Psikiyatrik tanı alan bireylerle psikiyatrik tanı almayan bireylerin bilişsel şemalarının, bilişsel kaçınmalarının ve bilişsel çarpıtmalarının karşılaştırılması
Comparison of cognitive schemas, cognitive avoidances, and cognitive distortions between individuals with psychiatric diagnoses and those without psychiatric diagnoses
- Tez No: 888493
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KAHRAMAN GÜLER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Bilişsel Şema, Bilişsel Çarpıtma, Bilişsel Kaçınma, Depresyon, Panik Bozukluk, Anksiyete Bozukluğu, Obsesif Kompülsif Bozukluk, * Cognitive Schema, Cognitive Distortion, Cognitive Avoidance, Depression, Panic Disorder, Anxiety Disorder, Obsessive-Compulsive Disorder
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Maltepe Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Bu araştırma Psikiyatrik tanı alan bireylerle psikiyatrik tanı almayan bireylerin bilişsel şemalarının, bilişsel kaçınmalarının ve bilişsel çarpıtmalarının karşılaştırılması amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini 18-60 yaş aralığındaki 164 katılımcı oluşturmaktadır. Bu çalışmada“Karşılaştırmalı ilişkisel tarama modeli”kullanılmıştır. Katılımcılara Sosyo-demografik Bilgi Formu, Kısa Semptom Envanteri(KSE), Young Şema Ölçeği-Kısa Formu (YŞÖ, Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği(BÇÖ) ve Bilişsel Kaçınma Ölçeği (BKÖ) uygulanmıştır. Bu çalışmada, uygulanan istatistiksel analizlerin tamamı IBM SPSS 27 ile yapılmıştır. Tanısı olan ve olmayan gruplara göre karşılaştırılması amacıyla Bağımsız Gruplar t-testi, tanısı olan grupta psikolojik sorunlara göre karşılaştırılması amacıyla ANOVA testinin varsayımlarının karşılanmadığı için Kruskal Wallis-H kullanılmıştır. Tüm bu istatistiksel analizler %95 güven aralığı içerisinde gerçekleştirilmiş olup, anlamlılık düzeyi olarakta p < .05 olarak kabul edilmiştir. Psikiyatrik tanı alan ve Psikiyatrik almayan katılımcıların Kısa Semptom Envanteri toplamında, anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite alt faktörlerinden aldıkları puanların arasında istatistiksel olarak anlamlı farkların olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Tanı alan katılımcıların Kısa Semptom Envanteri toplamında, anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite alt faktörlerinden aldıkları puanların tanı almayan katılımcılara göre anlamlı düzeyde yüksek bulunması çalışmanın amacına uygun bir sonuçtur. Psikiyatrik tanı alan ve almayan katılımcıların Young Şema Ölçeğinde bulunan duygusal yoksunluk, başarısızlık, karamsarlık, sosyal izolasyon/güvensizlik, duyguları bastırma, onay arayıcılık, iç içe geçme/bağımlılık, ayrıcalıklılık / yetersiz özdenetim, kendini feda, terk edilme, cezalandırma, kusurluluk, tehditler karşısında dayanıksızlık ve yüksek standartlar faktörlerinden aldıkları puanların arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı düzeyde olduğu görülmüştür. Psikiyatrik tanı alan ve almayan katılımcıların Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeğinde yer alan zihin okuma, felaketleştirme, iki uçlu biçimde düşünme, duygudan sonuca ulaşma, etiketleme, zihinsel filtreleme, kişiselleştirme, zorunluluk ifadeleri ve olumluyu azımsama veya yok sayma faktörlerinden aldıkları puanların arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. Tanı alan katılımcılar Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeğinde yer alan zihin okuma, felaketleştirme, iki uçlu biçimde düşünme, duygudan sonuca ulaşma, etiketleme, zihinsel filtreleme, kişiselleştirme, zorunluluk ifadeleri ve olumluyu azımsama veya yok sayma faktörlerinden tanı almayanlara göre daha yüksek puan aldıkları sonucuna ulaşılmıştır. Psikiyatrik tanı alan ve tanı almayan katılımcıların Bilişsel Kaçınma Ölçeği toplamından ve ölçekteki düşünceleri değiştirme, imgelerin düşünceye dönüştürülmesi, oyalanma, tehdit edici uyaranlardan kaçınma, düşüncelerin bastırılması faktörlerinden aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Psikiyatrik tanı alan bireylerin bu ölçeklerden aldıkları puanlar karşılaştırıldığında tanı alan bireylerin toplam puanları arasında bir fark olmadığı tespit edilmiştir. Sadece felaketleştirme, iki uçlu düşünme, aşırı genelleme, kişiselleştirme alt ölçeklerinden alınan puanlar arasında fark olduğu görülmüştür. Bu araştırmanın psikolojik sorunların çözümüne, bu alanda yapılacak klinik çalışmalara bütüncül bir yaklaşım kazandıracağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to compare the cognitive schemas, cognitive avoidances, and cognitive distortions of individuals with psychiatric diagnoses and those without. The sample consists of 164 participants aged 18-60. A“comparative relational scanning model”was used in this study. Participants completed the Socio-demographic Information Form, Brief Symptom Inventory (BSI), Young Schema Questionnaire-Short Form (YSQ-SF), Cognitive Distortions Scale (CDS), and Cognitive Avoidance Questionnaire (CAQ). All statistical analyses in this study were conducted using IBM SPSS 27. To compare the groups with and without diagnoses, the Independent Groups t-test was used, while the Kruskal Wallis-H test was employed for comparisons within the diagnosed group, as the ANOVA test assumptions were not met. All these statistical analyses were performed within a 95% confidence interval, with a significance level of p < .05. The results showed significant differences between the scores of participants with and without psychiatric diagnoses on the Brief Symptom Inventory total and its sub-factors of anxiety, depression, negative self, somatization, and hostility. Participants with diagnoses scored significantly higher on these sub-factors compared to those without diagnoses, aligning with the study's purpose. Significant differences were also found in the scores of the Young Schema Questionnaire's sub-factors, including emotional deprivation, failure, pessimism, social isolation/insecurity, suppression of emotions, approval-seeking, enmeshment/dependency, entitlement/insufficient self-control, self-sacrifice, abandonment, punitiveness, defectiveness, vulnerability to harm, and high standards between participants with and without psychiatric diagnoses. Furthermore, significant differences were observed in the scores of the Cognitive Distortions Scale sub-factors, such as mind reading, catastrophizing, dichotomous thinking, emotional reasoning, labeling, mental filtering, personalization, should statements, and minimizing or disqualifying the positive. Participants with diagnoses scored higher on these sub-factors compared to those without. Similarly, significant differences were found in the Cognitive Avoidance Questionnaire total and its sub-factors, including thought substitution, turning images into thoughts, distraction, avoidance of threatening stimuli, and suppression of thoughts, between participants with and without psychiatric diagnoses. No significant differences were found in the total scores of participants with psychiatric diagnoses on these scales. However, differences were observed in the sub-factors of catastrophizing, dichotomous thinking, overgeneralization, and personalization. This research is expected to provide a holistic approach to the resolution of psychological issues and contribute to clinical studies in this field. *
Benzer Tezler
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuk ve ergenlerde erken dönem uyum bozucu şemaların değerlendirilmesi
Evaluation of early maladaptive schemas in children and adolescents diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder
VOLKAN ALKİŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriMersin ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLEN GÜLER AKSU
- Obezitesi olan bireylerde tıkınırcasına yeme bozukluğu bulunan ve bulunmayan grupların erken dönem uyumsuz şemalar ve şema modları açısından karşılaştırılması
Comparison of the groups with and without binge eating disorder in individuals with obesity in terms of early maladaptive schemas and schema modes
PELİN ÇIBIK BÜYÜK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
UZMAN AYŞE GÖKÇEN GÜNDOĞMUŞ
- 12 Eylül Askeri Darbesinden sonra 1980-1985 yılları arasında, gözaltı ve tutuklama sırasında işkence gören kişilerde travmatik stres ve depresif belirti sıklığı, kişilerin yaşam kalitelerinin ve işlevselliklerinin durumları
Prevalence of traumatic stress and depression symptoms of people who was tortured during their custody and jailing in 1980-1985, after the Military Coup, the quality of life and functionality status of torture survivors
NESLİGÜL NİHAL OLGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
PsikolojiKocaeli ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TAMER AKER
- Obsesif kompulsif bozukluk tanısı almış bireylerde bilişsel duygu düzenleme stratejileri ve özyeterlilik düzeyi ile obsesif kompulsif bozukluk tanısı almamış bireylerde bilişsel duygu düzenleme stratejileri ve özyeterlilik düzeyinin karşılaştırılması
Comparing self-efficacy levels and cognitive emotion regulation strategies in individuals diagnosed with obsessive-compulsive disorder, and self-efficacy levels and cognitive emotion regulation strategies in individuals not diagnosed with obsessive-compulsive disorder
OĞUZ ŞENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BARIŞ ÖNEN ÜNSALVER
- 12-18 yaş aralığında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısının ve ilişkili faktörlerin makine öğrenmesi ile incelenmesi
Investigation of attention deficit and hyperactivity disorder diagnosis and related factors in 12-18 age group with machine learning, Hacettepe University Faculty of Medicine, thesis in child and adolescent psychiatry
NAGİHAN ÖZER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriHacettepe ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLŞAD FOTO ÖZDEMİR