Eski Anadolu Türkçesinde nezaket(sizlik) (Hamzanameler örneği)
(Im)politeness in Old Anatolian Turkish (The case of Hamzanameler)
- Tez No: 893360
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Tarihî metinlerde nezaket(sizlik) gün geçtikçe önem kazanan bir araştırma alanıdır. Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesi Dönemine ait olduğu ön görülen Hamzanameler adlı eserin birinci cildinde geçen diyaloglarda nezaket(sizlik) yöntemleri incelenmiştir. Yöneltici edimsöz barındıran, yakın (N= 44) ve kurumsal (N=57) ilişki boyutlarını yansıtan 101 diyalog seçilerek Bağlam-Diyalog-Etkileşim Analizi Üçlemesi adı verilen bir ön analiz sürecine tabi tutulmuştur. Daha sonra bu incelemeden yola çıkarak nezaket(sizlik) yöntemleri belirlenmiş ve diyalog akışında gerçekleşen konumlandırma değişimlerinin nezaketsiz(lik) kullanımını etkilediği örnek diyaloglar seçilmiştir. Nitel bir veri analiz programı (MAXQDA) kullanılarak nezaket(sizlik) yöntemleri ve hitap yöntemleri etiketlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre 18 kibarlık 9 kabalık yöntemi tespit edilmiştir. Bu yöntemler kelime, ek, cümle veya söz sırası dizimi gibi farklı türlerden dil ögeleri ile ifade edilmektedirler. Genel olarak kibarlık yöntemleri kabalık yöntemlerinden daha sık kullanılmakta ve daha çok çeşitlilik barındırmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre konumlandırmaların diyalog süresince değişerek nezaket(sizlik) akışını şekillendirdiği gözlemlenmiştir. Zamir ve isim biçiminde hitaplar da konumlandırma belirterek nezaket(sizlik) kullanımında önemli bir rol oynamaktadır. Kibarlık bildiren 'sen/siz' ayrımı ilişkinin yönüne göre farklılık göstermektedir. İsim türünde hitaplar kişi adı, aile rolleri, meslek adı ve betimleyici özellikler olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır. Ayrıca, bu hitaplara eşlik eden 'bre', 'ey' ve 'ya' seslenme ünlemlerinin nezaket(sizlik) bakımından bir örüntü oluşturduğu ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
(Im)politeness in historical texts is an increasingly important research area. In this study, the (im)politeness strategies in dialogues presented in the first volume of the work titled as Hamzanameler, which is assumed to belong to the Old Anatolian Turkish Period, are examined. 101 dialogues containing directive illocutionary acts and reflecting the dimensions of close (N= 44) and institutional (N=57) relationships were selected and subjected to the preliminary analysis process called the Context-Dialogue-Interaction Analysis Trilogy. Then, based on this examination, (im)politeness strategies were identified and the sample dialogues in which changes in positioning affected the (im)politeness choices were selected. Using a qualitative data analysis program (MAXQDA), (im)politeness strategies and the address terms were tagged. According to the findings, 18 politeness and 9 impoliteness strategies were identified. These strategies were expressed with different types of language elements such as words, suffixes, sentences or turn order. In general, politeness strategies are used more frequently than impoliteness strategies and have more variety. According to the research results, it is observed that positionings change throughout the dialogue and shape the flow of (im)politeness. Address terms in the form of pronoun and noun also play an important role in the use of (im)politeness by signaling positioning. 'Sen/siz' distinction that marks politeness shows differences according to the direction of the relationships. Address nouns are divided into four groups as personal name, family roles, occupational name and descriptive features. Moreover, it is revealed that the interjections 'bre', 'ey' and 'ya' accompanying the address terms form a pattern for (im)politeness.
Benzer Tezler
- Eski Anadolu Türkçesinde fiillerin tasnifi
The Classification of old Anatolian Turkish verbs
SÜLEYMAN BOZDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜRER GÜLSEVİN
- Eski Anadolu Türkçesinde bağlaç işlevli birimler
Connective function units in Anatolian Turkish
EMRE ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİGAR OTURAKÇI ORBAY
- Eski Anadolu Türkçesinde epistemik kiplik: Kısas-ı Enbiya örneği
Epistemic modality in old Anatolian Turkish: The case of Kısas-i Enbiya
MELİKE ÜZÜM
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Eski Anadolu Türkçesinde soru cümlelerinin edimbilimsel işlevleri
Pragmatic functions of questions in the old Anatolian Turkish
SUZAN HELVACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLCAN ÇOLAK BOSTANCI
- Eski Anadolu Türkçesinde seri fiil yapıları
Serial verb constructions in Old Anatolian Turkish
ABDULLAH ÇİĞİL
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERKAN HİRİK