Köktürk harfli metinlerin yazım özellikleri
Writing features of texts with Kokturk letters
- Tez No: 888514
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SALİH DEMİRBİLEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 308
Özet
Tarih sahnesine V. yüzyılda çıkan ve 552 yılına kadar teşkilatsız, dağınık olarak Orta Asya'da yaşayan Köktürkler, 552-630 yılları arasında daha önce Bumin Kağan önderliğinde bugünkü Moğolistan topraklarında I. Türk Kağanlığını kurdular. Yarı göçebe hayat yaşayan Köktürklerin yazı dili de Köktürkçe olmuştur. Köktürk alfabesi yalnız Köktürkler tarafından değil, Köktürklerin hakimiyetine son veren Uygurlar tarafından da yazı dili olarak kullanılmıştır. Bu nedenle Köktürk alfabesi, Eski Türk dili araştırmalarında önemli bir yere sahiptir. Köktürk harfli metinler ile ilgili yapılan çalışmalarda metinlerin imlası ile ilgili bazı kuralların varolduğu hususunda hakim bir görüş söz konusu olsa da özellikle yazım özelliklerine detaylı yer verilmemiş, çeşitli örnekler üzerinden genellemeler yapılmıştır. Çalışmamız, metinlerde yer alan tüm kelimeleri, alfabetik sıra ile düzenlemek yöntemi ele almak suretiyle yapılan bu genellemelere ışık tutmuştur. Bu tez yazıtlarda imla geleneğinin varlığını ortaya koymak, var ise imla farklılıklarının hangi kelimelerde ve hangi harflerin yazımında meydana geldiğini tespit etmek, kelimelerin sonraki dönemlerinin imla özellikleri ile karşılaştırılması ile ilgili yapılacak olan çalışmalara kaynak sağlamak, Köktürk harfli metinlerin yazım özelliklerini bütün olarak ortaya koymak amacını taşımaktadır. Yazım özelliklerinin tüm ayrıntıları ile ortaya konulduğu, yazıtların yazım özellikleri net olarak belirlendiği için bu çalışma, metinler ile ilgili doğru transkripsiyonların yapılmasına ve metin çözümlemelerine katkı sağlayacaktır. Araştırmamız, Türk dilinin en eski dönemini temsil ettiği için ilerleyen dönemlerde imla geleneğinin teşekkülü ile ilgili yapılacak olan araştırmalara da faydalı olacaktır.
Özet (Çeviri)
Kokturks, who appeared on the stage of history in the V century and lived in Central Asia without any organization and scattered until 552, established the First Turkic Khaganate in the territory of today's Mongolia between 552-630, under the leadership of Bumin Khagan. The language of the Kokturks, who lived a semi-nomadic life, was Köktürk. Kokturk was used as a written language not only by the Kokturks, but also by the Uyghurs who put an end to the Kokturks. For this reason, Kokturk has an important place in Old Turkish language research. Although there is a prevailing opinion in the studies on texts with Kokturk letters that there are some rules regarding the spelling of the texts, no detailed study has been carried out, especially on the spelling features; Generalizations were made based on various examples. Our study examined all the words in the texts by arranging them in alphabetical order and shed light on these generalizations. The thesis we put forward aims to reveal the existence of the orthographic tradition in the inscriptions, to determine in which words, suffixes and in the spelling of which letters the spelling differences occur, if any, to provide resources for studies on comparing the spelling features of the later periods of words, and to reveal the spelling features of Kokturk. Since the spelling features of the inscriptions are revealed in full detail in our study and the spelling features of the inscriptions are clearly determined, this study will: Contribute to the making of accurate transcriptions of the texts and will have an important place in text analysis. Since our research represents the oldest period of the Turkish language, it will also provide resources for future research on the formation of the spelling tradition.
Benzer Tezler
- Tarihsel arka planı ile Türkiye Türkçesinde çatı
Başlık çevirisi yok
MEHMET FATİH KIRMALI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI İBRAHİM DELİCE
- Eski Türkçe metinlerde geçen özel adlardaki bazı kelimelerin kültürel analizi
The culturel analysis of some words in proper names written in old turkic texts
MEHMET GAZİ ERGÖREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DR. NURDİN USEEV
- Kaya üzerindeki köktürk harfli yazıtlar: İçerik özellikleri ve tematik analiz
Old Turkic runic inscriptions on the rock: Content features and thematic analysis
MUHAMMED MUSTAFA BAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİRZAT RAKIMBEK UULU
- Irk Bitig gramer incelemesi
Irk Bitig grammar examination
GAMZE ÇELİKELOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Ermeni harfli Kıpçak Türkçesinde fiil
Verbs in Kipchak Turkish with Armenian letters
LÜTFİYE GÜVENÇ
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH