Geri Dön

Türkiyede lisansüstü mimarlık araştırmalarında yer kavramı

The concept of place in graduate architecturalresearch in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 892334
  2. Yazar: RABİA ÜNEL
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. RİFAT GÖKHAN KOÇYİĞİT
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Bina Bilgisi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 93

Özet

Bu çalışma, tarihsel süreçte Türkiye'deki mimarlık araştırmalarında yer kavramına ilişkin farklılaşan yaklaşımları incelemektedir. Çeşitli lisansüstü tezlerin incelenmesi ve yer kavramının mimarlık araştırmalarındaki konımunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın hipotezi, yer kavramının lisansüstü çalışmalarda fiziksel boyuta ek olarak giderek artan oranda kültürel ve felsefi boyutlarda da çalışmalar yapıldığıdır. Araştırmada, ayrıca lisansüstü çalışmalarda nitel yöntemlerin nicel yöntemlere göre daha fazla tercih edildiği belirlenmiştir. Çalışmanın başlangıcında, yer kavramı üzerine mevcut söylemler incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda, yer kavramı üzerine yapılan çalışmaların konu ve araştırma yöntemi bakımından ayrımının yapılması, tez kapsamında yer alan lisansüstü çalışmaların araştırma eksenini belirlemiştir. Sonrasında, mimarlık eğitim ve kültüründe“yer”fenomeni üzerine tarihsel bir literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Söz konusu tarihsel inceleme, Antik Dönem ile başlayarak, Lonca Düzeni gibi okul öncesi dönemlere, ardından Fransız Kraliyet Mimarlık Akademisi ve École des Beaux-Arts eğitimine ve nihayetinde Bauhaus eğitimine kadar uzanmaktadır. Bu araştırmaların altyapısı üzerine Türkiye'de lisansüstü mimarlık eğitiminin gelişimi ve bu süreçte öne çıkan mimarlık okullarının araştırma konuları incelenmiştir.Türkiye'deki lisansüstü mimarlık eğitiminde, yer kavramının çok boyutlu bir şekilde ele alındığı ve araştırmaların çeşitli yöntemleri kullandığı gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, yer kavramı, fiziksel boyutunun yanı sıra giderek artan oranda kültürel ve felsefi boyutlarıyla ele alınmaktadır.Lisansüstü mimarlık eğitiminin sonuç ürünü olan mimarlık araştırmalarında yer kavramı Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Tez Veri Tabanı'nda kronolojik olarak irdelenmiştir. Mimarlık araştırmaları olarak çalışmanın kapsamını, Türkiye'deki lisansüstü tez çalışmaları oluşturmuştur. Yöntem olarak, hipotezi sınamak amacıyla“Lisansüstü Araştırmaları”başlığı altında yer kavramı ile bağlantılı olarak“yer”kelimesi geçen tezler ele alınmıştır. Başlığında yer kelimesi geçen fakat yer kavramına gönderme yapmayan tezler elenmiştir. Daha sonra yer kavramının tarihsel süreç ve güncel mimarlık araştırmalarında konu ve yöntem bağlamında çözümlemesi yapılmıştır. Bu çözümleme ile birlikte yer kavramının nasıl değiştiği ve dönüştüğü incelenmiştir. İlk olarak, yer kavramının hangi yıllarda bilimsel çalışmalara ve tezlere konu olduğu belirlenmiştir. Fiziksel boyuttan toplumsal boyuta geçişteki farklılıklar araştırılmıştır. Tezlerde kullanılan yöntemler incelenmiştir. Yıllara göre yöntemsel farklılıkların oluşup oluşmadığına bakılmıştır. Tarihsel süreç boyunca yazılan tez sayısında artış veya azalış olup olmadığı incelenmiş ve mimarlık alanında yapılan toplam tezler içinde yer kavramı özelindeki tez oranı belirlenmiştir. Mimarlık araştırmalarında 'yer'in bilgi ve tasarım problemi olarak ortaya çıkışı ve dönüşümü (tarihsel çözümleme) araştırılmıştır. Bu bağlamda Türkiye'deki lisansüstü tezleri Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Tez Veri Tabanı'nda taranarak bu tarihsel süreçte yer kavramının hangi boyutta ve hangi yöntemle ele alındığı nitel bir araştırma yöntemi ile çözümlenmiştir. Ardından lisansüstü çalışmalarında yer kavramının içeriği irdelenmiştir. Bu bağlamda Türkiye'deki mimarlık alanında yazılan doktora ve yüksek lisans tezleri araştırmanın kapsamını oluşturmuştur. 1990 ve 2000'li yıllarda farklılaşan yaklaşımları ortaya koymak asıl hedeftir. Türkiye'deki mimarlık eğitimi veren okullarda yer kavramına ilişkin lisansüstü tezler Yök Tez veri tabanı taranarak kronolojik olarak incelenmiştir. Bu bağlamda Yök Tez veri tabanı taranması sonucu öğrenilen bilgilerle mimarlık alanında ilk tez 1973 yılında yazılmıştır. Yer kavramına dair ilk lisansüstü çalışmanın bilime girişi ise 1990'lı yıllarda başlamıştır. Yer kavramının 1960'larda Norberg-Schulz'un yeniden hatırlattığı bir Antik Dönem kavramı olan“yerin ruhu”(genius logi) kavramı ile literatüre girmesine karşın 1990'larda lisansüstü çalışmalara girmesinin oldukça zaman aldığı tespit edilmiştir. 1960 sonrası tezlerin tamamına bakılarak yer kavramının konu edilişinin oranı hesaplanmış ve artış azalışlar gözlenmiştir. 1960-1990 yılları arası mimarlık alanında yazılan tez çalışmalarından hiçbiri yer kavramına değinmemiştir. 1990-2000 yılları arasında mimarlık alanında yazılan toplam tez çalışmalarının ise % 0,025'i yer kavramını konu edinirken, 2000 2010 yılları arasında bu oran % 0,028'e çıkmıştır. Ardından 2010-2023 yılları arası bu oranın % 0,022'ye veriler sonucu ortaya çıkmıştır. Toplam tez sayısı içerisinde yer kavramı özelindeki tezlerin oranının artışı göze çarpmıştır. Yer kavramı bağlamında toplamda Yök Tez veri tabanı tarandığında 1990'lı yıllardan günümüze kadar 36 adet tez yazılmıştır. 1990-2000 arası 3 adet yüksek lisans ve 1 adet doktora tezi olmak üzere toplamda 4 adet tez yazılırken, 2000 2010 arası 5 adet yüksek lisans ve 5 adet doktora tezi olarak toplamda 10 adet, 2010-2023 arası 21 adet yüksek lisans ve 1 adet doktora tezi olmak üzere 22 adet tez yazılmıştır.1990-2000 arası yıllarda tezlerin tamamı yer kavramı fiziksel yönden ele alırken ek olarak tarihsel kuramsal boyutta da ele alındığı gözlemlenmiştir. 2000'li yıllarda ise yer kavramı fiziksel yönüne ek olarak toplumsal, sosyolojik, kültürel, tarihsel, fenomenolojik açıdan ele alınmıştır. Sonuç olarak, yer kavramı başlangıçta mimarlık araştırmalarında yalnızca fiziksel boyutuyla ön planda bir araştırma nesnesi iken, zamanla daha çeşitli ve çok boyutlu bir perspektiften ele alınmaya başlanmıştır. Bu bilgilere ek olarak yer kavramının tezlere konu olduğu kadar yok-yer kavramının da tezlerde büyük oranda yer kapladığı görülmüştür. Ayrıca, 2000'li yıllarda yer kavramına ilişkin tez sayısındaki artış, yeni bir araştırma konusu yaratmaktadır. Bu artışın sebebi, 1981 yılında Yüksek Öğretim Kurumu'nun tez yazma zorunluluğu getirmesi1 ve üniversite sayılarının artmasına istinaden akademisyen sayısındaki artıştan kaynaklı olduğu düşünülmektedir. Bu artışın ardında yatan diğer bir sebep de, günümüz toplumsal dinamiklerinin, çevresel kaygıların ve kültürel değişimlerin etkisi bulunmaktadır. Mimarlık pratiği, bu değişimlere yanıt vermek üzere evrim geçirmekte ve araştırmacılar, bu yeni bağlamda yer kavramını daha kapsamlı bir şekilde incelemeye yönelmektedir. Bu çalışma, yer kavramının nasıl bir evrim geçirdiğini ve hangi boyutlarda ele alınabildiğine dair bir temel sunmaktadır. Gelecekte, yer kavramının farklı disiplinlerde ve bağlamlarda nasıl yorumlanacağına dair yapılacak araştırmalara kaynaklık etmesi amaçlanmıştır. Özellikle mimarlık eğitimindeki yer kavramının yeri ve rolü üzerine daha derinlemesine analizler yapılması gerektiği açıktır. Bu bağlamda, yer kavramının sadece mimarlık alanında değil, sosyal bilimler ve mekansal tasarım ve planlama disiplinlerinde de önemli bir araştırma konusu olmaya devam edeceği öngörülmektedir.

Özet (Çeviri)

This study examines the differing approaches to the concept of place in architectural research in Turkey throughout history. It aims to examine various postgraduate theses and reveal the position of the concept of place in architectural research. The hypothesis of the study is that the concept of place is increasingly studied in cultural and philosophical dimensions in addition to the physical dimension in postgraduate studies. The research also determined that qualitative methods are more preferred than quantitative methods in postgraduate studies. At the beginning of the study, existing discourses on the concept of place were examined. As a result of this examination, distinguishing the studies on the concept of place in terms of subject and research method determined the research axis of the postgraduate studies within the scope of the thesis. Afterwards, a historical literature review was conducted on the phenomenon of“place”in architectural education and culture. The historical analysis in question begins with the Ancient Period, extends to pre-school periods such as the Guild Order, then to the French Royal Academy of Architecture and École des Beaux Arts education, and finally to the Bauhaus education. On the basis of these researches, the development of postgraduate architectural education in Turkey and the research topics of the prominent architecture schools in this process were examined. It has been observed that in postgraduate architectural education in Turkey, the concept of place is handled in a multidimensional way and research uses various methods. As a result, the concept of place is increasingly addressed with its cultural and philosophical dimensions, as well as its physical dimension. The concept of place in architectural research, which is the outcome of postgraduate architectural education, has been examined chronologically in the Council of Higher Education (YÖK) Thesis Database. The scope of the study as architectural research consists of postgraduate thesis studies in Turkey.As a method, in order to test the hypothesis, theses containing the word“place”in connection with the concept of place were examined under the title of“Graduate Research”. Theses that included the word place in the title but did not refer to the concept of place were eliminated. Then, the concept of place was analyzed in the context of subject and method in historical process and current architectural research. With this analysis, how the concept of place changes and transforms is examined. Firstly, it was determined in which years the concept of place was the subject of scientific studies and theses. Differences in the transition from the physical dimension to the social dimension have been investigated. The methods used in the theses were examined. It was examined whether there were methodological differences according to years. It was examined whether there was an increase or decrease in the number of theses written throughout the historical process, and the rate of theses specific to the concept of place among the total theses written in the field of architecture was determined. In architectural research, the emergence and transformation of 'place' as a knowledge and design problem (historical analysis) has been investigated. In this context, postgraduate theses in Turkey were scanned in the Council of Higher Education (YÖK) Thesis Database and the extent to which and with what method the concept of place was handled in this historical process was analyzed with a qualitative research method. Then, the content of the concept of place was examined in postgraduate studies. In this context, doctoral and master's theses written in the field of architecture in Turkey constitute the scope of the research. The main goal is to reveal the different approaches in the 1990s and 2000s. Postgraduate theses on the concept of place in schools providing architecture education in Turkey were examined chronologically by scanning the Yök Thesis database. In this context, the first thesis in the field of architecture was written in 1973 with the information obtained as a result of scanning the Yök Thesis database. The first postgraduate study on the concept of place entered science in the 1990s. Although the concept of place entered the literature in the 1960s with the concept of“spirit of place”(genius logi), an ancient concept that Norberg-Schulz recalled, it was determined that it took a long time for it to enter graduate studies in the 1990s. By looking at all theses after 1960, the rate of mention of the concept of place was calculated and increases and decreases were observed. None of the theses written in the field of architecture between 1960 and 1990 touched on the concept of place. While 0.025% of the total theses written in the field of architecture between 1990-2000 dealt with the concept of place, this rate increased to 0.028% between 2000-2010. Then, data revealed that this rate decreased to 0.022% between 2010 and 2023. The increase in the proportion of theses specific to the concept of place in the total number of theses was noticeable. When the Yök Thesis database was scanned in total in the context of the concept of place, 36 theses were written from the 1990s to the present. While a total of 4 theses were written between 1990-2000, including 3 master's and 1 doctoral thesis, between 2000-2010, a total of 10 theses were written, 5 master's and 5 doctoral theses, and between 2010-2023, 21 master's and 1 dissertations were written. 22 theses were written, including doctoral theses. It was observed that while all of the theses dealt with the concept of place from a physical perspective in the years 1990-2000, they also discussed it in a historical theoretical dimension. In the 2000s, the concept of place was discussed from social, sociological, cultural, historical and phenomenological perspectives in addition to its physical aspect. As a result, while the concept of place was initially a prominent research object in architectural research only with its physical dimension, over time it began to be addressed from a more diverse and multidimensional perspective. In addition to this information, it has been observed that just as the concept of place is the subject of theses, the concept of non-place also takes up a large amount of space in theses. Additionally, the increase in the number of theses on the concept of place in the 2000s creates a new research topic. The reason for this increase is thought to be due to the increase in the number of academics due to2 the requirement of writing thesis by the Higher Education Council in 1981 and the increase in the number of universities. Another reason behind this increase is the impact of today's social dynamics, environmental concerns and cultural changes. Architectural practice is evolving to respond to these changes, and researchers are turning to examine the concept of place more comprehensively in this new context. This study provides a basis for how the concept of place has evolved and at what dimensions it can be considered. It is intended to be a source of research on how the concept of place will be interpreted in different disciplines and contexts in the future. It is clear that more in-depth analysis is needed, especially on the place and role of the concept of place in architectural education. In this context, it is anticipated that the concept of place will continue to be an important research topic not only in the field of architecture but also in social sciences and spatial design and planning disciplines.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    889334

    Лингво-стилистические особенности ложныхдрузей переводчика

    Tuzak kelimelerin çevirisinde dilbilimsel ve üslupbilimselözellikler

    ŞUHEDA RENGİN ÖZTÜRK

    Yüksek Lisans

    Rusça

    Rusça

    2024

    Mütercim-TercümanlıkKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SALTANAT MAMBAYEVA

  2. Tez No

    674891

    Poetry in spatial research: The concept of alienation within the domestic spaces of modernism in the second new poetry

    Mekânsal araştırmalarda şiir: İkinci yeni şiirde modernizmin ev içi mekânlarında yabancılaşma kavramı

    BÜŞRA AYDIN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Türk Dili ve EdebiyatıYaşar Üniversitesi

    İç Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZEYNEP TUNA ULTAV

  3. Tez No

    863488

    Türkiye'de yapsat modeli ile gerçekleştirilen inşaat projelerinde süre ve maliyeti artıran faktörler

    Factors increasing time and cost in construction project carried out with build and sell model in Turkiye

    KRAL KARAKOÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATMA PINAR ÇAKMAK

  4. Tez No

    865211

    Mimarlık eğitimi diyalojik peyzajının bir parçası olarak Mimarlık dergisi'ni haritalama

    Mapping the Mimarlik journal as a part of the dialogical landscape of architectural education

    GİZEM ÖZER ÖZGÜR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SIDIKA ASLIHAN ŞENEL

  5. Tez No

    756249

    Müşterek bir mimarlık imkanı: Herkes İçin Mimarlık Derneği

    A common architecture possibility: Architecture for All Association

    İBRAHİM EMRE GÜNDOĞDU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NURBİN PAKER KAHVECİOĞLU

Geri Dön