Kitabu'l-İdrak li Lisani'l-Etrak'te fiiller (Kitabu'l-İdrak li Lisani'l-Etrak'teki fiiller temelinde eski ve bugünkü Kıpçak dil alanında fiiler üzerine tarihi karşılaştırmalı bir gramer ve ...) (2 cilt)
Verbs in the Kitabu'l-İdrak li Lisani'l-Etrak (An attemp at a historical comparative grammer and lexicon of historical and contemporary Kipchak Turkish language based on the verbal material in the lexicon ...)
- Tez No: 89137
- Danışmanlar: PROF. DR. F. SEMA BARUTÇU ÖZÖNDER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 900
Özet
(Özyetgin, A. Melek,“Kitâbu'l-İdrâk ü lisini'l-Etrâk'te Fiüler (Kitâbu'l-îdrâk ü üsâni'l-Etrâk'teki Fiiller Temelinde Eski ve Bugünkü Kıpçak Dil Alanında Fiiller Üzerine TariM-Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi”, Doktora Tezi, Tez Danışmam: Prof.Dr. F. Sema Barutçu özönder, X+889 sayfa) ÖZET Bu çalışma, Memlûk-Kıpçak sahası eserlerinden Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l- Etrâk'in sözlük ve gramer kısımlarındaki fiil malzemesi üzerinde tarihî ve çağdaş Kıpçak Türk dili alanının tarihî-karşılaştırmalı bir gramer ve sözlük denemesidir. Tez çalışmamızın konusunu Kitâbu'l-İdrâk li lisâni'l-Etrâk'İD. sözlük kısmındaki fiiller ile gramer kısmındaki fiille ilgili dil malzemesi oluşturmaktadır. Bu malzeme, belirli bir korpus alam ile sınırlandırılan tarihî ve çağdaş Kıpçak alanında, gramatikal ve leksikal semantik bakımından incelenmeye çalışılmıştır. Tezimizin amacı, Kî' in fiile dayalı söz varlığının ve gramer bilgilerinin temelinde, Kıpçak Türkçesinin şekillenme ve gelişme sürecini ortaya koymak ve Genel Türk dili içindeki yerini tayin etmek, Eski Kıpçak diyalekt alam ile Modern Kıpçak diyalekt alam arasındaki ilişkilerin ve uygunlukların boyutunu ve seyrini tespit etmektir. 889 sayfa olan tezimiz, üç ana kısım allında yer alan 8 bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın Giriş kısmında konu ve konunun ele alınma, incelenme yöntemleri ve korpus hakkında bilgi verilmiştir. Tezimizin I. Kısmında yer alan 1. Bölüm'de Kıpçak Türklerinin genel siyasî ve kültür tarihi ile Memlûk-Kıpçak sahasındaki Türk etnik durumu hakkında bilgi verilmiştir. 2. Bölüm'de Kıpçak Türkçesinin şekillenmesi ve gelişmesi meselesi üzerinde durulmuştur. 3. Bölüm, Kıpçak sözlükçülüğünün genel özellikleri verilmiş, tez çalışmamıza konu olan Kitâbu'l-İdrâk li Lisânı 'l-Etrâk'in içeriği, tertip şekli, nüshaları ve diğer sözlüklerden ayrılan özelliklerinin verildiği bir bölümdür. Bu bölümde, Eski Kıpçak sahasının sözlük ve gramerleri hakkında ana hatlarıyla bilgiler verilmiştir. II. Kısmı' da yer alan 4. Bölüm'de Kitâbu'l-İdrâk li Lisâni 'l-Etrâk'in tarihî ve çağdaş Kıpçak alam dahilinde yazım ve ses bilgisi bakımından incelemesi yapılmıştır. S. Bölüm'de şekil bilgisi bakımında Kitâbu'l-İdrâk li Lisâni'l-Etrâkfin fiil ve fiille ilgili gramer malzemesi, tarihî ve çağdaş Kıpçak dilalanı île de karşılaştırılarak incelenmeye çalışılmıştır. 6. Bölüm' de Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l-Etrâk'm söz dizimi bakımından gösterdiği özellikler genel hatlarıyla ele alınmıştır. 7. Bölüm' de Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l-Etrâk'm. söz varlığının özellikleri üzerinde durulmuş ve söz varlığının teşkilinde rol alan unsurlar değerlendirilmiştir. Ayrıca Kİ' in söz varlığının diğer Memlûk-Kıpçak sözlükleriyle karşılaştırması da yapılmış ve Kıpçak sözlükleri arasındaki uygunluklar, benzer ve farklı yanlar sebepleriyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. 8. Bölüm'de Kİ'in fiil temelindeki söz varlığının leksikal anlam bilimi bakımından genel bir incelemesi yer almaktadır. Çalışmamızın İÜ. Kısırımda KÎ'teki fiillerin Eski Türkçe döneminden itibaren tarihî ve çağdaş Kıpçak sahasındaki durumunu karşılaştırmalı olarak ortaya koyan Kitâbu 'l-îdrâk li Lisânı 'l-Etrâfin fiil sözlüğü yer almaktadır. Çalışmamızın sonuna KÎ'teki fiillerin Arap alfabesi düzenine göre orijinal metindeki dizini de eklenmiştir. Tezin son kısmında Kaynaklar eklenmiştir. 887
Özet (Çeviri)
(Özyetgin, A. Melek, "Verbs in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l-Etrâk (An attemp at a historical-comparative grammar and lexicon of historical and contemporary Kipchak Turkish Language, based on the verbal material in the lexicon and grammar sections of tiıe Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l-Etrâk, Doktora Tezi, Tez Danışmanı: Prof.Dr. F. Sema Barutçu özönder, X+889 pages) SUMMARY This study is an attempt at a historical-comparative grammar and lexicon of historical and contemporary Kipchak Turkish Language, based on the verbal material in the lexicon and grammar sections of the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l-Etrâk, a work from Mameluke-Kipchak literature The subject of our dissertation consists of the verbs in de lexicon part of the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l-Etrâk and the verb-related linguistic material in the grammar part. This material was examined from a grammatical and lexical semantic point of wiev within the field of historical and contemporary Kipchak. Delimited by a defined corpus, the aims of this dissertation are to, on the basis of verbal vocabulary and grammatical information in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'l-Etrâk, show the process of formation and development of Kipchak Turkish, determine its place within the General Turkish language, and demonstrate the dimension and progress of the relationship and agreement between the Old Kipchak dialect and modern Kipchak dialect. This dissertation of 889 pages consists of eight chapters under three sections. In the Introduction chapter of this study, information was given on the subject, methods used in treating and examining the subject, and the corpus. In the first chapter of Section I, information was given on the general political and cultural history of the Kipchak Turks and the Turkish ethnic situation in the Mameluke-Kipchak area. In the second chapter, the problem of the formation and development of Kipchak Turkish was discussed. The third chapter was devoted to the genaral characteristics of Kipchak vocabulary and to the content, arrangement and editions of our dissertation Kitâbu'l- îdrâk li Lisâni'l-Etrâk, along with the characteristics which distinguish it from other lexicons. İn this chapter, information was given in outline on lexicons and grammars ofOld Kipchak. The second section begins with Chapter 4, in which the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk was examined from the point of view of ortography and phonetics, within the context of historical and contemporary Kipchak. In Chapter S, verbs and verb- related grammar materials found in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk were examined from a morphological point of view, through a comparision with historical and contemporary Kipchak. Chapter 6 deals with the general syntactic characteristic exhibited in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisani'1-Etrâk. In Chapter 7, characteristics of vocabulary from the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk were discussed and elements playing a role in the formation of vocabulary were evaluated. Also, a comparision between the vocabulary in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk and that of other Mameluke-Kipchak lexicons was made, and correspondences, similarities and differences between Kipchak lexicon, along with their reasons, were shown. Chapter 8 consists of a general examination of verbal based vocabulary in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk, from a lexical semantic point of view. In the third section of our study, we offer a verb lexicon of the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk, comparing the form of the verbs in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk within historical and contemporary Kipchak literature, since the Old Turkish period. At the end of our study, the original text's index of verbs in the Kitâbu'l-îdrâk li Lisâni'1-Etrâk are given, according to Arabic alphabetical order. A bibliography is included in the last 889
Benzer Tezler
- Kitābu'l İdrāk li- Lisāni'l Etrāk'te isimler- Divānu Lügati't Türk ve Kıpçak sözlükleriyle karşılaştırma-
Names in the Kitābu'l İdrāk li̇- Li̇sāni̇'l Etrāk- comparison with di̇vānu lügati̇'t Türk and Kipchak's dictionaries-
ADEM BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEHAN DENİZ ABİK
- Kitabu Bulgatu'l-Muştak fì Lugati't-Türk we'l-Kıfçak üzerine dil incelemesi
A linguistic analysis on ki?tabu bulgatu'l-muştak fì lugatit-Türk we'l-kipçak
GULHAN ABEDALAZİZ MOH'D JALAL AL-TURK
Doktora
Türkçe
2012
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- El-Cebertî'nin 'Acâibu'l-âsâr Fi't-terâcim Ve'l-ahbâr' adlı eserinde Türkler ve Türkçe söz varlığı
Turks and Turkish vocabulary in el-Ceberti's work 'Acâibu'l-âsâr Fi't-terâcim Ve'l-ahbâr'
REHAB SALAMA
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Tarihî Kıpçak Türkçesinde yapım ekleri
Production suffixes in historical Kipchak Turkish
ESRA POYRAZ
Doktora
Türkçe
2021
DilbilimSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİKRİ TURAN
- Arap gramercilerin gözünden Memlûk-Kıpçak Türkçesi grameri
Mamluk Kipchak Turkish grammar from the perspective of Arab grammarians
ADEM BULUT
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ŞAHİN
PROF. DR. ZEKİ KAYMAZ