Geri Dön

Metonymy in Turkish: A corpus-based cognitive linguistic analysis

Bilişsel dilbilim kuramı çerçevesinde Türkçe'de metonomi: Derlem-temelli bir inceleme

  1. Tez No: 890368
  2. Yazar: SERAP ALTUNAY
  3. Danışmanlar: PROF. DR. PINAR İBE AKCAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 378

Özet

Bu çalışmada Bilişsel Dilbilim ve Derlem Dilbilim yaklaşımları çerçevesinde birleşen bütüncül bir yöntemle Türkçede kavramsal metonomi olgusunun gerçekleşimlerinin İngilizce ile karşılaştırmalı olarak betimlenmesi amaçlanmıştır. Bilişsel Dilbilim Kuramının temellerinden biri olan ve dilin temelini oluşturduğu varsayılan bedenleşmiş biliş ve insan deneyimi olguları dikkate alınarak birçok farklı alanı kapsayan İNSAN kavramsal alan matrisi bilişsel modelinde deneyimlerin kavramsallaştırılması bağlamında İNSAN BEDENİ BÖLÜMLERİ, DUYUSAL ALGI, KARMAŞIK ETKİNLİK/OLAY/SÜREÇ alt alanlarında baskın metonomik süreçler çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda, ilk olarak duyu organlarının (göz, kulak, burun, dil) ve ilgili algı eylemlerinin (gör-, bak-, duy-, işit-, kok-, kokla-, tat-) Türkçe ve İngilizce doğal dil verisi üzerinden derlem-temelli sözcük profilleri betimlenmiş ve ardından sözcük profilleri bağlamında metonomik gerçekleşimler tartışılmıştır. Türkçede metonomiyi Bilişsel Dilbilim çerçevesinde ve çağdaş Türkçeyi temsil eden gerçekleşmiş dil verisi üzerinden ele alan derlem temelli bu diller arası çalışma ile bilişsel anlambilim, dil öğretimi ve derlem-temelli çalışmalara katkıda bulunulması hedeflenmiştir. Çalışmanın bulguları, Türkçe ve İngilizcede söz konusu beden bölümlerinin ve algı durumlarının fiziksel deneyimlerin kavramsallaştırılmasında temel kaynak olduğunu göstermektedir. Ayrıca, söz konusu dilsel birimlerin uzlaşımsal bilgileri dikkate alındığında bulgulanan metonomiler, çoğunlukla işlevsel ve nedensel ilişkilerle güdülenen bitişiklik ilişkisi temelinde insan bilinci, duygu, tutum ve sosyal etkileşim gibi alanlar arası daha soyut ve karmaşık etkinlik ve olayların kavramsallaştırma süreçlerini örneklemektedir. Sonuç olarak, kültürel ve dilsel açıdan farklı özelliklere sahip olmalarına rağmen, her iki dile ait bulgulanan metonomik gerçekleşimler Türkçe ve İngilizcede bedenleşmiş biliş temelinde kavramsallaştırma süreçlerinin büyük ölçüde benzer olduğunu göstermektedir.

Özet (Çeviri)

This study comparatively examines how conceptual metonymy is encoded in linguistic expressions in Turkish and English in consideration to the complex integrated nature of language and metonymy. This corpus-based comparative study based on the insights from Cognitive Linguistic Theory, in this sense, aims to advance our understanding of cognitive motivations behind linguistic expressions providing a comprehensive lexical and metonymic analysis of sensory organs (eye, ear, nose, tongue) and related verbs of perception (see, look, hear, smell, taste) in Turkish and English. Based on the corpus-based holistic method, this study explains the cognitive motivations behind the selection of these lexical items in question as vehicles in the context of communicating through our embodied cognition and discusses how metonymic inference contributes to create and interpret the linguistic expressions. The lexical profiling and metonymic profiling analysis conducted in this study within the cognitive linguistic standpoint aims to contribute especially to the studies on cognitive semantics, language teaching, corpus-based lexicography, and in general applied linguistics. This study, in conclusion, demonstrates that the body parts entities and perceptual states in question are, in nature, the most salient vehicles for conceptualizing physical experiences in Turkish and English. Concerning their conventional knowledge, the metonymic patterns found out in this study, besides, illustrate the conceptualization process of more abstract and complex events across domains such as cognition, emotion, attitude, and social interaction based on mostly embodied experience and the contiguity relations of mostly causality and function.

Benzer Tezler

  1. Türkçe üzüntü eylemlerinin sözcük profilleri ve Halk Türküleri'nde üzüntü kavramının metaforik profilinin incelemesi: Derlem Çıkışlı Bir Yaklaşım

    Analysing lexical profiles of Turkish sadness verbs and metaphorical profile of sadness concept in Folk Songs: A corpus-driven Approach

    SÜLEYMAN DEMİR

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. IŞIL ÖZYILDIRIM

  2. Corpus-driven semantic relations extraction for Turkish language

    Derlem tabanlı anlamsal sözlük oluşturma

    TUĞBA YILDIZ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2014

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolYıldız Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BANU DİRİ

  3. Corpus-driven lexical profiles of Turkish fear verbs and metaphorical profiles of somatic fear idioms in Turkish

    Türkçe korku eylemlerinin derlem çıkışlı sözcüksel profilleri ve Türkçedeki somatik korku deyimlerinin metafor profilleri

    MUHAMMET FATİH ADIGÜZEL

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    DilbilimMersin Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SERA YEŞİM AKSAN

  4. Türkçede metonimilerin işlemlenmesi: Kendi-hızında okuma çalışması

    Metonymy processing in Turkish: A self-paced reading study

    IŞIN TEKİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ELİF ARICA AKKÖK

  5. Türkçede dilbilgiselleştirme: Bilişsel dilbilgisi çerçevesinde bir inceleme

    Grammaticalization in Turkish: A cognitive grammatical analysis

    MÜBECCEL ÇUBUKÇUOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DilbilimDokuz Eylül Üniversitesi

    Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖZGÜN KOŞANER