Kısaltılmış ilgi tümceleri ve zarf tümleçlerin çevirisinde karşılaşılan belirsizlik
Ambiguity in translation of reduced relative clauses and adverbial clauses
- Tez No: 892220
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP BAŞER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Dilbilim, Western Linguistics and Literature, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık (İngilizce) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 80
Özet
İlgi Tümcesi (İT), bir ismi tanımlayan bağımlı bir yan tümcedir. İT'ler bir ismi betimler, tanımlar veya onunla ilgili daha fazla bilgi verir. İngilizcede İT'ler who, which, that [-(y)an, -dık, veya -mış] gibi bir ilgi zamiri ile başlar. Öte yandan Zarf Tümleçleri (ZT), bir fiili, sıfatı veya başka bir zarfı tanımlar. Diğer cümle türlerinin aksine, zarf tümleçleri İT'ler gibi bağımlı cümlelerdir. İngilizcede hem İlgi Tümcesi zamiri (örn. who) hem de zaman ve neden-sonuç Zarf Tümleçlerindeki bağlaç (örn. after) aynı şekilde cümleden çıkartılır, bu İT'lerin ve ZT'lerin kısaltılmasıdır. Ancak Türkçede İT'ler ve ZT'ler ayrı yazılmaz ve kısaltma da yoktur, bu da İngilizceden Türkçeye çeviride belirsizliğe neden olabilir. Bu çalışma, bu belirsizliği ve bunun kısaltılmış İT'ler ve ZT'lerde, açık veya gizli özne kullanımı ile etken ve edilgen yapı kullanımına bağlı olarak nasıl değiştiğini analiz etmeyi amaçlamaktadır. İlk olarak kısaltılmış 24 cümlenin yer aldığı çoktan seçmeli test, Kırıkkale ve Yıldırım Beyazıt Üniversitelerinin 1. ve 4. Sınıf Mütercim Tercümanlık bölümü öğrencilerinin katılımı ile 2022- 2023 akademik dönemde çevrim içi ortamda uygulanmıştır. 2023-2024 akademik dönemde ise bu cümleleri Kırıkkale Üniversitesi 1. ve 4. Sınıf öğrencilerinin sınıf ortamında kendilerinin sıfırdan çevirmeleri istenmiştir. Ayrıca, günümüzde yaygın olarak kullanılan makine çevirisi ile karşılaştırma sağlamak için, bu 24 cümle, sıklıkla tercih edilen 6 farklı bilgisayar destekli çeviri aracına da çevirtilmiştir. Son olarak, sınıf ortamında kendileri çeviri yapan 1. ve 4. Sınıf öğrencilerinden 5'er kişi ile mülakat yapılarak, geriye dönük düşünme protokolü uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlarda hem çalışmaya katılan öğrencilerin hem de bilgisayar destekli çeviri araçlarının açık özneli cümleleri Türkçede İT'ler olarak, öznesi şahıs zamiri olan gizli özneli cümleleri ise ZT olarak çevirme eğilimi gösterdiğini ortaya çıkmıştır. Çevirim içi testteki öğrenciler, kısaltılmış etken cümlelerin çevirileri arasında seçim yaparken bağlam eksikliğinden dolayı daha fazla belirsizlik yaşamışlardır. Sıfırdan çeviri yapan öğrencilerin cümleleri İT veya ZT olarak çevirirken daha az belirsizlik yaşadığı, çünkü mülakatlarda da belirttikleri ifadeye göre cümleleri okuyunca akıllarına gelen ilk çeviriyi yazdıkları görülmüştür. Bu çalışmanın, kısaltılmış İT'ler ve ZT'lerdeki anlam belirsizliğinin çözümlenmesinde yapısal (açık-kapalı özne, etken-edilge yapı) etkenlerin çözümlenmesi ve çeviri öğrencilerine farkındalık kazandırılmasına yardımcı olması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
A relative clause (RC) is a dependent clause that modifies a noun. It describes, identifies, or gives details about a noun. RCs begin with a relative pronoun or relativizer: a wh- or that. An Adverbial Clause (AC), on the other hand, describes a verb, adjective, or other adverb. Unlike other types of clauses, adverbial clauses are always dependent clauses like RCs. Both Relative pronouns and Adverbial time and causal conjunctions might be omitted in English in the same way, which results in the reduction form of RCs and ACs. Turkish, however, has neither relative pronouns and conjunctions written separately nor a reduction in RCs and ACs, which may result in ambiguity in translation from English into Turkish. This study aims to analyze this ambiguity and how it changes depending on the use of overt or covert subject and the use of active and passive voice in reduced RCs and ACs. First, a multiple-choice test with 24 reduced sentences was administered online with the participation of 1st and 4th grade translation and interpreting students of Kırıkkale and Yıldırım Beyazıt Universities in the 2022-2023 academic period. In the 2023-2024 academic term, 1st and 4th grade students at Kırıkkale University were asked to translate these sentences from scratch in the classroom. In addition, in order to provide a comparison with machine translation, which is widely used today, these 24 sentences were also translated into 6 different computer assisted translation tools that are frequently preferred. Finally, 5 of the 1st and 4th grade students who translated the sentences themselves in the classroom were interviewed and a retrospective thinking protocol was applied. The results revealed that both the students who participated in the study and the computer assisted translation tools tended to translate sentences with overt subjects as RCs and sentences with covert subjects whose subjects were personal pronouns as ACs. Students in the online test experienced more ambiguity when choosing between translations of reduced active sentences due to the lack of context. Students who translated from scratch experienced less ambiguity when translating the sentences as RC or AC because, as they stated in the interviews, they wrote the first translation that came to mind when they read the sentences. This study is expected to help analyze the structural factors (overt-covert subjects, active-passive voices) in the analysis of ambiguity in reduced RCs and ACs and to raise awareness among translation students.
Benzer Tezler
- Bireysel psikoloji temelli sosyal ilgi geliştirme psiko-eğitim programının ergenlerde sosyal ilgiye etkisi
The effect of individual psychology based social interest development psycho-education program on social interest in adolescents
ÜMRE KAYNAK
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞERİFE IŞIK
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan 'Düzenlenmiş' ve 'Kısaltılmış' yazınsal metinlerin değerlendirilmesi
The evaluation of 'Reorganized' and 'Reduced' literary texts in The Secondary Turkish coursebooks
NESLİHAN YÜCELŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve Öğretimİstanbul ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN DİLİDÜZGÜN
- Yakın ilişkilere güncel bir bakış: çevrimiçi buluşma uygulamaları kullanım motivasyonlarının ilişki sonlandırma stilleri üzerindeki etkisi ve karanlık üçlü kişilik özelliklerinin rolü
A current view at close relationships: the effect of motivations to use online dating apps on relationship ending styles and the role of dark triad personality traits
SERAY KIVANÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiMersin ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE HAN ALPAY
- Bağlanma stilleri, karanlık üçlü kişilik özellikleri ve çatışma çözme stillerinin ayrılık stratejileri ile ilişkisi: romantik ilişkilerde hayaletleme ve oyalama davranışları
The relationship between attachment styles, dark triad personality traits and conflict resolution styles with breakup strategies: ghosting and breadcrumbing behaviors in romantic relationship
MELİS GİZEM HALLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiBaşkent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA UYAR SUİÇMEZ
- La reproduction des rapports sociaux de sexe dans L'organisation de Jeunesse de Cumhuriyet Halk Partisi
Cumhuriyet Halk Partisi Gençlik Kolları'nda toplumsal cinsiyet ilişkilerinin yeniden üretimi
AHMET KEREM YILMAZ
Yüksek Lisans
Fransızca
2020
SosyolojiGalatasaray ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İPEK MERÇİL