Geri Dön

Eski Anadolu Türkçesinde nezaket(sizlik) (Hamzanameler örneği)

(Im)politeness in Old Anatolian Turkish (The case of Hamzanameler)

PDF İndir

  1. Tez No: 893360
  2. Yazar: ZEYNEP ÖLÇÜ DİNÇER
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Erciyes Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 171

Özet

Tarihî metinlerde nezaket(sizlik) gün geçtikçe önem kazanan bir araştırma alanıdır. Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesi Dönemine ait olduğu ön görülen Hamzanameler adlı eserin birinci cildinde geçen diyaloglarda nezaket(sizlik) yöntemleri incelenmiştir. Yöneltici edimsöz barındıran, yakın (N= 44) ve kurumsal (N=57) ilişki boyutlarını yansıtan 101 diyalog seçilerek Bağlam-Diyalog-Etkileşim Analizi Üçlemesi adı verilen bir ön analiz sürecine tabi tutulmuştur. Daha sonra bu incelemeden yola çıkarak nezaket(sizlik) yöntemleri belirlenmiş ve diyalog akışında gerçekleşen konumlandırma değişimlerinin nezaketsiz(lik) kullanımını etkilediği örnek diyaloglar seçilmiştir. Nitel bir veri analiz programı (MAXQDA) kullanılarak nezaket(sizlik) yöntemleri ve hitap yöntemleri etiketlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre 18 kibarlık 9 kabalık yöntemi tespit edilmiştir. Bu yöntemler kelime, ek, cümle veya söz sırası dizimi gibi farklı türlerden dil ögeleri ile ifade edilmektedirler. Genel olarak kibarlık yöntemleri kabalık yöntemlerinden daha sık kullanılmakta ve daha çok çeşitlilik barındırmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre konumlandırmaların diyalog süresince değişerek nezaket(sizlik) akışını şekillendirdiği gözlemlenmiştir. Zamir ve isim biçiminde hitaplar da konumlandırma belirterek nezaket(sizlik) kullanımında önemli bir rol oynamaktadır. Kibarlık bildiren 'sen/siz' ayrımı ilişkinin yönüne göre farklılık göstermektedir. İsim türünde hitaplar kişi adı, aile rolleri, meslek adı ve betimleyici özellikler olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır. Ayrıca, bu hitaplara eşlik eden 'bre', 'ey' ve 'ya' seslenme ünlemlerinin nezaket(sizlik) bakımından bir örüntü oluşturduğu ortaya konmuştur.

Özet (Çeviri)

(Im)politeness in historical texts is an increasingly important research area. In this study, the (im)politeness strategies in dialogues presented in the first volume of the work titled as Hamzanameler, which is assumed to belong to the Old Anatolian Turkish Period, are examined. 101 dialogues containing directive illocutionary acts and reflecting the dimensions of close (N= 44) and institutional (N=57) relationships were selected and subjected to the preliminary analysis process called the Context-Dialogue-Interaction Analysis Trilogy. Then, based on this examination, (im)politeness strategies were identified and the sample dialogues in which changes in positioning affected the (im)politeness choices were selected. Using a qualitative data analysis program (MAXQDA), (im)politeness strategies and the address terms were tagged. According to the findings, 18 politeness and 9 impoliteness strategies were identified. These strategies were expressed with different types of language elements such as words, suffixes, sentences or turn order. In general, politeness strategies are used more frequently than impoliteness strategies and have more variety. According to the research results, it is observed that positionings change throughout the dialogue and shape the flow of (im)politeness. Address terms in the form of pronoun and noun also play an important role in the use of (im)politeness by signaling positioning. 'Sen/siz' distinction that marks politeness shows differences according to the direction of the relationships. Address nouns are divided into four groups as personal name, family roles, occupational name and descriptive features. Moreover, it is revealed that the interjections 'bre', 'ey' and 'ya' accompanying the address terms form a pattern for (im)politeness.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    882069

    Eski Anadolu Türkçesinde zarf

    Adverb in Old Anatolian Turkish

    TÜRKAN SAMİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıArdahan Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER KÜÇÜKMEHMETOĞLU

  2. Tez No

    884113

    Eski anadolu türkçesinde -(y)IsAr -(y)AcAK nöbetleşmesi

    –(y)IsAr –(y)AcAK alternation in old Anatolian Turkish

    ELİF GÜLNUR KOCA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıSakarya Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZİKRİ TURAN

  3. Tez No

    884174

    Eski Anadolu Türkçesinde istek işlevi

    Request function in Old Anatolian Turkish

    ÖZGE ÇELİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıSakarya Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZİKRİ TURAN

  4. Tez No

    241023

    Eski anadolu Türkçesinde anlamca kaynaşmış (deyimleşmiş) birleşik fiiller

    Compound verbs which had been welded in meaning (which became idioms) in old anatolian Turkish

    AHMET GÖZÜTOK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    DilbilimTrakya Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. FATMA SİBEL BAYRAKTAR

  5. Tez No

    959544

    Eski Anadolu Türkçesinde algı fiillerinde çok anlamlılık ve metaforlaşma

    The polysemy and metaphorization in the old Anatolian Turkish perception verbs

    SERGEN ÖZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SEMA ASLAN DEMİR

Geri Dön