist bir yazar olarak Türk yazınında ön plana çıkmasını sağlayan başarısı gündelik hayatın sıradan olaylarına ve dolayısıyla sıradan kişilerine yer verdiği minimalist eserlerinde olabildiğince kısa, özlü, sade dil kullanımına rağmen kullandığı her bir kelimede anlam yoğunluğunu ve ritmi esas alan şiirsel derinliği ve okur merkezli, objektif aktarımı ile insan varlığına ait sıradan, gündelik; ancak genelgeçer konuları evrensel bir boyutta işleyebilmesidir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, first of all, the definition, history and characteristics of minimalism as an art movement are mentioned and then the basic elements of minimalism in his literary works inspired by the concept of minimalism as a reflection of Ferid Edgü's identity as an artist are introduced and the use of these elements are discussed in his works such as language, style and function on the structure. The concept of minimalism does not belong to a single branch of fine arts, such as painting, sculpture, music; however, it is mostly associated with plastic arts such as sculpture and architecture. This perspective aims to purify the object in question as much as possible to obtain its pure form and to attain an increasingly conceptual objectivity. When it comes to an artistic work, the materials that make up the work are stone, concrete, metal, etc. would be. However, the literary text in question is material language; that is, the words that make up it would be the syllables and sounds that make up the words. When we look at Edgü's works in a piece-whole relationship in a gestaltian way, we can see that each one is like a voice, a scream and a melody. Minimalist artists have benefited from the harmonious unity of elements that make up a certain composition in their works, instead of making use of harmony, alone and independent but stringent and symmetrical unity of elements. There is no unity of composition in Edgü's works; the plot is either too weak or negligible. It was observed that independent events such as photo frames flowed one after the other or various variations of an event were included or the same event was repeated. This feature is not holistic; creates a multi-part structure. These fractures in time and space direct our focus on the moments and randomness of life. The solitude and estrangement of the human being is revealed with all its plainness. Edgü's structure, which is generally seen in his minimalist works, is based on the regular arrangement of multi-part, 'fragmentary' and independent units and repetition; it is extremely plain and understandable on the surface of the text, but when looked at in depth, it contains a dense layer of meaning that we can see in a poetry text. Therefore, the key words that the author wants to emphasize in the text are used both as independent units alone and in a regular arrangement in a way that includes real, figurative, metaphorical and metaphorical meanings in a semantic and sonorous relationship with other words. While a poetic tone is achieved thanks to the rhythm and harmony created by the regular repetition of certain words and sounds as leitmotifs in the text in accordance with the minimalist method, integrity is achieved in the fiction thanks to the composition formed by these sounds and words that create a synthesis in terms of meaning when considered together in the reader's imagination. The multi-part, gap-containing structure of literary minimalism, inspired by minimal art, which allows us to focus on the real cause of an event or situation, in other words, the essence of the things discussed; The minimized vocabulary obtained by excluding important subject details from the text creates an apparently short, simple but concise, allegorical, implicit, implicit, poetic narrative that requires the reader's interpretation and synthesis. However, due to the author's lack of intervention in the work and the need for reader-centered narrative; while a theatrical, dialogue-heavy narrative is preferred in minimal works, the dryness and monotony caused by the use of report-like, neutral language, depending on the presentation method of the demonstration style, is attempted to be overcome with the poetic meaning density loaded into each word. In general, Edgü's success, which has made him stand out in Turkish literature as a minimalist writer, is his poetic depth based on the intensity of meaning and rhythm in each word he uses, despite the use of as short, concise, plain language as possible in his minimalist works, where he includes ordinary events of daily life and therefore ordinary people, and his reader-centered, objective transmission, and his ability to handle ordinary, everyday, but universal topics related to human existence in a universal dimension.
Benzer Tezler
- Ferit Edgü'nün romanlarına psikanalitik ve sosyolojik bir yaklaşım
A psychological and sociological approach to Ferit Edgü's novels
EVREN UZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OKTAY YİVLİ
- O/ Hakkâri'de Bir Mevsim ile Şato adlı romanların genetik ve tipolojik yöntemlerle karşılaştırılması
O/ Hakkâri'de Bir Mevsim and a comparison of the novels named Şato with genetic and typological methods
SELVA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Karşılaştırmalı EdebiyatYeditepe ÜniversitesiKarşılaştırmalı Edebiyat Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHAR GÖKPINAR
- Ferit Edgü'nün romanlarında yabancılaşma
Alienation in the novels of Ferit Edgü's
ÖZGE KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR ŞENLER
- Ferit Edgü'nün öykülerinin psikanalitik açıdan incelenmesi
The examination of Ferit Edgü's stories pyschoanalyti̇cally
BİLGEN TEKBEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıBitlis Eren ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA KÜRÜM
- Sevim Burak, Ferit Edgü ve Murathan Mungan'ın küçürek öykülerinde anlatı ve okur
Narrative and reader in flash fictions of Sevim Burak, Ferit Edgü, and Murathan Mungan
GÜLCAN AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜNİL ÖZLEM AYAYDIN CEBE