Eski Türkçede eş anlamlılık
Synonyms in Old Turkish
- Tez No: 922270
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜLKÜ POLAT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eski Türkçe, Eş Anlamlılık, Köktürk Harfli Yazıtlar, Eski Uygur Türkçesi, Old Turkish, Synonyms, Köktürk Letter Inscriptions, Old Uighur Turkish
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1179
Özet
Eş anlamlılık anlam biliminin incelediği konulardan biri olup aynı zamanda bir dildeki zenginliğin de önemli göstergelerindendir. Bu çalışma, Eski Türkçe başlığı altında değerlendirilen Köktürk harfli yazıtlardaki ve Eski Uygur Türkçesi metinlerindeki eş anlamlı sözcükleri tespit etmek, tespit edilen bu sözcüklerin cümle içindeki kullanımlarını örneklendirmek ve bu sayede Eski Türkçenin söz varlığına katkı sunmak, dil ve kültür varlığını ortaya çıkarmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada öncelikle eş anlamlılık kavramı ve eş anlamlılık sorunu incelenmeye çalışılmış, eş anlamlılıkla ilgili pek çok görüşe yer verilmiştir. Daha sonra çalışmanın inceleme kısmına geçilmiş ve Eski Türkçe başlığı altında değerlendirilen Köktürk harfli yazıtlarda ve Eski Uygur Türkçesi metinlerinde tespit edilen eş anlamlı sözcüklere ve bu sözcüklerin tanıklandığı cümle örneklerine yer verilmiştir. Eş anlamlı sözcükler tespit edilirken tümevarım, tümdengelim gibi yöntemlere başvurulmuş, ayrıca cümle örneklerinin başka eserlerdeki okuma farklılıklarına ve Türkiye Türkçesine aktarımında görülen farklılıklara da dipnotlarda yer verilmiştir. Tüm bu incelemeler neticesinde, Türkçenin sözcük hazinesi bakımından ne kadar zengin olduğu görülmüş ve eş anlamlı sözcüklerin fazlalığının yanı sıra bu sözcüklerin ikileme, üçleme hatta dörtleme şeklinde yan yana kullanılıp dilin anlatım gücünden etkili bir şekilde yararlanıldığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Synonymity is one of the subjects studied by semantics and at the same time it is one of the important indicators of the richness of a language. This study has been prepared in order to identify synonymous words in the Köktürk lettered inscriptions and Old Uighur Turkish texts evaluated under the title of Old Turkish, to exemplify the usage of these identified words in sentences and thus to contribute to the vocabulary of Old Turkish and to reveal its linguistic and cultural existence. In the study, firstly, an attempt was made to examine the concept of synonymy and the problem of synonymy and many opinions on synonymy were given. Then, the examination part of the study was passed and the synonymous words identified in the Köktürk lettered inscriptions and Old Uighur Turkish texts evaluated under the title of Old Turkish and the sentence examples in which these words are witnessed were given. While identifying synonymous words, methods such as induction and deduction were used and also the differences in reading the sentence examples in other works and the differences observed in their translation into Turkey Turkish were included in footnotes. As a result of all these examinations, It has been seen how rich Turkish is in terms of vocabulary and it has been determined that in addition to the abundance of synonyms, these words are used side by side in the form of reduplication, triplication and even quadruple, effectively benefiting from the expressive power of the language.
Benzer Tezler
- Eski Türkçede aldatma kavramı -Yeni Uygur Türkçesi ile karşılaştırılmalı-
The concept of deception in old Turkish -Comparative with the new Uighur Turkish-
SAADET SENA KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGE ÖZKAN NALBANT
- Eski Türkçeden eski Anadolu Türkçesine anlam değişmeleri
The Meaning changes beginning from old Turkish to old Anatolian Turkish
HÜLYA ARSLAN EROL
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. VAHİT TÜRK
- Özbekçede art zamanlı anlam değişmeleri-fiiller
Diachronic semantics changes in Uzbek-verbs
AYŞE ERKAL
- Eski Türkçede Tanrı anlamındaki sözcüklerin eş dizimsel incelemesi
A collocational analysis of words meaning 'God' in Old Turkic
BEYZA BAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Eski Türkçede 'yer-su' adları ve kavram alanı
'Earth-water' names and conceptual field in Old Turkish
EMRİYE SONKAYA
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK